Sau ngày đất nước thống nhất, dòng văn nghệ dân gian chia làm hai giai đoạn, giai đoạn 1 từ 30/4/1975 đến năm 1986, giai đoạn II từ năm 1986, khi đất nước đổi mới đến nay. Văn hóa, văn nghệ dân gian Việt Nam phong phú đa dạng là một bộ phận quan trọng của nền văn học nghệ thuật Việt Nam.
Khẳng định những thành tựu lớn của văn hóa văn nghệ dân gian trong tiến trình phát triển của đất nước sau 50 năm thống nhất, GS.TS Lê Hồng Lý, Chủ tịch Hội văn nghệ dân gian Việt Nam cho rằng: “Sau năm 1975, đặc biệt sau năm 1995, khi đất nước bắt đầu đi vào nền kinh tế phát triển ổn định và đối ngoại của chúng ta phát triển thì lúc đó công cuộc sưu tầm rất mạnh, thể hiện ở các dự án sưu tầm văn hóa văn nghệ của Bộ Văn hóa, của các Hội dân gian Việt Nam và các nhà nghiên cứu. Hàng loạt các công trình sưu tầm nghiên cứu được công bố, đặc biệt là sau những năm 1995, khi có các dự án của Nhà nước, chương trình mục tiêu quốc gia, rồi các dự án sưu tầm công bố sử thi Tây Nguyên, đó là cả một công lao đóng góp của rất nhiều người. Trên cơ sở các công trình nghiên cứu, chúng ta tuyên truyền, đưa bản sắc văn hóa của 54 dân tộc của chúng ta ra nước ngoài, người nước ngoài tìm hiểu văn hóa Việt Nam và trên cơ sở đó văn hóa Việt Nam cũng đi ra ngoài thế giới bằng những sản phẩm văn hóa của mình như phở, như các điệu múa dân gian, mỹ thuật dân gian. Đấy là những đóng góp của văn hóa vào công cuộc phát triển, chưa kể những năm gần đây, văn hóa dân gian bắt đầu đem lại lợi ích về kinh tế, bằng các hoạt động về lễ hội, chương trình biểu diễn văn nghệ dân gian ở các địa phương.”
Trình bày tham luận tại hội thảo, GS.TS Nguyễn Chí Bền (Chi hội Văn nghệ dân gian Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam) cho rằng Nam Bộ là vùng đất có vị thế đặc biệt về địa - lịch sử và địa - chính trị trong không gian văn hóa Việt Nam, đồng thời là khu vực có đặc trưng riêng trong tiến trình sưu tầm và nghiên cứu văn hóa dân gian.
Ông cũng khẳng định 50 năm qua, công tác sưu tầm nghiên cứu văn học, văn hóa, dân gian Nam Bộ đã đạt được nhiều thành tựu vượt bậc: “Từ 1975 đến nay là bước phát triển vượt bậc của về sưu tầm, từng thành tố đều có những công trình rất thành công. Ví dụ như nghệ thuật ngữ văn từ ca dao, tục ngữ đến chuyện cười, chuyện Trạng này đều có. Kể các những tác giả đến sau năm 1975 mới phát hiện ra như ông Ba Phi, chuyện Ba Phi đều được quan tâm nghiên cứu. Mặt khác, nghệ thuật tạo hình dân gian cũng có nhiều thành công và đặc biệt là nghệ thuật trình diễn dân gian. Trong việc này, tôi vẫn khẳng định công lao của cố nhạc sĩ Lư Nhất vũ và người bạn đời của ông là nhà thơ Lê Giang cùng với một số các cộng sự. Hai tác giả đã vất vả, lăn lội hầu hết các tỉnh của Nam Bộ để xuất bản Bộ Dân ca các tỉnh, dân ca Bến Tre, Hậu Giang, dân ca Sông Bé… Nghệ Thuật Ngữ Văn cũng vậy, công tác nghiên cứu tín ngưỡng và lễ hội dân gian cũng có rất nhiều thành công.”
Nghiên cứu vấn đề bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian Việt Nam trong kỷ nguyên số, nhìn từ những cơ hội và thách thức từ các nền tảng trực tuyến, TS Nguyễn Thị Hải Anh, giảng viên Trường Ngoại ngữ, Đại học Thái Nguyên cho rằng: “Việc số hóa các công trình nghiên cứu văn hóa dân gian sẽ đem lại cơ hội tiếp cận tốt hơn cho các nhà nghiên cứu, đặc biệt là cho thế hệ trẻ, các học sinh sinh viên trong các trường học. Điều đấy sẽ giúp các em có thể tiếp cận được nguồn văn hóa dân gian chuyên sâu từ các nhà nghiên cứu, các nhà sưu tầm, các học giả trong nước cũng như ngoài thế giới và điều đấy sẽ đem lại một cơ hội học tập tốt hơn cho các em.”
Bên cạnh việc tổng kết, các nhà khoa học tại hội thảo cũng chỉ ra những vấn đề cần quan tâm cho công tác nghiên cứu trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Đáng chú ý là yêu cầu xây dựng hệ thống nghiên cứu tổng thể về văn hóa dân gian các vùng miền, thiết lập ngân hàng dữ liệu (databank) về di sản văn hóa dân gian, đồng thời đẩy mạnh quảng bá kết quả nghiên cứu ra cộng đồng trong nước và quốc tế. Hội thảo đã thu hút 154 tham luận, các tham luận tại Hội thảo đã tập trung làm rõ nhiều khía cạnh, những chia sẻ sâu sắc từ các nhà nghiên cứu và những người gắn bó trực tiếp với mạch nguồn văn hóa dân tộc - để từ đó khơi dậy tinh thần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, văn nghệ dân gian trong bối cảnh hiện nay.
Bình luận