Trong hành trình 65 năm vun đắp mối quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt Nam – Cuba (1960 – 2025), y tế luôn là một trong những lĩnh vực hợp tác tiêu biểu, mang đậm ý nghĩa nhân văn và bền chặt. Từ những năm tháng chiến tranh đến thời bình, từ viện trợ bác sĩ đến chia sẻ công nghệ sinh học, hai quốc gia vẫn luôn song hành trên con đường vì sức khỏe con người.
Theo Đại sứ Cuba tại Việt Nam Rogelio Polanco Fuentescho, ngay từ thập niên 1970, sau chuyến thăm lịch sử của Chủ tịch Fidel Castro tới Việt Nam, Cuba đã xây dựng và trao tặng cho Việt Nam Bệnh viện Đồng Hới – biểu tượng sống động cho tình đoàn kết. Nhiều thế hệ bác sĩ Cuba đã đến Việt Nam công tác với chuyên môn cao và tinh thần quốc tế vô tư, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc y tế cho người dân Việt Nam, nhất là ở những vùng còn khó khăn. Đại sứ Rogelio Polanco Fuentescho nhấn mạnh: "Tiềm năng hợp tác trong lĩnh vực y tế giữa Việt Nam và Cuba vẫn còn rất lớn vì chúng tôi có năng lực về nghiên cứu phát triển, có khả năng hỗ trợ Việt Nam các dịch vụ y tế quan trọng cho sự phát triển sức khỏe của người dân. Gần đây, Cuba và Việt Nam đã cùng nhau thành lập một công ty sản xuất công nghệ sinh học tại Việt Nam, cho phép chúng tôi tiến hành nghiên cứu, sản xuất và cung cấp các sản phẩm sáng tạo của Cuba tại Việt Nam và các quốc gia khác."
Hợp tác trong lĩnh vực y tế giữa Việt Nam và Cuba không chỉ là tiếp nối truyền thống mà còn hướng đến tương lai, với mục tiêu cụ thể là nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe, phát triển y học dự phòng và mở rộng ứng dụng công nghệ sinh học. Cuba mong muốn chia sẻ những thành tựu của mình trong y học cộng đồng, đồng thời hỗ trợ Việt Nam triển khai các chương trình phòng bệnh quy mô quốc gia – điều phù hợp với Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị Việt Nam về tăng cường y tế cơ sở và sức khỏe toàn dân. Ông Trần Đức Hữu, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Y dược cổ truyền, Bộ Y tế cũng đánh giá tầm quan trọng của việc hợp tác giữa Việt Nam và Cuba trong lĩnh vực này: "Trong bối cảnh dân số già hóa, bệnh tim mệnh, rối loạn chuyển hóa và các bệnh lý về thoái hóa tầm kinh ngày càng gia tăng, việc nghiên cứu và ứng dụng các giải pháp an toàn, hiệu quả, có bằng chứng khoa học rõ ràng và đáng tin cậy, có vai trò quan trọng đặc biệt, hướng đến việc chăm sóc sức khỏe chủ động và phòng bệnh hơn chữa bệnh".
Thực tế, hợp tác Việt Nam – Cuba đang mở rộng từ y học cổ truyền sang y sinh học hiện đại. Một trong những điểm nhấn nổi bật của giai đoạn mới chính là hợp tác nghiên cứu và ứng dụng hoạt chất Policosanol – sản phẩm khoa học tiêu biểu của Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Cuba (CNIC), thuộc Tập đoàn BioCuba Pharma. Theo ông Julio Alfonso, Chủ tịch CNIC, Policosanol là kết quả của hơn 25 năm nghiên cứu và ứng dụng lâm sàng: "Đây là sản phẩm được phát triển và tạo ra thông qua đổi mới khoa học tại Trung tâm Quốc gia Cuba. Sản phẩm đã có mặt trên thị trường Cuba hơn 25 năm, và mục đích chính là giảm cholesterol hoặc lipid máu và đã chứng minh hiệu quả, an toàn."
Bên cạnh hợp tác nghiên cứu, Việt Nam và Cuba cũng đang mở rộng hợp tác đào tạo nhân lực y tế, trao đổi chuyên gia, triển khai các chương trình thí điểm về y học cộng đồng và y học cổ truyền hiện đại hóa. Nhiều bệnh viện tại Việt Nam như Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương… đã tiếp đón và làm việc với đoàn chuyên gia Cuba nhằm tìm kiếm hướng ứng dụng các sản phẩm và quy trình điều trị tiên tiến. Nhìn rộng hơn, sự hợp tác này phản ánh quan điểm chung của hai quốc gia, đó là coi sức khỏe con người là nền tảng của phát triển, từng bước chuyển đổi từ “y tế chữa bệnh” sang “y tế dự phòng”.
Bình luận