Phát động từ tháng 4 năm 2023, Cuộc thi Sáng tác Tiểu thuyết Thời báo Văn học Nghệ thuật lần thứ I (2023 – 2025) huy động sự tham gia của các nhà văn chuyên nghiệp, không chuyên và những người yêu văn học trong nước, cũng như người Việt Nam ở nước ngoài trong việc sáng tác các tác phẩm phản ánh chân thực, sinh động hiện thực công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; khắc họa hình tượng con người Việt Nam trong thời kỳ mới...
Theo Nhà văn, nhà báo Hoàng Dự, Tổng biên tập Thời báo Văn học nghệ thuật, dù lần đầu tiên tổ chức nhưng cuộc thi đã có sức lan toả lớn trong cộng đồng người yêu văn học nghệ thuật: “ Đây là cuộc thi đã đạt được mục tiêu đề ra. Thứ nhất là về số lượng tác phẩm, chúng ta có 146 tác phẩm của 133 tác giả tham dự, khắp các vùng miền của Tổ quốc, đông nhất là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Thứ hai là lứa tuổi tham gia rất lý thú, có những tác giả rất cao tuổi, gần 90 tuổi rồi và cũng có các em học sinh phổ thông trung học tuổi mới mười tám đôi mươi cũng tham gia. Các tác phẩm viết về đề tài lịch sử và chiến tranh cách mạng chiếm tới hơn 40 % các tác phẩm dự thi. Ngoài ra có nhiều tác giả trẻ với cách thể hiện mới những vấn đề đương đại, dù chưa đạt được thành công cao nhưng cho phép chúng ta tin tưởng vào tương lai phát triển của tiểu thuyết.”
Nhà văn Bùi Việt Thắng, trưởng ban giám khảo cuộc thi cho biết, ông đánh giá cao chất lượng các tác phẩm tham gia cuộc thi lần này, tuy nhiên cuộc thi không có giải nhất vì một lý do đặc biệt: “Cuộc thi thành công và có đặc điểm đề tài rất rộng, không có hạn chế gì, tác giả muốn viết gì cũng được, miễn không vi phạm luật xuất bản luật báo chí, phải đi đúng định hướng của lý tưởng thẩm mỹ của văn hóa, văn học là chân thiện mỹ. Cuộc thi còn thành công ở khía cạnh độc đáo là vì không có giải nhất. Thực sự là căn cứ theo chất lượng, tuy nhiên, quyết định không trao giải nhất là quyết định khó khăn, phải hết sức cân nhắc, hợp tình hợp lý, chứng tỏ yêu cầu của cuộc thi đối với chất lượng tác phẩm nghệ thuật, đặc biệt là tiểu thuyết rất cao, cuộc thi này là bệ phóng để rút kinh nghiệm cho các cuộc thi sau.”
Ban Tổ chức đã quyết định trao 12 giải chính thức gồm: 3 giải Nhì, 4 giải Ba và 5 giải Khuyến khích, đồng thời, trao 1 giải Đặc biệt của Ban Giám khảo và 11 Tặng thưởng Đồng hành của Ban Tổ chức, nhằm ghi nhận những đóng góp và tinh thần gắn bó của các tác giả đối với cuộc thi.
Chia sẻ về tác phẩm đạt tặng thưởng đồng hành trong cuộc thi, nhà văn Nguyễn Văn Học, Hội viên hội nhà văn Việt Nam cho biết: “Tôi tham dự với tiểu thuyết tên “Cuồng mê”, viết về môi trường sinh thái. Đại ý tôi để một cây cổ thụ đứng ra là nhân vật trung tâm kể chuyện về sự tha hóa, biến chất của một nhóm thanh niên vùng quê. Họ bán đất đi để ăn chơi, đua đòi, nghiêm trọng hơn sự cuồng mê u tối đó cũng ảnh hưởng rất nhiều đến các bậc phụ huynh, họ cũng ăn chơi đua đòi, sinh ra rất nhiều hệ lụy về sau. Trở lại với nhân vật trung tâm là một cây sưa cổ thụ, có giá trị ở vùng quê. Cây sưa cứ bị cắt dần chết mòn đi để bán bởi nhà chủ. Cây cổ thụ đại diện cho một nề nếp văn hóa, là một nét đẹp của vùng quê, khi nét đẹp đấy cứ bị cắt dần mòn đi bán thì nó mang đến cho chúng ta rất nhiều suy nghĩ.”
Tiếp nối thành công của cuộc thi đầu tiên, dự kiến thời gian tới, Thời báo văn học nghệ thuật sẽ tiếp tục phát động cuộc thi sáng tác tiểu thuyết lần thứ 2, nhằm khuyến khích sáng tạo, tạo dựng không gian văn học nhân văn và cởi mở, nơi các tác giả có thể trao đổi, lan tỏa những giá trị thẩm mỹ mới, khẳng định vị thế của tiểu thuyết Việt Nam trong dòng chảy văn học đương đại.
Bình luận