Tại khu chợ Kenyatta sầm uất ở thủ đô Nairobi của Kenya, giữa những sạp hàng ồn ào và con đường đầy khói bụi, có một góc nhỏ mà người ta vẫn gọi là “thánh địa của âm nhạc châu Phi”. Cửa hàng ấy không hào nhoáng, không biển hiệu rực rỡ, bên trong chỉ có những chiếc đĩa than cũ kỹ, với vỏ ngoài ố vàng nhuộm màu của thời gian. Đó là cửa hàng băng đĩa nhạc của ông James Rugami, hay còn được gọi với cái thân mật là Jimmy . Ông đã mở cửa hàng này từ năm 1989, khi băng cassette đang lên ngôi, đĩa CD bắt đầu xuất hiện và sau này là nhạc số thống trị. Dù thị trường băng đĩa âm nhạc phát triển là vậy, thế nhưng ông James Rugami vẫn chọn đĩa than vì với ông, đó là nơi âm nhạc còn được sự mộc mạc và nguyên vẹn:
“Khi băng cassette ra đời và các nhà sản xuất bắt đầu sản xuất đầu băng cassette đôi cho phép sao chép băng một cách dễ dàng, thì đó chính là thời điểm mà âm nhạc bắt đầu bị bóp nghẹt. Chính việc sao chép tràn lan ấy đã làm ảnh hưởng tới các nhạc sĩ. Nhưng với đĩa than, bạn chắc chắn được nghe ân thanh gốc thật sự. Nó chân thật, mộc mạc và nguyên bản. Đó là lý do vì sao tôi chọn gắn bó với đĩa than. Tôi không chạy theo băng cassette, không chuyển sang đĩa CD, và cho đến hôm nay tôi vẫn sống cùng đĩa than.”
Nhưng cửa hàng của ông Jimmy không chỉ là nơi mua bán đĩa nhạc. Đó còn là một kho lưu trữ sống động những bản thu quý hiếm, nhiều trong số đó từng có nguy cơ biến mất vĩnh viễn. Từ nhạc benga rộn ràng của Kenya, rumba quyến rũ của Congo, đến pop Swahili ngọt ngào hay những bản Afro-Cuba du dương,... tất cả vẫn vang lên tại nơi đây, trong khi nhiều bản gốc đã bị xóa sổ bởi chiến tranh, khủng hoảng và sự lãng quên. Mỗi chiếc đĩa than trong cửa tiệm của ông Jimmy được ví như là một phần của lịch sử âm nhạc châu Phi. Ông James Rugami chia sẻ:
“Đĩa than ở châu Phi thực sự rất khó tìm, ngoại trừ ở Nam Phi. Ở đó, có rất nhiều nhà sản xuất và máy móc xử lý chuyên nghiệp. Tôi nghĩ cho đến nay, hệ thống ấy vẫn còn hoạt động khá tốt. Nhưng các bản thu ở những nơi khác như Congo, Somalia hay Ethiopia, do vẫn còn xung đột nên việc bảo quản hay di chuyển đĩa than giữa các vùng trở nên vô cùng khó khăn. Trong hoàn cảnh như vậy, mỗi chiếc đĩa than không chỉ là một vật phẩm mà gần như trở thành một hành lý, một hành trang văn hóa. Và vì thế, phần lớn những đĩa nhạc quý giá ấy không được lưu hành rộng rãi.”
Thực tế, lựa chọn từng bị xem là lỗi thời của ông James Rugami giờ đây lại đang được thời đại nhìn nhận lại. Trong những năm gần đây, đĩa than đã chứng kiến sự hồi sinh mạnh mẽ. Riêng năm 2023, doanh số bán đĩa than trên toàn cầu đạt 1,8 tỷ USD, vượt qua cả đĩa CD và được dự báo sẽ đạt 3,4 tỷ USD vào năm 2032. Một sự công nhận muộn màng, nhưng xứng đáng, dành cho những người như ông – James Rugami, những người đã kiên trì giữ lại âm thanh thật nhất của quá khứ.
Bình luận