Ít ai ngờ, đằng sau tấm bằng tiến sĩ văn học danh giá bảo vệ thành công tại Campuchia và vị trí giảng viên đáng kính hôm nay là một hành trình đầy gian truân, bắt đầu từ một cậu bé người dân tộc Khmer nghèo khó, từng bỏ học giữa chừng và không tự tin vào trí thông minh của mình.
Sinh năm 1982 tại ấp Mé Láng, xã Đại An, tỉnh Vĩnh Long – nơi có đông đồng bào Khmer sinh sống, Tăng Văn Thòn là con đầu trong gia đình thuần nông đông anh em. Cuộc sống khó khăn khiến việc học hành trở thành một thứ xa xỉ. Giữa năm lớp 10, cậu bé Thòn đành gác lại sách vở, nghỉ học vì hoàn cảnh gia đình.
Một năm sau, theo phong tục và thực hiện lời khấn của bà nội, Thòn được cha mẹ đưa vào chùa tu. Ban đầu, anh nghĩ mình không thể tu lâu dài. Nhưng chính nơi cửa Phật này đã mở ra một con đường mới, không chỉ cho đời sống tâm linh mà cả cho tri thức. Tám năm trong chùa, Thòn được các nhà sư truyền dạy tiếng nói, chữ viết Khmer – thứ ngôn ngữ mẹ đẻ mà sau này trở thành sự nghiệp cả đời ông gìn giữ.
“Hồi đó giữa năm học lớp 10 tôi đã nghỉ ngang. Cũng có nhiều lý do dẫn đến quyết định bỏ học, vì lúc đó cứ nghỉ rằng bản thân không thể học cao hơn nữa.Một năm sau tôi được cha mẹ đưa vô chùa tu. Tôi không nghĩ mình tu được lâu dài, vì động cơ vào chùa tu là xuất phát thực hiện lời khấn của bà nội lúc tôi còn nhỏ. Nhưng khi tu được một thời gian mới cảm nhận mình có căn tu”.
Dù đã xuất gia, giấc mơ được đi học, được trở thành thầy giáo vẫn âm ỉ cháy trong lòng chàng trai trẻ. Thòn nhận ra, để thực hiện ước mơ, anh không thể chỉ học chữ Khmer và giáo lý. Anh quyết tâm học bổ túc văn hóa để lấy bằng THPT. Một lịch học đặc kín được vạch ra: sáng học Pali - Khmer - Phật học; chiều học bổ túc văn hóa; tối học tiếng Anh. Có những đêm, anh phải đi bộ một quãng đường dài từ chùa Kom Pong về chùa Hang sau giờ học tiếng Anh để kịp giờ giới nghiêm.
Động lực lớn lao thúc đẩy anh, ngoài khát vọng cá nhân, còn là những lời nói có thể làm nhụt chí bất kỳ ai: "Học tiếng Khmer nhiều cũng không làm được gì". Nhiều người cho rằng học chữ Khmer cao đến đâu cũng khó thành công, khó trở thành công chức. Chính điều này lại trở thành động lực để Thòn chứng minh ngược lại. Anh hiểu rằng, phải trang bị một nền tảng kiến thức toàn diện, từ phổ thông đến đại học, mới có thể biến ước mơ thành hiện thực.
“Đừng quan tâm đến lời của thiên hạ, cho rằng: học chữ Khmer nhiều để làm gì. Nhiều người cho rằng dù học chữ Khmer cao đến đâu cũng không thể thành ông này, bà nọ được. Nói chung là không thể trở thành công chức Nhà nước. Tôi quyết tâm học để có việc làm, nên phải hoàn thành chương trình phổ thông, để thi vào đại học. Nếu chỉ học chữ Khmer, thì không thể có sự nghiệp là đơn nhiên”.
Năm 2007, sau bao nỗ lực, Tăng Văn Thòn tốt nghiệp THPT và thi đỗ vào hệ Cao đẳng của Trường Đại học Trà Vinh, chuyên ngành Văn hóa Khmer Nam Bộ. Cánh cửa giảng đường đại học rộng mở. Anh vừa học đại học, vừa tiếp tục hoàn thành chương trình Pali - Phật học. Sự say mê và thành tích học tập xuất sắc đã giúp anh được giữ lại trường sau khi tốt nghiệp Cao đẳng. Từ đây, con đường học vấn của anh thăng tiến không ngừng: học liên thông lên Đại học, trở thành giảng viên, rồi học Thạc sĩ.
Đỉnh cao của hành trình tri thức là vào tháng 7/2023, khi Tăng Văn Thòn bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Vương quốc Campuchia, theo chương trình học bổng Hiệp định giữa hai nước Việt Nam và Campuchia. Tấm bằng Tiến sĩ Văn học không chỉ là thành tựu cá nhân, mà còn là câu trả lời mạnh mẽ nhất cho những hoài nghi về việc học và gìn giữ tiếng Khmer.
Không ở lại nước ngoài hay tìm kiếm những vị trí có thể mang lại thu nhập cao hơn, Tiến sĩ Tăng Văn Thòn lặng lẽ trở về Trường Đại học Trà Vinh, tiếp tục sự nghiệp giảng dạy ngôn ngữ, văn hóa Khmer mà mình đam mê. Đến nay, ông đã đào tạo hàng trăm sinh viên. Nhiều người trong số họ đã trở thành cán bộ, công chức tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, trở thành giáo viên dạy chữ Khmer hoặc phiên dịch viên cho các doanh nghiệp.
Với ông, việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết Khmer có ý nghĩa thiêng liêng: "Bảo tồn tiếng nói, chữ viết chính là góp phần tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững, giúp thế hệ trẻ người Khmer hội nhập mà không mất đi bản sắc riêng". Từ năm 2020, ông còn đảm nhiệm vai trò Phó Chủ tịch Hội đồng Quốc gia thẩm định sách giáo khoa tiếng dân tộc thiểu số - tiếng Khmer, góp phần quan trọng vào việc chuẩn hóa và phát triển giáo dục ngôn ngữ dân tộc, với sự cân nhắc kỹ lưỡng về đặc thù của tiếng Khmer Nam Bộ.
Khi được hỏi về bài học lớn nhất từ hành trình của mình, Tiến sĩ Tăng Văn Thòn chia sẻ: “Bài học mà tôi rút ra được: điều quan trọng nhất là phải xác định được mục tiêu cho lai tương lai của bản thân và có kế hoạch cụ thể cho từng giai đoạn. Mục tiêu là mình muốn theo ngành nào trong tương lai, là giáo viên, bác sĩ…phải rõ. Khi xác định được mục tiêu thì mình có hướng để phấn đấu. Theo tôi, việc xác định đích đến của tương lai là rất quan trọng, nếu không thì khó mà thành công”.
Hành trình từ cậu bé bỏ học giữa chừng đến vị tiến sĩ uyên bác của Tăng Văn Thòn là một câu chuyện đẹp về nghị lực, khát vọng và tình yêu với văn hóa dân tộc. Ông không chỉ chứng minh rằng "học tiếng Khmer nhiều" hoàn toàn có thể làm nên sự nghiệp ý nghĩa, mà còn thắp lên niềm tin cho bao thế hệ trẻ dân tộc thiểu số khác: Dù xuất phát điểm có thấp, hoàn cảnh có khó khăn, chỉ cần có mục tiêu rõ ràng, kế hoạch cụ thể và sự kiên trì không ngừng, họ hoàn toàn có thể vươn lên, tỏa sáng và đóng góp cho cộng đồng, cho quê hương.
Thạch Trà Vinh/VOV ĐBSCL
Bình luận