Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, Bắc Kinh (Trung Quốc) từng là thành phố có tình trạng ô nhiễm không khí nặng nề, nhưng những năm gần đây chất lượng không khí ở TP này được cải thiện rất rõ rệt nhờ dùng công nghệ như Ai, camera,… để xác định mức độ ô nhiễm và nguyên nhân. Trung Quốc bắt bệnh rất nhanh, xử lý rất nhanh, dựa trên số liệu phát thải, xác định rõ nguồn thải, điểm cho từng vùng và đưa ra các giải pháp để biết được giảm được như thế nào để từ đó xác định lộ trình ưu tiên rõ ràng, cương quyết, tập trung, không dàn trải và có mốc cụ thể 5 năm tới giảm 5 hay 10 microgram. TS Hoàng Dương Tùng cho rằng, ngoài việc áp dụng công nghệ AI, rất cần sự cương quyết thực hiện từ trung ương đến địa phương gắn với trách nhiệm của từng đơn vị thanh tra, kiểm tra.
TS Hoàng Dương Tùng nhấn mạnh: "Bộ phải chăng có các hướng dẫn kỹ thuật, có thể không chi tiết nhưng phải tạo đường ray để các doanh nghiệp hoạt động, phải kiến tạo trong khuôn khổ. Trung Quốc đưa ra đường ray rộng nhưng rất chặt cụ thể như doanh nghiệp làm được những gì, giảm phát thải bao nhiêu, lộ trình ra sao, phải đưa ra các số liệu cụ thể, nếu không trung thực thì dùng AI, dữ liệu lớn để phát hiện, xử lý. Một điểm nữa là chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ để có số liệu, dữ liệu, từ đó chúng ta giám sát và đưa ra cảnh báo từ sớm, từ xa."
Một trong những nhóm giải pháp quan trọng của Kế hoạch quản lý chất lượng không khí quốc gia chính là việc ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong rất nhiều nhiệm vụ kiểm soát, cải thiện chất lượng không khí. Là chuyên gia Dự án Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường trong phát triển các đô thị xanh, PGS.TS. Lý Bích Thủy, Trường Hoá và Khoa học sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội chia sẻ rõ hơn việc ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong thực tế, góp phần hiệu quả cải thiện chất lượng không khí: "Nền tảng khoa học công nghệ và chuyển đổi số sẽ giúp chúng ta hướng tới dùng công nghệ để kiểm soát. Đầu tiên là bắt mạch, đến bắt bệnh và đưa ra các giải pháp làm như thế nào? Thực sự là phải dựa vào khoa học công nghệ, ứng dụng tích hợp trí tuệ nhân tạo AI công nghệ vạn vật, dữ liệu lớn, sử dụng các phép đo để cảnh báo và ngoài ra còn có phần bản sao số. Chúng ta sẽ kiểm soát dựa vào số và thực. Khi chúng ta đã có những cơ sở như vậy thì mới có thể quản trị được."
Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành quyết định 2530/QĐ-TTg phê duyệt “Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Trong đó đặt ra mục tiêu cho giai đoạn trước mắt đến năm 2030 phải “kiểm soát, ngăn chặn và từng bước khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại các khu vực kinh tế trọng điểm, tập trung giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP HCM và các tỉnh lân cận, tăng cường năng lực phòng ngừa và kiểm soát chất lượng môi trường không khí trên phạm vi toàn quốc, góp phần bảo vệ sức khoẻ cộng đồng, xây dựng nền kinh tế xanh và tăng trưởng bền vững”.
Ngay tại đầu kỳ họp thứ 10 đang diễn ra, Quốc hội đã thực hiện giám sát tối cao chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”. Kết quả giám sát cho thấy ô nhiễm không khí đang là vấn đề nhức nhối tại một số đô thị lớn, đặc biệt là Hà Nội và TP HCM. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân - Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, để làm môi trường cần rất nhiều tiền. Nếu chỉ dựa vào 1% chi ngân sách không thấm thía. Do đó, cần phải xã hội hóa, kêu gọi tư nhân tham gia vào nhiều lĩnh vực như xử lý rác thải, công nghiệp khai khoáng, hay xây dựng và đặc biệt là nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân nêu ý kiến: "Chúng ta có hơn 700 các tiêu chuẩn, quy chuẩn về bảo vệ môi trường là rất nhiều trong đó là về vấn đề không khí. Có thể tiêu chuẩn, quy chuẩn của chúng ta ở đâu đó chưa đạt tiêu chuẩn tiệm cận với các nước tiên tiến. Nhưng nếu cho rằng vì tiêu chuẩn, quy chuẩn của chúng ta chưa đủ để mà ô nhiễm môi trường không khí là không hẳn. Có thể chưa thật tốt chứ không phải hạ thấp."
Việt Nam được cảnh báo là một trong số các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, đặc biệt là trong hai năm 2024, 2025 khi bão, lũ hoành hành tại nhiều tỉnh, thành phố. Thực tế đó hối thúc chúng ta phải trở thành một trong các quốc gia đi đầu trong nhận thức và hành động ứng phó với biến đổi khí hậu, đặc biệt là giảm thiểu những nguyên nhân làm ô nhiễm môi trường do hoạt động của con người gây ra. Tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP26) tháng 11/2021, Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Đây là mục tiêu đầy tham vọng, đòi hỏi sự quyết tâm, nỗ lực trong hành động, nguồn lực lớn, đồng thời với sự chung tay của Nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường; không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế, đó là phương châm nhất quán đã được Đảng, Nhà nước ta khẳng định.
Bình luận