Báo cáo với Thủ tướng, đại diện Bộ Xây dựng cho biết, Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được phân chia thành 02 dự án thành phần. Đến nay dự án thành phần 1- đầu tư hạ tầng kết nối các ga trên tuyến và quảng trường ga đã hoàn thành việc lập, phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi, bàn giao hồ sơ cắm cọc giải phóng mặt bằng tại 05 vị trí ga khởi công cho các địa phương.

Đối với Dự án thành phần 2- đầu tư xây dựng công trình đường sắt chủ đầu tư đã lựa chọn xong và triển khai 04 gói thầu tư vấn trong nước; còn 01 gói thầu thẩm tra báo cáo nghiên cứu khả thi sẽ triển khai sau khi phía Trung Quốc hoàn thành để bàn giao cho Việt Nam. Đối với dự án thành phần 2 này, việc giải phóng mặt bằng, di dời công trình điện từ 110KV trở lên cũng đang được các địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam tích cực triển khai công tác đo đạc, kiểm đếm phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Đối với dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, đến nay 15/15 địa phương đã kiện toàn Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng, rà soát nhu cầu tái định cư. Ban quản lý dự án đường sắt đang tổ chức lựa chọn Tư vấn hỗ trợ chuẩn bị dự án. Đồng thời, Bộ Xây dựng cũng đang hoàn thiện tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư và xây dựng dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội về các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng cho Dự án.

Phát biểu tại phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấm mạnh vai trò của đường sắt và cho rằng phát triển đường sắt sẽ góp phần quan trọng giải quyết các điểm nghẽn hạ tầng giao thông, Thủ tướng cho rằng, thúc đẩy Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng để khởi công giai đoạn 1 vào ngày 19/12/2025. Đồng thời rà soát, tiến hành triển khai giải phóng mặt bằng tuyến đường sắt cao tốc Bắc- Nam. "Giải phóng mặt bằng thì địa phương phải đi trước một bước. Theo Nghị quyết của Quốc hội thì khâu giải phóng mặt bằng địa phương phải thực hiện. Giải phòng mặt bằng đi trước 1 bước thì các nhà đầu tư, đầu tư nhà nước thuận lợi để chủ động triển khai", Thủ tướng nêu rõ.

Về tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn và Hải Phòng - Móng Cái, hiện đã chọn đơn vị thực hiện Dự án hỗ trợ kỹ thuật lập Quy hoạch các tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn là Công ty hữu hạn Tập đoàn Viện khảo sát thiết kế số 4 đường sắt Trung Quốc, dự kiến cuối tháng 10 này sẽ đi khảo sát hiện trường.

TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cũng đang triển khai các dự án đường sắt đô thị, trong đó TP Hà Nội đang triển khai thủ tục đầu tư 02 tuyến là tuyến số 3 (đoạn ga Hà Nội - Hoàng Mai) và tuyến số 5 (Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc). Riêng tuyến số 2 (đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo) vừa được khởi công 09/10/2025, UBND thành phố Hà Nội đang tổ chức thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án theo mô hình TOD. UBND thành phố Hà Nội kiến nghị cho phép áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong đàm phán, ký kết Công hàm trao đổi và Hiệp định vay mới cho Dự án và áp dụng điều kiện vay STEP của các nhà thầu (Nhật Bản).

Về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ: "Bộ Tài chính đã làm việc rất quyết liệt với Nhật Bản về tuyến đường sắt đô thị là tuyến số 2 (đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo). Đề nghị phía Nhật Bản xem xét đơn giản hóa thủ tục để đẩy nhanh tiến độ. Yêu cầu nhà tài trợ thực hiện đẩy nhanh, đơn giản hóa thủ tục để tiến tới ký kết, bố trí vốn ODA".

Hiện TP. Hồ Chí Minh đang triển khai thực hiện 07 tuyến đường sắt đô thị và cũng đang điều chỉnh Dự án tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương, phấn đấu khởi công cuối năm 2025. UBND Tp. Hồ Chí Minh kiến nghị bổ sung kế hoạch vốn ODA cấp phát năm 2025 cho dự án Bến Thành - Tham Lương với số vốn là 30 tỷ đồng.

Phát biểu kết luận phiên họp, Thủ tướng ghi nhận nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ được giao, Thủ tướng đề nghị triển khai các dự án phải bảo đảm chất lượng, kỹ thuật, tiến độ, hiệu quả, khả thi. Các cơ quan tiếp tục huy động tối đa nguồn lực triển khai các dự án, xây dựng các cơ chế, chính sách, đãi ngộ phù hợp. Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu tất cả phải phát huy tinh thần trách nhiệm cao nhất, nêu cao tính tự lực, tự cường, đổi mới phương pháp, cách nghĩ, cách làm để hoàn thành nhiệm vụ được giao.

“Chúng ta chuyển giao công nghệ, làm chủ công nghệ để từng bước tự chủ công nghệ, từ đó phát triển bền vững; không những phát triển đường sắt tốc độ cao mà còn phát triển tàu điện ngầm, phát triển hệ sinh thái của đường sắt tốc độ cao; phát triển công nghiệp hóa hiện đại hóa. Vì vậy, cho nên là phải tập trung chuyển giao công nghệ”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Trên tinh thần “3 có” và “2 không” là: có lợi ích của Nhà nước, có lợi ích của người dân, có lợi ích của doanh nghiệp và không tham nhũng, tiêu cực, không để thất thoát, lãng phí tài sản, công sức, tiền bạc của Nhân dân, Thủ tướng đề nghị tranh thủ sự ủng hộ, vào cuộc của Nhân dân, nhất là trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Đồng thời giao UBND các tỉnh, thành phố có dự án đường sắt đi qua tập trung chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật, xây dựng các khu tái định cư.

Riêng dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, Thủ tướng đề nghị khẩn trương chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết, bảo đảm khởi công Dự án thành phần 1 vào ngày 19/12/2025. Tinh thần là phải đảm bảo người dân nhường đất cho dự án có cuộc sống bằng và tốt hơn nơi ở cũ; thúc đẩy phía Trung Quốc đẩy nhanh tiến độ lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thành phần 2 và các nội dung hợp tác.

Đối với dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, Thủ tướng đề nghị khẩn trương hoàn thiện thủ tục, công bố 37 Tiêu chuẩn Việt Nam về đường sắt tốc độ cao trong tháng 10 này. Hoàn thiện báo cáo về hình thức đầu tư, tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư và cơ chế, chính sách đặc thù cho Dự án. Các địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam đẩy mạnh công tác giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật theo kế hoạch.

Về các dự án đường sắt đô thị, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ trình Thủ tướng quyết định huy động vốn ODA, vốn vay ưu đãi cho Dự án tuyến số 3 (ga Hà Nội - Hoàng Mai). Đẩy nhanh tiến độ tuyến số 2 (Cầu Giấy - Ga Hà Nội) và thủ tục điều chỉnh dự án theo mô hình TOD. UBND Thành phố Hồ Chí Minh tập trung hoàn thành thủ tục điều chỉnh Dự án tuyến số 2 (Bến Thành - Tham Lương), phấn đấu khởi công cuối năm nay.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương liên quan tiếp tục rà soát, tập trung giải quyết dứt điểm các nhiệm vụ còn chậm tiến độ được giao tại Phiên họp lần thứ ba, đồng thời thực hiện quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ được giao, kịp thời tháo gỡ mọi khó khăn, vướng mắc; định kỳ báo cáo Thủ tướng Chính phủ - Trưởng Ban Chỉ đạo./.

Lại Hoa/VOV1