Theo các Thương vụ tại nước ngoài ở một số thị trường chính như: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Canada, Braxin, Úc, EU, mức thuế đối ứng của Hoa Kỳ áp dụng với một số nước đang ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của Việt nam và một số nước, do vậy việc đa dạng hoá thị trường, bảo vệ thương mại đa phương, tăng cường kết nối thị trường bằng các Hội chợ, triển lãm quốc tế, mở rộng nhu cầu ở thị trường trong nước… là rất quan trọng. Cho đến thời điểm này, Hoa Kỳ đang áp thuế đối ứng với hàng hoá của Trung quốc là 145%, còn Trung Quốc áp thuế đối ứng với Hoa Kỳ là 125%. Như vậy hai nước gần như là cấm nhập khẩu lẫn nhau. Trên thực tế, Trung quốc đã chuẩn bị sớm cho sự kiện này, như việc thúc đẩy thị trường nội địa với 1,4 tỷ dân, quy mô tiêu dùng khoảng hơn 6.700 tỷ USD, thu nhập bình quân khả dụng năm 2024 đạt hơn 5.700 USD, trong đó 400 triệu người có thu nhập trung bình, có đủ không gian kích thích tiêu dùng trong nước, thay cho bên ngoài bị suy yếu. Trung quốc đang thúc đẩy chính sách kích thích tiêu dùng, như đổi cũ lấy mới và những chính sách tiền tệ, mở rộng đa dạng hoá thị trường, tăng cường đầu tư ra nước ngoài. Trung quốc cũng vừa cập nhật Quy định liên quan đến quản lý áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo hàng hoá của Trung quốc theo tiêu chuẩn quốc tế. Ông Nông Đức Lai- Tham tán thương mại tại Trung quốc cho biết: “Với vai trò là cơ quan thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc, chúng tôi sẽ luôn luôn bám sát thị trường để nắm được những thông tin ngành hàng hay là những chính sách của nước sở tại để kịp thời cung cấp, cập nhật cho cơ quan trong nước thông tin tới doanh nghiệp, cũng như nghiên cứu kỹ nhu cầu của thị trường và những xu hướng tiêu dùng của thị trường để mà có thể thay thế một số nhà hàng hóa mà Mỹ áp thuế cao và tận dụng thị trường để khai thác một số những tiềm năng, mặt hàng. Thứ hai là sẽ hỗ trợ doanh nghiệp thâm nhập thị trường, đa dạng hóa thị trường theo các vùng miền của Trung Quốc, kết hợp với cả các đối tác giới thiệu với các doanh nghiệp Việt Nam với các nhà nhập khẩu thông qua các sự kiện của sở tại để tận dụng các hội chợ, triển lãm và các hoạt động của cơ quan đại diện để quảng bá các sản phẩm của Việt Nam. Chúng tôi cũng sẽ phối hợp các cơ quan chức năng để mà tháo gỡ những rào cản pháp lý để mà tạo kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.”
Việt Nam nằm trong nhóm các nước Hoa Kỳ ưu tiên đàm phán, cùng với Ấn Độ, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc, Indonesia. Hiện nhiều Tập đoàn lớn của Hoa Kỳ như Walmart, Target (nhập khẩu hàng Việt Nam chiếm 30%), Costco, HomeDepot... ủng hộ và tin tưởng Việt Nam sẽ sớm đạt được thỏa thuận thông qua việc gỡ bỏ các mức thuế đối ứng. Các doanh nghiệp, tập đoàn phân phối hàng đầu của Hoa Kỳ đang cân nhắc tham dự sự kiện Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế - Viet Nam International Sourcing & Diễn đàn xuất khẩu TP.HCM 2025 diễn ra vào tháng 9 tới do Bộ Công Thương phối hợp tổ chức, thực hiện, đồng thời cho biết có nhiều tín hiệu tích cực trong vấn đề đàm phán thuế quan giữa hai nước. Do vậy, các bộ ngành trong nước, đặc biệt là Bộ Công Thương, Tài chính, Ngoại giao cần tăng cường ngoại giao, đàm phán để vận động xử lý các vấn đề về thuế đối ứng, triển khai lộ trình cụ thể để Việt nam bảo vệ lợi ích thương mại trước các biện pháp thuế quan tiềm tàng từ Chính quyền Tổng thống Donal Trump. Ông Đỗ Ngọc Hưng – Tham tán Thương mại tại Hoa Kỳ đề xuất: “Các doanh nghiệp của Việt Nam cũng nâng cao khả năng cạnh tranh trong nước. Từ đó củng cố khả năng xuất khẩu thông qua đầu tư vào việc nâng cao khả năng cạnh tranh tổng thể của các ngành công nghiệp quan trọng mang tính chất bổ trợ nền tảng, nâng cấp công nghệ, khuyến khích đổi mới, sáng tạo, đơn giản hóa các quy định kinh doanh và cải thiện cơ sở hạ tầng để giảm chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm, nhằm tạo sự cạnh tranh hơn nữa tại thị trường Hoa Kỳ, tăng cường khả năng phục hồi và gia chuỗi cung ứng, giảm sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu thô, các hàng hóa trung gian để tập trung vào một thị trường nhất định, thúc đẩy xuất khẩu với hàm lượng chất xám và giá trị gia tăng cao”
Chính sách thuế quan của Hoa Kỳ đã khiến thị trường thế giới biến động, tuy nhiên thách thức luôn đi liền với cơ hội. Theo bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán Thương mại tại Canada, thông tin căng thẳng thương mại giữa Canada và Trung Quốc, cùng nhu cầu tìm kiếm đối tác mới của các doanh nghiệp Canada đang mở ra cơ hội lớn cho hàng hóa Việt Nam. Việc Canada giảm phụ thuộc vào hàng hóa Hoa Kỳ cũng tái định hình chuỗi cung ứng, tạo thêm lợi thế cho Việt Nam nhờ các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết. Đơn cử như sự phụ thuộc của chuỗi cung ứng Bắc Mỹ, trong đó có Canada vào Hoa Kỳ đang đặt ra cho Việt nam nhiệm vụ hết sức cấp bách có giải pháp để ứng phó với 4 tỷ USD mà Canada đang phụ thuộc vào nhà xuất khẩu Hoa Kỳ những năm trước đây, làm sao để tiếp tục đến được với thị trường Canada trong năm nay và những năm tới. Bên cạnh đó, nếu Australia giảm thuế cho hàng hoá của Hoa Kỳ thì nông sản Việt Nam sẽ phải cạnh tranh với nông sản Hoa Kỳ. Bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán Thương mại tại Canada cho biết: “Những mặt hàng mà Canada đang phụ thuộc rất lớn vào thị trường Hoa Kỳ như: nhựa, cao su, nhôm, nội thất, sắt thép,… thì đều là những mặt hàng tiềm năng mà chúng ta có khả năng thâm nhập thị trường nhờ sự kém cạnh tranh của Hoa Kỳ do thuế quan. Đối với lĩnh vực thực phẩm chế biến thì chúng tôi cũng cho rằng đây là thời điểm vàng để các doanh nghiệp Việt Nam có thể thâm nhập thị trường Canada trong bối cảnh chuỗi cung ứng của sở tại có nhu cầu khẩn cấp đa dạng hóa nguồn cung, tìm kiếm các đối tác thay thế và các mặt hàng mới, để bù đắp vào khoảng trống thị trường của Hoa Kỳ. Hằng năm thì Hoa Kỳ cung ứng khoảng 3 tỷ đô la Mỹ sản phẩm thực phẩm chế biến, 3 tỷ sản phẩm bánh kẹo, 3 tỷ chế phẩm ngũ cốc và không kể những tiềm năng khác từ việc cung ứng trái cây đồ uống….”
Hiện lượng hàng hoá nhập khẩu vào thị trường EU trị giá khoảng 130 tỷ Euro, nếu không có phương án đàm phán tốt, nhiều nước sẽ mất thị trường này. Các quốc gia của Liên minh châu Âu cũng đang có nhiều chính sách khuyến khích người dân tiêu thụ hàng trong nước, đồng thời giám sát các luồng nhập khẩu từ Trung quốc. Vì vậy, chúng ta cần có chính sách tốt để tạo kênh cho hàng của Việt nam vào thị trường này, mà nước ta đang xuất khẩu vào 5 thị trường lớn nhất khu vực EU, còn 22 thị trường ngách và nhỏ, đòi hỏi sự năng động và tích cực của doanh nghiệp. Thị trường EU có sức mua của 500 triệu dân, có biểu thuế EVFTA, nhưng giá trị kim ngạch xuất khẩu của VN sang châu Âu mới đạt 50 tỷ USD. Ông Trần Ngọc Quân- Tham tán thương mại tại Bỉ và EU cho rằng: “Ở Liên minh Châu âu thì Việt Nam hiện nay đang có một ưu thế rất lớn, đó là Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu bước vào năm thứ 5 khi mà biểu B5 về 0, nghĩa là xét về mặt cạnh tranh thị trường thì chúng ta đang có lợi thế lớn so với các đối tác khác, khi các ưu đãi cho Việt Nam tốt hơn. Tuy nhiên, thị trường Liên minh châu Âu là thị trường làm ăn bài bản, thị trường làm ăn lâu dài. Vì vậy, trong quá trình tiếp xúc thị trường Liên minh châu Âu thì các doanh nghiệp phải có thái độ làm ăn nghiêm túc và bài bản lâu dài chứ không phải để gỡ thoát cho hàng Hoa kỳ, khi mà sau một thời gian sau đó, khi hàng Hoa kỳ có những động lực thái, thì lại quay ra các thị trường khác thị trường Hoa kỳ.”
Tuy vậy, theo các cơ quan thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, các doanh nghiệp cần cải thiện năng lực sản xuất để có thể xuất khẩu bền vững tới các thị trường đang có, đồng thời tăng cường tiếp cận thị trường mới. Các cơ quan thương vụ sẽ nắm bắt thông tin thị trường, xu hướng tiêu dùng và chính sách mới của nước sở tại để cung cấp tới doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn mới và thâm nhập thị trường toàn cầu, thị trường tiềm năng trong tình hình mới./.
Xuân Lan- VOV1.