Nghe âm thanh tại đây: 

Có ít nhất 5 nhóm vấn đề - với nhiều điểm mới đáng kể tại Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật SDNLTK&HQ, như việc (1) hoàn thiện cơ chế thống kê, xây dựng cơ sở dữ liệu năng lượng quốc gia phục vụ dự báo và hoạch định chính sách; (2) Quy định rõ trách nhiệm và cơ chế quản lý, kiểm toán năng lượng đối với cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm; (3) Tăng cường yêu cầu dán nhãn năng lượng, loại bỏ thiết bị hiệu suất thấp, thúc đẩy thị trường sản phẩm tiết kiệm năng lượng; (4) Hình thành Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, hỗ trợ doanh nghiệp và các tổ chức dịch vụ năng lượng; (5) Nâng cao hiệu lực thực thi pháp luật thông qua thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.

Ông Cù Huy Quang - Trưởng Phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh (Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Bộ Công Thương) nêu dẫn chứng cụ thể một điểm mới trong công tác đào tạo nguồn nhân lực kiểm toán viên năng lượng: "Trước đây đào tạo kiểm toán viên năng lượng thì chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng là do Bộ Công Thương cấp. Tuy nhiên, trong quy định lần này thì chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng được phân cấp, phân quyền xuống các cơ sở đào tạo cấp chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng này. Tuy nhiên, để cấp được chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng này thì các cơ sở đào tạo cũng phải thực hiện đầy đủ những quy định về chương trình, giáo trình đào tạo, rồi phải vượt qua các kỳ thi do Bộ Công Thương xây dựng và ban hành..."

Đánh giá cao các điểm mới tại Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật SDNLTK&HQ đang được Bộ Công Thương xây dựng và lấy ý kiến các đơn vị liên quan như doanh nghiệp, chuyên gia và cấp quản lý địa phương, cơ sở, song, góp ý tại sự kiện ông Nguyễn Đình Thắng - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội đề nghị các quy định nên hướng theo mô hình chính quyền hai cấp và tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với xây dựng cơ sở dữ liệu năng lượng quốc gia và đẩy mạnh chuyển đổi số để các địa phương dễ dàng trong triển khai thực hiện.

"Nếu chúng ta muốn tiết kiệm hiệu quả thì chúng ta phải có dữ liệu đánh giá tổng thể thì chúng ta mới làm được; trên cơ sở đó phải bổ sung thêm một Chương/Điều về Esco. Chúng ta đã tìm hiểu rất nhiều về mô hình này rồi, thì đề mà chúng ta có quỹ nghìn tỷ này thì không thể chỉ có mỗi Bộ với các sở, và các đơn vị này được mà chúng ta phải định hình một hệ thống Esco để nó là cầu nối giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp; Nhà nước không nên trực tiếp mang tiền cho doanh nghiệp mà thông qua các đơn vị như thế họ đánh giá, họ phối hợp với nhau, họ có hợp đồng mua bán với nhau; Nhà nước chỉ hỗ trợ thông qua các đơn vị có chức năng, có năng lực đầy đủ để phân phối, hỗ trợ thôi chứ không trực tiếp…" - ông Nguyễn Đình Thắng - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội nêu quan điểm.

Theo ông Đặng Hải Dũng - Phó Cục trưởng Cục đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và khuyến công (Bộ Công Thương), trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả không chỉ là yêu cầu cấp bách nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, mà còn là nhiệm vụ quan trọng góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Chính phủ đã tuyên bố tại COP26. Và mới đây, Nghị quyết số 70 của Bộ Chính trị (thay thế cho Nghị quyết số 55) về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng nhấn mạnh yêu cầu này: "Ngay ở thị trường quốc tế từ năm 2026 tất cả những quy định liên quan đến vấn đề về thuế carbon (ở các thị trường châu Âu, châu Mỹ, Nhật, Hàn Quốc…) sẽ hình thành trong giai đoạn từ 2026-2030; Rồi các hạn ngạch về phát thải, rồi các vấn đề liên quan đến bảo hộ thương mại nằm trong những quy định kỹ thuật liên quan đến xanh và phát triển bền vững, kể cả vấn đề về truy xuất nguồn gốc về phát thải trong toàn bộ quá trình sản xuất công nghiệp thì đã đặt ra những thách thức trong thời gian tới, mà nó sẽ thay đổi cơ bản trong các hoạt động sản xuất kinh doanh của chúng ta - và đây cụ thể là liên quan đến những thay đổi cơ bản về vấn đề quản lý, sử dụng và tiêu dùng năng lượng trong các ngành sản xuất, kể cả ngành phát điện, hay trong vấn đề quản lý năng lượng ở phía cung cấp, phân phối kinh doanh điện lvà các tổn hao trong lĩnh vực xăng dầu…"

Đại diện cơ quan quản lý Nhà nước nhấn mạnh, nhu cầu năng lượng của Việt Nam tiếp tục tăng trưởng nhanh, trung bình 8-10% mỗi năm trong giai đoạn vừa qua. Dự báo đến năm 2030, tổng nhu cầu năng lượng sơ cấp có thể đạt 150-170 triệu TOE (tấn dầu quy đổi), gần gấp đôi so với năm 2020. Trong khi đó, tiềm năng tiết kiệm năng lượng của chúng ta còn rất lớn: Khu vực công nghiệp, chiếm hơn 47% tổng tiêu thụ năng lượng quốc gia, có thể tiết kiệm 20-30% nếu áp dụng quản lý và công nghệ hiện đại; Khu vực xây dựng, thương mại và dân dụng có thể tiết kiệm 15-20% điện năng nhờ áp dụng thiết kế, vật liệu và thiết bị hiệu suất cao. Ngành giao thông vận tải có thể giảm 10-15% nhiên liệu thông qua tiêu chuẩn kỹ thuật và quản lý phương tiện. 

Ông Trần Viết Nguyên - Phó trưởng ban Kinh doanh & mua bán điện, Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, hiện nay cả nước có khoảng 3.500 cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, chiếm tới 60% tổng mức tiêu thụ năng lượng. Chỉ cần mỗi cơ sở này tiết kiệm được 1% điện năng, cả nước có thể giảm tiêu thụ hàng tỷ kWh mỗi năm, tiết kiệm hàng ngàn tỷ đồng chi phí và cắt giảm hàng triệu tấn CO₂.

Cũng theo ông Trần Viết Nguyên - Phó trưởng ban Kinh doanh & mua bán điện, Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN), Nghị định cần phải cụ thể hóa chính sách tại Điều 32, đặc biệt là phải coi ESCO là ngành nghề kinh doanh có điều kiện chịu sự quản lý của Nhà nước, tương tự như đơn vị kiểm toán năng lượng, để đảm bảo chất lượng dịch vụ...

Theo Bộ Công Thương, ý kiến của các đơn vị, chuyên gia sẽ là cơ sở quan trọng để Bộ tiếp thu, chỉnh lý xây dựng Dự thảo Nghị định thực sự trở thành công cụ pháp lý hữu hiệu, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, và thúc đẩy phát triển bền vững đất nước. Dự kiến, bản dự thảo Nghị định sẽ được hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành trong tháng 10/2025./.

Nguyên Long