Ngày 26/10/1975, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập 5 Vùng Duyên Hải (nay là các Bộ Tư lệnh Vùng 1,2, 3, 4, 5 Hải quân). Việc ra đời các Vùng Hải quân đánh dấu sự phát triển lớn mạnh của lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam, gánh vác nhiệm vụ hết sức nặng nề nhưng rất vẻ vang.

50 năm qua, “Lời thề giữ biển” luôn được những người lính các Vùng Hải quân giữ trọn, khắc ghi, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Đại tá Lê Văn Hưởng, Phó Chủ nhiệm Chính trị, Quân chủng Hải quân giúp quý vị và các bạn hiểu rõ hơn về hoạt động của các Vùng Hải quân và bảo vệ chủ quyền biển, đảo từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ trước mọi tình huống.

Phóng viên: Thưa Đại tá Lê Văn Hưởng, xin đồng chí khái quát ý nghĩa lịch sử của việc thành lập các vùng duyên hải trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân cách đây 50 năm?

Đại tá Lê Văn Hưởng: Ngày 30/4/1975, khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, non sông thu về một mối. Vì vậy, Hải quân nhân dân Việt Nam chính thức được giao nhiệm vụ tiếp quản, quản lý và bảo vệ toàn bộ các vùng biển đảo, thềm lục địa rộng trên 1 triệu km2 của Tổ quốc.

Để tăng cường lực lượng chiến đấu cơ động trên các vùng biển, ngày 26/10/1975, Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 141 tổ chức 5 vùng duyên hải trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân. Mỗi vùng tương đương cấp sư đoàn, có nhiệm vụ phụ trách từng khu vực duyên hải được phân công.

Đây là một quyết định chiến lược, nhằm xây dựng một thế trận phòng thủ vũng chắc trên biển theo hướng toàn diện và phân chia khu vực. Thay vì chỉ có một đầu mối là Bộ Tư lệnh Hải quân, việc thành lập các vùng duyên hải đã tạo ra các đơn vị tác chiến độc lập, có khả năng quản lý, kiểm soát và trực tiếp bảo vệ những khu vực biển trọng điểm được phân công.

Phóng viên: Thưa Đại tá Lê Văn Hưởng, các Vùng Hải quân được thành lập từ năm 1975, nhưng riêng Vùng 2 Hải quân lại thành lập năm 2009. Đồng chí có thể cho biết rõ hơn điều này và nhiệm vụ của các vùng Hải quân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc ?

Đại tá Lê Văn Hưởng: Như tôi đã thông tin, tháng 10 năm 1975, Quân chủng Hải quân có 5 vùng duyên hải. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, năm 1978 Bộ Quốc phòng đã ra quyết định điều chỉnh 5 vùng duyên hải và căn cứ Cam Ranh thành 4 vùng Hải quân, đồng thời giải thể vùng 2 duyên hải. Việc điều chỉnh 5 vùng duyên hải và căn cứ Cam Ranh thành 4 vùng Hải quân đánh dấu bước phát triển mới của Hải quân nhân dân Việt Nam cả về trình độ tổ chức, xây dựng lực lượng và khả năng quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Để đáp ứng yêu cầu điều chỉnh, kiện toàn tổ chức mang tính chiến lược, phù hợp với sự phát triển của tình hình kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trên biển, đặc biệt là khu vực biển phía Đông Nam và thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc, năm 2009, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập Vùng 2 Hải quân. Như vậy, năm 2025, chỉ có 4 vùng Hải quân kỷ niệm 50 năm ngày truyền thống, Vùng 1, Vùng 3, Vùng 4, Vùng 5.

Về nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền các vùng biển, đảo của Tổ quốc do các Vùng Hải quân đang đảm nhiệm hiện nay, như sau:

Vùng 1 Hải quân: Chịu trách nhiệm quản lý, bảo vệ chủ quyền vùng biển, đảo từ Móng Cái- Quảng Ninh đến Mũi Độc - Đèo Ngang - Hà Tĩnh, gồm 7 tỉnh thành ven biển (Quảng Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh) kéo dài ra phía Đông đến đường phân định Việt Nam- Trung Quốc ở trong vịnh Bắc Bộ, trong đó có đảo Bạch Long Vỹ.

Vùng 3 Hải quân: Quản lý, bảo vệ chủ quyền vùng biển, đảo từ Mũi Độc - Đèo Ngang - Hà Tĩnh đến Cù lao Xanh - Quy Nhơn - Gia Lai, gồm 5 tỉnh thành ven biển (Quảng Trị, TP Huế, TP Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai), kéo dài ra phía Đông đến đường phân định vịnh Bắc Bộ, đường trung tuyến “Bờ, bờ” (Cửa vịnh Bắc Bộ) đến hết vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý và khu vực thềm lục địa kéo dài, bao gồm cả quần đảo Hoàng Sa.

Vùng 4 Hải quân: Quản lý, bảo vệ chủ quyền vùng biển, đảo từ đảo Cù lao Xanh- Qui Nhơn- Gia Lai đến mũi Ba Kiệm- Hàm Tân- Lâm Đồng, bao gồm 3 tỉnh ven biển (Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng), kéo dài ra phía Đông đến hết vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý, khu vực thềm lục địa kéo dài và kéo đến rìa Bắc bãi cạn Chim Biển, bao gồm cả quần đảo Trường Sa.

Vùng 2 Hải quân: Chịu trách nhiệm quản lý, bảo vệ chủ quyền vùng biển, đảo từ Mũi Ba Kiệm- Hàm Tân- Lâm Đồng đến cửa Gềnh Hào- Cà Mau, gồm 4 tỉnh, thành ven biển (TP Hồ Chí Minh, TP Cần Thơ, Đồng Tháp, Vĩnh Long), kéo dài đến rìa Bắc bãi cạn Chim Biển đến hết vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý, khu vực thềm lục địa kéo và kéo dài xuống phía Nam đến điểm tiếp giáp đường phân định giữa 3 nước Việt Nam-Indonesia- Malaixia, bao gồm cả khu vực DK1.

Vùng 5 Hải quân: Quản lý, bảo vệ vùng biển, đảo từ cửa sông Gềnh Hào- Cà Mau đến Tiên Hải, gồm 2 tỉnh ven biển (Cà Mau, An Giang), kéo dài xuống phía Nam đến điểm tiếp giáp đường phân định giữa 3 nước Việt Nam-Indonesia- Malaixia, bao gồm toàn bộ vùng biển Tây Nam, đảo Phú Quốc, Thổ Chu và vùng biển thuộc vùng nước lịch sử Việt Nam- Campuchia.

Phóng viên:Thưa Đại tá Lê Văn Hưởng,  Hải quân nhân dân Việt Nam không chỉ được trang bị tàu chiến mà còn được trang bị cả máy bay, tàu ngầm, ra đa ven biển… Xin đồng chí cho biết cụ thể hơn về các thành phần, lực lượng của Hải quân hiện nay, đặc biệt là lực lượng Không quân Hải quân?

Đại tá Lê Văn Hưởng: Đại hội XI của Đảng xác định Hải quân là một trong 5 lực lượng đầu tiên của toàn quân được ưu tiên hiện đại hóa, thể hiện sự quan tâm chiến lược, lâu dài của Đảng, Nhà nước và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đối với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Trước yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, từ năm 2010, Hải quân nhân dân Việt Nam được Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quan tâm đầu tư, phát triển tiến thẳng lên hiện đại (nhiệm vụ, giải pháp được xác định trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI). Do đó, vào tháng 7/2013 Trung đoàn không quân 954 thuộc Sư đoàn 372, Quân chủng Phòng không Không quân được nâng cấp thành Lữ đoàn và chuyển về Quân chủng Hải quân, phiên hiệu là Lữ đoàn Không quân-Hải quân 954.

Hiện nay Hải quân nhân dân Việt Nam có đủ 5 thành phần lực lượng cơ bản là: Tàu ngầm; tàu mặt nước; pháo binh tên lửa bờ; không quân hải quân; đặc công hải quân - hải quân đánh bộ. Lữ đoàn Không quân-Hải quân 954 là Lữ đoàn trực thuộc Quân chủng Hải quân.

Phóng viên: Trước những diễn biến nhanh, khó lường, phức tạp, các đơn vị Quân chủng có những sự chuẩn bị chủ động, sẵn sàng như thế nào để bảo vệ chủ quyền biển, đảo từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ trước mọi tình huống?

Đại tá Lê Văn Hưởng: Trong bối cảnh mới, dự báo tình hình thế giới, khu vực và Biển Đông còn nhiều diễn biến phức tạp, khó lường. Để bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ. Vì vậy, trên cơ sở quán triệt sâu sắc các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân chủng, các đơn vị cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo một cách toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, trong đó tập trung vào một số nhiệm vụ cụ thể:

Trước hết, xây dựng cho đội ngũ cán bộ, chiến sĩ luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng; trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước, nhân dân; có ý chí quyết tâm cao, tin tưởng tuyệt đối vào vũ khí trang bị kỹ thuật và khả năng chiến đấu, chiến thắng của Quân chủng; có đạo đức, lối sống trong sáng, lành mạnh; có tư duy đổi mới, sáng tạo; có trình độ, trí tuệ, khoa học kỹ thuật, ngoại ngữ, tin học, chuyên môn nghiệp vụ; có ý thức tổ chức kỷ luật cao, phong cách làm việc khoa học, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân chủng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Thứ hai là, xây dựng tổ chức biên chế lực lượng theo hướng tinh, gọn, mạnh, gắn với xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và “thế trận lòng dân” trên biển đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống.

Thứ ba là, không ngừng đổi mới nâng cao chất lượng công tác huấn luyện theo phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”. Coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, sát nhiệm vụ, đối tượng và chiến trường, tinh thông về kỹ, chiến thuật, chuyên môn, nghiệp vụ, thuần thục về khai thác, sử dụng, làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật hiện đại. Đồng thời, ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong huấn luyện, diễn tập và chỉ huy, quản lý, điều hành, đáp ứng kịp thời mọi tình huống chiến đấu trong các điều kiện hoàn cảnh.

Thứ tư là, phát huy cao độ ý chí tự lực, tự cường, duy trì tốt hoạt động của vũ khí trang bị kỹ thuật hiện có; sử dụng có hiệu quả các loại vũ khí mới được trang bị. Chủ động nắm bắt các thành tựu khoa học - công nghệ để nghiên cứu chế tạo, sản xuất, cải tiến, hiện đại hoá vũ khí trang bị đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc trong tình hình mới.

Ngày 26/10/1975, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập 5 Vùng Duyên Hải (nay là các Bộ Tư lệnh Vùng 1,2, 3, 4, 5 Hải quân). Việc ra đời các Vùng Hải quân đánh dấu sự phát triển lớn mạnh của lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam, gánh vác nhiệm vụ hết sức nặng nề nhưng rất vẻ vang.

50 năm qua, “Lời thề giữ biển” luôn được những người lính các Vùng Hải quân giữ trọn, khắc ghi, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Đại tá Lê Văn Hưởng, Phó Chủ nhiệm Chính trị, Quân chủng Hải quân giúp quý vị và các bạn hiểu rõ hơn về hoạt động của các Vùng Hải quân và bảo vệ chủ quyền biển, đảo từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ trước mọi tình huống.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Đại tá Lê Văn Hưởng!

Thu Lan - Tài Bá