Tác phẩm “Vinh quy bái tổ” được chế tác từ gỗ Cẩm quý hiếm, với kích thước dài 8m33, rộng 1m70, dày 16cm. Bức tranh tái hiện sinh động hành trình khoa bảng – từ thuở nhỏ học với Thầy đồ, đến Lều chõng đi thi Hương rồi trẩy kinh thi Hội, thi Đình, đề tên Bảng vàng và được vua ban Ân Tứ trở về làng trong lễ Vinh quy.
Cảnh sắc và nhân vật được khắc họa công phu dựa theo tiểu thuyết Lều Chõng của nhà văn Ngô Tất Tố, với sự xuất hiện đủ tầng lớp xã hội xưa: Sĩ, Nông, Công, Thương - Ngư, Tiều, Canh, Mục. Đặc biệt, hình ảnh Ngọ Môn, Điện Thái Hòa, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Khuê Văn Các, cổng làng, cây đa, giếng nước, sân đình… hòa quyện trong không khí lễ hội rộn ràng, tạo nên một trường đoạn sử thi bằng gỗ sống động.
Thực hiện tác phẩm từ năm 2020, Nghệ nhân Bùi Trọng Lăng, làng nghề mộc Ngọc Than, xã Kiều Phú, Thành phố Hà Nội cho biết: “Mẫu tự tay tôi vẽ trên giấy trong vòng 9 tháng, từ đầu năm 2020 đến tháng 9 năm 2020 thì xong. Trong đó có các góp ý của ban cố vấn, tháng 12/2022 hoàn thiện. Trên đấy, các người thợ thao tác các chi tiết, còn các phần quan trọng như khuôn mặt, dáng ngồi của quan trạng, bước đi của con ngựa làm sao cho khoan thai thì chính tay tôi tiến hành hoàn thiện. Tháng 12/ 2012, chúng tôi ra mắt bức tranh tại Bảo tàng Hà Nội và năm nay được chọn mang đi Triển lãm A80. Và bây giờ được chọn để đặt trong Văn miếu quốc tử giám, chúng tôi rất vinh dự, đây là động lực cho chúng tôi, các tầng lớp anh em thợ mộc trong nước phát huy nghề và đưa ra được những tác phẩm có nhiều giá trị văn hóa.”
Tham gia cố vấn nội dung trong quá trình lên ý tưởng tác phẩm cho nghệ nhân Bùi Trọng Lăng, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Giáo dục của Quốc Hội cho rằng: “Tác phẩm này khổng lồ không chỉ là hình thức của nó đâu mà còn cả những nội dung cũng có ý nghĩa nữa. Chính vì lý do đó nên tác phẩm đã đạt kỷ lục Việt Nam, nhận được rất nhiều sự quan tâm và đánh giá cao của tất cả mọi người yêu mến văn hóa dân tộc. Mong muốn tình yêu đó, cảm xúc đó được cụ thể hóa bằng những tác phẩm, từ đó giúp không chỉ những người trong nghề, mà cả những bạn trẻ có thể hiểu rõ hơn về truyền thống văn hóa dân tộc, có thêm tình yêu đối với văn hóa dân tộc."
Không chỉ là niềm vinh dự của cá nhân đỗ đạt, Lễ Vinh quy bái tổ còn là biểu tượng của đạo lý Việt Nam: Tôn sư trọng đạo; Hiếu lễ; Đoàn kết làng xã; khát vọng phụng sự đất nước; Tôn vinh sự học… Theo ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu- Quốc Tử Giám, việc đặt tác phẩm tranh gỗ “Vinh quy bái tổ” tại Nhà Thái Học, Văn Miếu – Quốc Tử Giám mang ý nghĩa đặc biệt sâu sắc: “Bức tranh này đã phản ánh những giá trị của nền giáo dục Việt Nam trong thời quân chủ. Với việc “Vinh quy bái tổ”, thể hiện sự tôn trọng hiền tài của các triều đại phong kiến ngày xưa đối với những người đỗ đạt khoa bảng. Bức tranh với 328 nhân vật, chúng ta thấy việc học của các bậc tiền nhân ngày xưa rất công phu, thể hiện tinh thần hiếu học, sự khát vọng vươn lên hết sức mạnh mẽ. Bức tranh đặt ở đây sẽ là điều kiện để chúng tôi quảng bá những giá trị tinh thần của nền giáo dục Việt Nam trong thời quân chủ - những giá trị tiêu biểu của đạo học Việt Nam giúp cho du khách trong nước và quốc tế hiểu rõ hơn những giá trị tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
"Vinh quy bái tổ” là tác phẩm có quy mô độc bản, đạt hai kỷ lục Việt Nam: Tác phẩm tranh điêu khắc thủ công Vinh quy bái tổ trên gỗ liền khối lớn nhất Việt Nam và Tranh gỗ Vinh quy bái tổ có số lượng người nhiều nhất Việt Nam, đánh dấu nỗ lực sáng tạo và khát vọng tôn vinh truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam.
Bình luận