Lãnh đạo các quốc đảo Thái Bình Dương đang có chuyến thăm Hàn Quốc và có cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên với Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol. Với chủ đề “Hướng tới sự thịnh vượng chung: Tăng cường hợp tác với Thái Bình Dương xanh”, hội nghị lần này tập trung thảo luận về cách thức Hàn Quốc có thể phối hợp giải quyết các vấn đề cấp bách nhất mà các đảo quốc Thái Bình Dương đang đối mặt như biến đổi khí hậu, ứng phó với thiên tai và phát triển khu vực. Sự kiện lần này được đánh giá là một phần trong kế hoạch triển khai toàn diện Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Hàn Quốc công bố hồi năm ngoái. Đây cũng là động lực quan trọng trong việc mở rộng tầm nhìn ngoại giao của Hàn Quốc sang khu vực Thái Bình Dương. TS.Phan Cao Nhật Anh - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phân tích rõ hơn vấn đề này.

Trong một động thái thúc đẩy thúc đẩy vai trò của Ấn Độ tại khu vực Nam Bán cầu, sau 8 năm gián đoạn, Thủ tướng Narendra Modi và người đồng cấp Papua New Guinea James Marape mới đây đồng chủ trì Hội nghị cấp cao lần thứ 2 Diễn đàn hợp tác Ấn Độ - Các quốc đảo Thái Bình Dương tại thủ đô Port Moresby (Papua New Guinea). Những cam kết hợp tác của Ấn Độ với 14 quốc đảo không chỉ thể hiện quyết tâm nâng cao vị thế, ảnh hưởng của Ấn Độ tại khu vực mà một lần nữa cho thấy, các quốc đảo Thái Bình Dương đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trên bản đồ địa chính trị toàn cầu, trở thành điểm đến cạnh tranh địa chiến lược của nhiều nước lớn!

Sau khi kết thúc Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) và rời Nhật Bản, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã tới Papua New Guinea tham dự Hội nghị thượng đỉnh Ấn Độ - Các quốc đảo Thái Bình Dương. Với lần thứ 2 tổ chức sau 8 năm, Ấn Độ được cho là mong muốn tạo động lực mới cho sự hiện diện tại các quốc đảo Thái Bình Dương sau một thời gian tiếp cận khu vực này với tốc độ khá chậm. Việc Ấn Độ nỗ lực gia tăng ảnh hưởng tại các quốc đảo Thái Bình Dương là một phần trong tham vọng của Ấn Độ với tư cách một cường quốc toàn cầu mới nổi. Tuy nhiên, tham vọng này của Ấn Độ sẽ không dễ thực hiện, nhất là khi các cường quốc khác như Mỹ và Trung Quốc thời gian gần đây đều “tăng tốc” các hoạt động ngoại giao tại khu vực này. Một bằng chứng rõ nét là sau khi Hội nghị thượng đỉnh Ấn Độ - Các quốc đảo Thái Bình Dương diễn ra vào sáng hôm qua, thì đến buổi chiều, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cũng có cuộc gặp với lãnh đạo các quốc đảo Thái Bình Dương và ký kết Thỏa thuận hợp tác quốc phòng Mỹ - Papua New Guinea.

Lãnh đạo 4 nước gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia còn gọi là Nhóm bộ tứ hôm nay (20/5) đã nhóm họp bên lề hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7). Tại đây, lãnh đạo Nhóm bộ tứ khẳng định cam kết duy trì hòa bình và ổn định đối với khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương, đồng thời phản đối các hành động đơn phương tìm cách thay đổi hiện trạng bằng vũ lực:

Trong bối cảnh cạnh tranh địa chiến lược đang gia tăng trong khu vực, Australia đang có nhiều nỗ lực để củng cố và thắt chặt hơn quan hệ với các quốc đảo Thái Bình Dương láng giềng, trong đó đề xuất đặt quân đội các quốc đảo Thái Bình Dương trong Lực lượng quốc phòng Australia. Hiện, đề xuất này vừa nhận được sự ủng hộ của Pa-pua Niu Ghi-nê (Papua New Guinea).

Hôm qua (24/2), Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương đã bế mạc, sau hai ngày (23-24/02) với trọng tâm chính là đoàn kết chống biến đổi khí hậu và an ninh khu vực, trong đó có việc đẩy mạnh hợp tác với Mỹ thông qua thành lập một văn phòng đặc phái viên tại Mỹ.

Mỹ cụ thể hóa sự hiện diện tại Thái Bình Dương bằng việc ký Biên bản ghi nhớ với một loạt quốc đảo ở khu vực này. Đây là bước đi tiếp theo sau khi chính quyền Tổng thống Joe Biden công bố chiến lược quốc gia đầu tiên dành cho các quốc đảo Thái Bình Dương hồi tháng 9 năm ngoái. Những động thái này của Mỹ có ý nghĩa như thế nào với quan hệ hợp tác của Washington với các quốc đảo Thái Bình Dương? Sự hiện diện của Mỹ tác động ra sao đến bối cảnh hợp tác quốc tế ở khu vực này?

Năm 2021, khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tiếp tục là tâm điểm của các hoạt động ngoại giao quốc tế, trở thành khu vực có vai trò chiến lược đối với của các nước lớn và các nước tầm trung, kéo theo những cơ cấu an ninh mới ra đời và các mối liên kết cũ được củng cố. Trong đó, có thể kể đến vai trò của Australia khi quốc gia này có đi một bước dài trong kế hoạch gia tăng sự ảnh hưởng và trở thành một trong những quốc gia dẫn dắt khu vực khi tham gia AUKUS, một cơ chế an ninh được thành lập vào tháng 9 năm nay. AUKUS không chỉ tạo nền tảng để Australia nâng cao năng lực quốc phòng và thúc đẩy việc nghiên cứu, áp dụng các công nghệ tiên tiến, nhạy cảm mà còn là mở ra cơ hội để Australia định hình vị thế trong khu vực trong nhiều năm tới.

Năm 2021, thế giới chứng kiến những bước chuyển đầy bất ngờ tại khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương- khu vực vốn là tâm điểm cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn. Dường như chưa năm nào các cuộc tập trận lại diễn ra nhiều như vậy tại vùng biển rộng lớn này. Các cường quốc có lẽ cũng chưa khi nào ra nhiều tuyên bố đến thế nhằm thể hiện vai trò và gắn lợi ích của mình với Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương. Đặc biệt là sự ra đời của AUKUS - một liên minh hẹp chỉ giữa 3 quốc gia là Mỹ, Anh, Australia nhưng lại có tầm ảnh hưởng bao trùm cả khu vực….Nhìn lại một năm qua, chính sách xoay trục về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương ngày càng rõ ràng hơn của các nước lớn dẫn tới những thay đổi gì về cục diện khu vực? Cộng đồng quốc tế cần làm gì để duy trì hòa bình, ổn định và thúc đẩy sự phát triển bền vững tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương?

Hội nghị Ngoại trưởng Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới trong 2 ngày đã đề cập nhiều nội dung quan trọng, từ phục hồi kinh tế hậu đại dịch Covid-19 tới xử lý mối quan hệ với Nga, Trung Quốc, các điểm nóng Ucraina, Triều Tiên, Iran… Nhưng điều thu hút sự quan tâm rất lớn của dư luận quốc tế là việc lần đầu tiên Anh mời ngoại trưởng các nước Đông Nam Á (trừ Myanma) tham gia thảo luận với Ngoại trưởng các nước G7. Sự xuất hiện của Ngoại trưởng các nước ASEAN bên cạnh các nước khác như Hàn Quốc, Australia, Ấn Độ cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của ASEAN trong bối cảnh nhiều quốc gia xác định đặt trọng tâm chính sách đối ngoại vào khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Từng công bố chiến lược “Nước Anh toàn cầu” với điểm nhấn Châu Á – Thái Bình Dương, nước Anh với vai trò Chủ tịch luân phiên của G7 cũng thể hiện sự tự chủ chiến lược với EU khi thúc đẩy kết nối giữa G7 và ASEAN tại hội nghị Ngoại trưởng G7. Phóng viên Quang Dũng, Thường trú Đài TNVN tại Pháp, theo dõi khu vực châu Âu cùng phân tích cụ thể hơn vấn đề này.