Nội dung này được các nhà quản lý và hơn 100 doanh nghiệp cùng bàn giải pháp, gỡ “nút thắt” tại Hội nghị gặp gỡ, đối thoại và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Sự kiện do Bộ Nội vụ tổ chức sáng nay (30/10) tại Hà Nội.

Hội nghị là dịp để Nhà nước và doanh nghiệp đối thoại thẳng thắn, chia sẻ thông tin, cùng tháo gỡ khó khăn nhằm thúc đẩy lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài phát triển bền vững. Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng khẳng định: Nhà nước không chỉ quản lý mà còn đồng hành, hỗ trợ và thúc đẩy doanh nghiệp. Theo đó, sự phát triển của doanh nghiệp chính là thước đo hiệu quả của chính sách, là thành công của công tác quản lý nhà nước:

“ Chúng ta có đầy đủ các chủ trương, đường hướng về chính sách của Nhà nước, của pháp luật triển khai nhiệm vụ đưa người đi lao động đi làm việc ở nước ngoài. Quan điểm này thể hiện rõ việc Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, phát triển đồng hành, hỗ trợ cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong phát triển nguồn nhân lực lao động ngoài nước là một trong những trụ cột của nền kinh tế. Và đưa người đi lao động đi làm việc ở nước ngoài thực sự là một trong những nền đối ngoại, thì chúng tôi coi việc đưa người Việt Nam đi lao động nước ngoài là một nguồn đối ngoại nhân lực. Chúng tôi ghi nhận, đánh giá cao công lao của các doanh nghiệp đưa người đi ra nước ngoài. Hiện nay chúng ta có khoảng hơn 500 doanh nghiệp".

Theo báo cáo của Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Nội vụ) 10 tháng qua, cả nước đã đưa hơn 121.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài, đạt 93,2% kế hoạch năm. Ước tính đến hết năm, tổng số lao động đi làm việc ở nước ngoài trong giai đoạn 2021–2025 đạt khoảng 636.000 người, vượt 127% chỉ tiêu đề ra. Các thị trường trọng điểm như Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc) và Hàn Quốc vẫn duy trì ổn định, trong khi nhiều thị trường mới ở châu Âu và Trung Đông như Đức, Rumani, Hungary, Israel, UAE đang mở rộng mạnh mẽ. Hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài không chỉ giúp giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, mà còn đóng góp 6,5–7 tỷ USD kiều hối mỗi năm, trở thành một trong những nguồn ngoại tệ quan trọng của nền kinh tế.

Tuy nhiên, hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài hiện đối mặt với nhiều thách thức. Tại Nhật Bản, biến động tỷ giá đồng Yên khiến thu nhập thực tế của người lao động giảm. Tại Hàn Quốc vẫn còn hiện tượng môi giới và cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp. Trong khi ở Đài Loan (Trung Quốc), một số tổ chức không có giấy phép vẫn lôi kéo người lao động, gây nhiễu thị trường… Ngoài ra, rào cản về ngoại ngữ, kỹ năng nghề nghiệp và thủ tục hành chính phức tạp vẫn là những “nút thắt” khiến doanh nghiệp tốn nhiều thời gian, chi phí. Ông Vũ Trường Giang, quyền Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Nội vụ) nêu thực tế:

“Chất lượng của doanh nghiệp cũng là vấn đề cần có giải pháp. Trong hơn 500 doanh nghiệp đang hoạt động thì vẫn không ít các doanh nghiệp năng lực yếu, đặc biệt là khả năng tìm kiếm khai thác hợp đồng còn thiếu kinh nghiệm, còn yếu kém dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh, bằng cách nâng chi phí chi trả tìm kiếm hợp đồng cho đối tác môi giới, để giành hợp đồng và bù lại bằng cách thu phí cao lên người lao động. Đây là thực trạng đang diễn ra rất là nhiều trong doanh nghiệp”.

Tại hội nghị, các đại biểu đã trao đổi về định hướng hoàn thiện chính sách, pháp luật và tăng cường hợp tác quốc tế về lĩnh vực đưa người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Trao đổi về công tác hỗ trợ phát triển thị trường lao động ngoài nước và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài. Công tác tuyển chọn, đào tạo và đưa người lao động Việt Nam đi làm việc tại một số thị trường trọng điểm cũng được thảo luận. Ông Mai Sỹ Ngọc, Tổng giám đốc Công ty Nhật Thành và bà Trần Thị Lan, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH quôc tế FUTURELINK STAR kiến nghị:

( Chúng tôi mong muốn Bộ Nội vụ phối hợp với các cơ quan chức năng có cơ chế để quản lý hoạt động của các đơn vị môi giới. Cụ thể hơn là nếu như có thể để mà thực hiện công tác tư vấn cho lao động thì người mà thực hiện công tác tư vấn phải được đào tạo và phải cấp chứng chỉ hành nghề, chứ không phải như hiện tại gần như ai cũng có thể tham gia vào công việc tư vấn và tuyển dụng lao động được. Như thế thực sự là người lao động đang đứng giữa trận thông tin, không biết được đâu là doanh nghiệp truyền thống và đâu là những thông tin chính xác. Và chắc chắn là chiều qua những kênh đấy là cái chi phí môi giới tăng lên nữa rất là nhiều chứ không phải là thấp.

-Riêng đối với thị trường Hy Lạp thì đây là một thị trường tương đối mới, có từ cuối năm 2023. Đứng trước những thuận lợi thì thị trường này hiện cũng có một số vướng mắc, khó khăn. Cụ thể làm việc xin visa cũng tương đối là khó khăn. Gần đây thì có thể nói là từ lúc mà có quyết định cho đến lúc mà có visa rơi vào khoảng 2 tháng. Theo quy định của Luật thì trong vòng 6 tháng, doanh nghiệp cung ứng phải đưa được người lao động làm việc ở nước ngoài. Điều này rất dễ làm cho các doanh nghiệp có thể bị vi phạm pháp Luật, không đưa được lao động đi vào trong phạm vi 6 tháng. Thì điều này tôi cũng mong muốn các bộ, ban, ngành sẽ làm việc với Đại sứ quán Hy Lạp để giúp tháo gỡ cho các doanh nghiệp đang hoạt động cung ứng đưa người lao động đi làm việc tại Hy Lạp)

Hội nghị cũng ghi nhận nhiều ý kiến thiết thực từ đại diện Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, cộng đồng doanh nghiệp với quyết tâm cao tạo môi trường thuận lợi, minh bạch và công bằng cho doanh nghiệp. Đại tá Nguyễn Huy Khích - Phó cục trưởng Cục An ninh chính trị nội bộ (Bộ Công an) cho biết: Gần đây, Bộ Công an điều tra, khởi tố hàng trăm vụ án liên quan đến đưa người lao động đi làm việc nước ngoài như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, mua bán người, xuất cảnh trái phép, ở lại nước ngoài trái phép, nhận hối lộ, làm giả tài liệu cơ quan tổ chức… Đại tá Nguyễn Huy Khích cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện quy định pháp luật, tránh giấy phép "con", thủ tục không cần thiết, giao doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm. Các doanh nghiệp lưu ý tuân thủ pháp luật, đưa thông tin đến lao động chính xác, minh bạch, thuận tiện nhất.

“Chúng tôi cũng thấy rằng có một số bất cập. Bất cập lớn nhất hiện nay là chi phí của người lao động để đi xuất khẩu lao động khá cao. Quả điều tra một số vụ án đang trong quá trình điều tra, một số vụ án với một số doanh nghiệp lớn rồi có những doanh nghiệp thu tiền của người lao động để ngoài sổ sách với số tiền rất lớn. Thứ hai nữa là các quy định của pháp luật hiện nay khá đầy đủ. Tuy nhiên, cũng còn những kẽ hở cũng là một rào cản rất lớn. Thứ ba nữa là các hoạt động môi giới, nhất là những tổ chức, cá nhân không được cấp phép xuất khẩu lao động dưới các hình thức khác nhau thì họ làm rất nhiều việc. Trong đó có việc tuyển nguồn rồi sử dụng các trang web, trang mạng xã hội, thậm chí là làm giả tài liệu của các cơ quan, tổ chức để tuyên truyền đến người lao động”.

Đại tá Nguyễn Huy Khích cũng cho biết: Bộ Nội vụ, Bộ Công an sẽ lập đoàn kiểm tra công tác đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài, đảm bảo hậu kiểm, phòng ngừa, xử lý sớm. Bộ Công an cũng sẽ chỉ đạo công an các địa phương tăng cường đấu tranh dấu hiệu vi phạm pháp luật, đảm bảo thị trường minh bạch, hiệu quả, cạnh tranh tốt với các nước khác.

Dịp này, lãnh đạo Bộ Nội vụ lắng nghe và giải đáp các ý kiến của doanh nghiệp, để công tác đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài hiệu quả, bên vững. Cụ thể, trước những khó khăn trong công tác đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, Bộ Nội vụ và Cục Quản lý lao động ngoài nước đang đẩy nhanh hoàn thiện thể chế, đặc biệt là sửa đổi Nghị định 112/2021/NĐ-CP và Thông tư 21/2021/TT-BLĐTBXH, Thông tư số 02/2024/TT-BLĐTBXH. Dự kiến, việc sửa Nghị định 112 sẽ hoàn thiện ngay trong tháng 10. Trong tháng 11, Thông tư số 21 và Thông tư số 02 sửa đổi cũng hoàn thành, để triển khai xây dựng Chiến lược đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng giai đoạn từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Mục tiêu là đơn giản hóa thủ tục hành chính, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, cắt giảm hồ sơ, điều kiện kinh doanh, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số để tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp.

Kế hoạch đề ra trong năm 2026, Bộ Nội vụ sẽ trình cấp có thẩm quyền Chiến lược đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài giai đoạn 2030, tầm nhìn 2045, đồng thời nghiên cứu đề xuất sửa đổi Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, hướng tới xây dựng hành lang pháp lý hiện đại, minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế.

Lãnh đạo Bộ Nội vụ khẳng định hướng chuyển đổi tư duy quản lý, từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, cắt giảm, đơn giản hóa tối đa các điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính không cần thiết, triệt tiêu không gian cho tiêu cực, "xin-cho". Một môi trường pháp lý minh bạch, theo đó, là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp phát triển lành mạnh. Cơ quan quản lý đồng thời sẽ rà soát tổng thể doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực để làm trong sạch hóa thị trường. Chương trình đánh giá doanh nghiệp được thực hiện một cách công khai, minh bạch, có tiêu chí cụ thể. Kết quả được công bố là cơ sở để người lao động lựa chọn và cũng là căn cứ để sàng lọc, loại bỏ những doanh nghiệp yếu kém, cạnh tranh thiếu lành mạnh ra khỏi thị trường.

Song song với cải cách thể chế, Bộ Nội vụ cũng tập trung mở rộng thị trường chất lượng cao, ưu tiên các quốc gia có thu nhập tốt, điều kiện lao động an toàn và ổn định.

Thời gian tới, các ngành cơ khí, điện tử, chế biến nông - lâm - thủy sản, năng lượng tái tạo sẽ được coi là hướng đi chiến lược trong giai đoạn tới. Trọng tâm sẽ chuyển dần từ lao động phổ thông sang lao động có kỹ năng và tay nghề, đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường phát triển.

Để tạo thay đổi đột phá, Bộ Nội vụ xác định chuyển đổi số là giải pháp trọng tâm. 100% thủ tục hành chính trong lĩnh vực này sẽ được thực hiện trực tuyến toàn trình để nâng cao tính minh bạch của hoạt động. Một trong những hướng đi mới nữa là xây dựng nền tảng số kết nối trực tuyến giữa người lao động và doanh nghiệp, qua đó loại bỏ trung gian môi giới, minh bạch hóa tuyển dụng và giảm chi phí đáng kể cho người lao động./.

Hà Nam-VOV1