Đây là ý kiến của các đại biểu tại hội thảo với chủ đề: “Thích ứng với chuỗi cung ứng xanh toàn cầu: thách thức và cơ hội cho hàng xuất khẩu Việt Nam” được Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức.
Tại hội thảo, các đại biểu phân tích, trong những năm qua dù kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng và khu vực sản xuất đóng góp khoảng 80% tổng kim ngạch xuất khẩu, song phần lớn giá trị lại đến từ các doanh nghiệp FDI. Doanh nghiệp tư nhân Việt Nam chủ yếu tham gia xuất khẩu ở dạng thô hoặc các khâu thâm dụng lao động, giá trị gia tăng thấp như gia công, lắp ráp- nếu không thay đổi, chúng ta có nguy cơ bị kẹt ở “đáy” của chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong chuỗi giá trị, lượng phát thải gián tiếp chiếm tới 65-95% tổng phát thải carbon của một tổ chức. Xu hướng xanh hóa chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng mạnh mẽ, yêu cầu về thực hành bền vững ESG trở thành tiêu chuẩn bắt buộc từ các thị trường xuất khẩu chủ lực. Như vậy, áp lực giảm phát thải từ các thị trường lớn như EU, Mỹ sẽ chuyển trực tiếp lên vai các nhà cung cấp Việt Nam, do đó xanh hóa không còn là khẩu hiệu, mà trở thành yếu tố sống còn đối với mọi doanh nghiệp.
Theo bà Vũ Thị Phương Liên, Học viện Tài chính, với sự ra đời của các cơ chế điều chỉnh carbon và yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng, thực hành ESG việc minh bạch hóa dữ liệu môi trường - xã hội trở thành “tấm giấy thông hành” bắt buộc. Nếu không hành động kịp thời, doanh nghiệp sẽ bị loại khỏi sân chơi. Minh bạch hóa dữ liệu môi trường - xã hội - quản trị không chỉ là yêu cầu tuân thủ mà còn là công cụ để doanh nghiệp Việt nâng hạng chuỗi cung ứng, gia tăng uy tín và cải thiện năng lực cạnh tranh. Cùng với đó, tín chỉ carbon cũng được xem là “cơ hội vàng” cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, những doanh nghiệp chủ động giảm phát thải có thể tạo và bán tín chỉ carbon để tạo dòng doanh thu mới, đồng thời nâng điểm ESG và khả năng tiếp cận vốn xanh.
“Hiện nay, khi đặt ra yêu cầu về ESG, trong đó liên quan đến tiêu chuẩn, bao gồm cả hàm lượng, dư lượng hóa chất trong thực vật, các tiêu chuẩn và tiêu chí hiện đang được các tổ chức quốc tế yêu cầu rất chặt chẽ đối với doanh nghiệp. Nhiệm vụ của doanh nghiệp là tích hợp các yêu cầu ESG vào hoạt động của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn này, sẽ dễ dàng được đưa vào danh sách nhà cung cấp, cũng như có cơ hội được ưu tiên tăng đơn hàng”, bà Vũ Thị Phương Liên cho hay.
Hiện doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với những yêu cầu khắt khe từ các thị trường lớn, không chỉ các rào cản thuế và phi thuế quan ngày càng chặt chẽ, mà chuỗi cung ứng toàn cầu đang chuyển mạnh sang mô hình “xanh hóa”. Do đó, bà Trần Thị Thanh Tâm, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam khẳng định, doanh nghiệp phải chủ động tiếp cận chuẩn ESG, xây dựng hệ thống dữ liệu phát thải, thực hiện kiểm kê khí nhà kính và chuẩn bị lộ trình giảm phát thải ngay từ bây giờ.
“Thách thức là lớn nhưng cơ hội cũng rất rõ ràng. Chúng ta cần chuyển tư duy từ phòng thủ sang chủ động. Thực hành tiêu chuẩn ESG không chỉ là chi phí tuân thủ, mà cần được xem như động lực tạo ra giá trị mới. Các doanh nghiệp đầu tư bài bản vào ESG chuỗi cung ứng xanh và số hóa không chỉ giảm rủi ro, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút vốn đầu tư và củng cố niềm tin khách hàng – đặc biệt với doanh nghiệp xuất khẩu”, bà Trần Thị Thanh Tâm nhấn mạnh.
Tại hội thảo, các chuyên gia nêu rõ: Để thích ứng với chuỗi cung ứng xanh toàn cầu doanh nghiệp Việt cần xây dựng nền tảng truy xuất nguồn gốc cho chuỗi cung ứng; Chủ động đầu tư công nghệ, năng lượng sạch và tối ưu hóa quy trình để giảm phát thải; Tận dụng thị trường carbon để bù trừ, tạo tín chỉ và tiếp cận tài chính xanh. Cùng với đó tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp- hiệp hội - cơ quan quản lý để giảm chi phí tuân thủ. Việc thích ứng sớm với yêu cầu xanh hoá trong chuỗi cung ứng sẽ là yếu tố quyết định khả năng trụ vững và nâng tầm của doanh nghiệp Việt Nam trên bản đồ thương mại quốc tế./.
Nguyễn Thúy Hằng/VOV1