Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú cho biết, tại Phiên họp chuyên đề của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật, Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo đã giao Đảng ủy Bộ Tư pháp chủ trì nghiên cứu, xây dựng Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”. Mục tiêu cuối cùng là đưa thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, đóng vai trò dẫn dắt phát triển kinh tế-xã hội, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Hội thảo góp phần giúp Bộ Tư pháp định hình rõ hơn cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam, làm cơ sở cho việc xây dựng Đề án tổng thể về hoàn thiện thể chế – hướng tới xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại, đồng bộ, thống nhất và khả thi, thực sự trở thành nền tảng và động lực phát triển của đất nước.
Thực tiễn cho thấy, chất lượng thể chế có mối quan hệ trực tiếp với tốc độ tăng trưởng kinh tế - xã hội. Về bản chất, thể chế được cấu thành từ ba yếu tố: pháp luật, các thiết chế vận hành hệ thống pháp luật, và công tác tổ chức thi hành pháp luật. Một thể chế mạnh không chỉ có khuôn khổ pháp lý đầy đủ, mà còn phải có các thiết chế thực thi hiệu quả và cơ chế vận hành đồng bộ, thống nhất.
Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học tập trung vào ba nhóm vấn đề trọng tâm. Đó là làm rõ khái niệm cấu trúc hệ thống pháp luật và các thành tố cấu thành, cũng như mối liên hệ giữa các thành tố này; xác định các quan điểm, nguyên tắc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật cũng như đề xuất mô hình cấu trúc và định hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đề nghị làm rõ hơn các khái niệm cơ bản như “pháp luật”, “hệ thống pháp luật” và “cấu trúc hệ thống pháp luật”, bảo đảm phản ánh đúng yêu cầu của thời đại số, khi pháp luật phải thích ứng với “pháp luật số”, “quy luật số” và các thách thức mới của chuyển đổi số.
Theo PGS.TS Đinh Dũng Sỹ, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cần làm rõ khái niệm “cấu trúc hệ thống pháp luật” gồm 4 tầng nấc cơ bản: Hiến pháp ở vị trí nền tảng, tiếp đến là các văn bản lập pháp, các văn bản lập quy, và cuối cùng là các quy phạm, quy tắc mềm. PGS.TS cho biết, cách tiếp cận này giúp làm rõ trật tự, mối liên kết và tính thống nhất bên trong của hệ thống pháp luật, qua đó phản ánh được “kiến trúc” tổng thể của pháp luật Việt Nam. Về vấn đề Điều ước quốc tế, PGS.TS Đinh Dũng Sỹ nêu rõ, Điều ước quốc tế có vị trí pháp lý độc lập và giá trị ưu tiên áp dụng khi có sự khác biệt với pháp luật trong nước. Việc nội luật hóa và thực thi Điều ước quốc tế đã được pháp luật Việt Nam quy định cụ thể, không thể coi là quy tắc mềm hay phụ thuộc vào yếu tố tùy nghi./.
Bình luận