Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNLTK&HQ) được Quốc hội thông qua lần đầu vào ngày 17/6/2010, có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2011. Sau gần 15 năm triển khai thi hành Luật, đến nay đã có nhiều phát sinh, bộc lộ bất cập. Bộ Công Thương đã đề xuất, báo cáo Chính phủ, Quốc hội cho phép sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật và đã được Quốc hội thông qua vào ngày 18/6/2025 với nhiều điểm mới quan trọng. Trong khuôn khổ Chương trình quốc gia về SDNLTK&HQ giai đoạn 2019-2030, ngày 26/6/2025 Bộ Công Thương đã tổ chức Diễn đàn “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình” nhằm phổ biến thông tin về những điểm mới trong Luật SDNLTK&HQ (sửa đổi).
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm & hiệu quả (gọi tắt là Luật SDNLTK&HQ sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2025, với nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách, tập trung vào 4 nhóm vấn đề chính. Cụ thể, Luật sửa đổi lần này đã được chỉnh lý toàn diện với 19 điều được sửa đổi, 1 điều mới được bổ sung, đặc biệt là quy định về mô hình Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ, tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO), cơ chế dán nhãn VLXD, và ưu đãi tài chính xanh.
Điểm nhấn nổi bật của việc sửa đổi Luật lần này là việc thành lập Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ (Điều 41a) nhưng không tạo thêm tổ chức mới, mà vận hành độc lập, xã hội hóa nguồn lực, đóng vai trò thúc đẩy đầu tư, tài trợ các sáng kiến SDNLTK&HQ. Ông Hoàng Việt Dũng - Phó TP Hiệu quả năng lượng & chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) thông tin: "Quỹ thúc SDNLTK&HQ được quy định là quỹ ngoài ngân sách và hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Quỹ có chức năng huy động cho vay, hỗ trợ các dự án đầu tư về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Thủ tướng Chính phủ sẽ quyết định việc thành lập cũng như tổ chức hoạt động của Quỹ, và Chính phủ quy định về nguồn vốn cho quỹ. Đây là những nguyên tắc chung để thành lập Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ. Bộ Công thương sẽ tiếp tục xây dựng đề án thành lập Quỹ, trong đó sẽ đưa chi tiết về cơ cấu tổ chức về hoạt động, về nghiệp vụ của Quỹ cũng như là các lĩnh vực mà Quỹ có thể hỗ trợ…. để hoàn thiện Quỹ có thể hoạt động trong thời gian tới để hỗ trợ các dự án đầu tư SDNLTK&HQ".
Luật SDNLTKHQ (sửa đổi) cũng cho thấy, Tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO) được quy định rõ ràng về chức năng, mô hình hoạt động, cơ chế hỗ trợ và khuyến khích phát triển hệ thống dịch vụ tư vấn, kiểm toán năng lượng. Cùng với đó, việc Dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng nhằm tích hợp tiết kiệm năng lượng trong công trình xây dựng, góp phần giảm phát thải ngay từ khâu thiết kế, vật tư…
Ông Nguyễn Công Thịnh - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết: "Chúng ta mở rộng đối tượng phải dán nhãn tiết kiệm năng lượng, thế thì chúng ta bổ sung thêm các đối tượng đó là các sản phẩm vật liệu xây dựng mà có tính năng nhiệt phải có yêu cầu về dán nhãn năng lượng để chúng ta thúc đẩy các hoạt động về tiết kiệm năng lượng đối với các sản phẩm vật liệu xây dựng. Chúng tôi cho rằng, các sản phẩm vật liệu xây dựng có yếu tố rất quan trọng trong việc quyết định mức độ sử dụng năng lượng hiệu quả của các công trình xây dựng, đáp ứng các tiêu chuẩn xanh cho công trình đó trong giai đoạn hoạt động".
Bãi bỏ ưu đãi thuế chưa phù hợp, tăng cường chính sách tài chính xanh phù hợp với quy định hiện hành, đồng thời tạo hành lang pháp lý minh bạch cho tín dụng ưu đãi, vay xanh trong ngành năng lượng; Tiếp tục phân quyền, cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục nhằm tăng hiệu quả quản lý nhà nước, tránh chồng chéo, nâng cao tính thực thi ở các cấp địa phương là những điểm mới quan trọng được bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: "Luật sửa đổi thì cũng tập trung vào vấn đề phân quyền. Một số nội dung trong luật mới thì được phân quyền từ Thủ tướng Chính phủ xuống địa phương và các bộ, ngành. Vấn đề cải cách hành chính thì Luật mới đã giảm 50% các thủ tục hành chính so với luật cũ…"
Đại diện Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) - đơn vị có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung điện, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, ông Võ Quang Lâm - Phó TGĐ EVN đánh giá cao những điểm mới trong Luật SDNLTK&HQ (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, trong đó, ghi nhận 2 nội dung lớn được ban hành bắt kịp với xu hướng thế giới và mở ra cơ hội sử dụng hiệu quả năng lượng trong thời gian tới: "Luật sửa đổi, bổ sung Luật SDNLTK&HQ có 2 nội dung rất quan trọng và rất phù hợp với nhu cầu mới. Thứ nhất là việc SDNLTK&HQ bây giờ là một yêu cầu bắt buộc chứ không phải khuyến khích như giai đoạn trước đây, tức là bây giờ bắt buộc các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm là bắt buộc phải thực hiện kiểm toán năng lượng, bắt buộc và thực hiện các giải pháp được khuyến cáo trong báo cáo về kiểm toán năng lượng. Chính vì vậy, Sở Công thương các tỉnh, thành phố sẽ có cơ sở để giám sát việc thực hiện các giải pháp này. Và một cái thông tin tốt hơn, chúng tôi đánh giá tích cực hơn, đó là việc có nguồn lực để giúp các doanh nghiệp và người dân sử dụng các nguồn hỗ trợ tài chính từ trong nước cũng như nước ngoài để có thể sử dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng này".
Đại diện EVN cũng đề nghị Bộ Công Thương sớm trình Chính phủ dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật SDNLTK&HQ (sửa đổi) để các điểm mới của Luật sớm được đưa vào thực thi theo đúng kế hoạch (từ đầu năm 2026). Theo đánh giá của EVN, việc sớm vận hành Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ sẽ tạo môi trường cho các doanh nghiệp dịch vụ năng lượng phát triển. Đây là cơ hội tốt để có thể thúc đẩy các công ty dịch vụ năng lượng phát triển. Kinh nghiệm từ các nước tiên tiến cho thấy, khi các công ty dịch vụ năng lượng phát triển tốt cũng là một trong những cấu phần tham gia vào việc đảm bảo hệ thống điện vận hành một cách an toàn ổn định và liên tục./.
PV Nguyên Long
Bình luận