Bộ Tài chính, Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp quốc (UNIDO), Dự án KCN sinh thái Toàn cầu tại Việt nam (GEIPP), Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh và Công ty TNHH Trung tâm Sản xuất sạch hơn Việt nam đang phối hợp để hỗ trợ các doanh nghiệp trên địa bàn thực hiện sử dụng hiệu quả tài nguyên, sản xuất sạch hơn, xác định các cơ hội cộng sinh công nghiệp tiềm năng trong Khu công nghiệp, hướng tới chuyển đổi xanh và Khu công nghiệp sinh thái. KCN VSIP Bắc Ninh được đánh giá là một trong những KCN tiên tiến nhất, có tiêu chuẩn môi trường hàng đầu ở Việt Nam. Tính đến thời điểm hiện tại, khu công nghiệp đã thu hút được 119 nhà đầu tư thứ cấp, trong đó có 97 nhà đầu tư FDI và 22 nhà đầu tư trong nước, giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động. Ông Đinh Nam Thắng- Phó trưởng ban Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh khẳng định: “KCN VSIP - Bắc Ninh là một trong những KCN được ưu tiên lựa chọn làm thí điểm trong việc chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái, với tiềm năng triển khai các mô hình cộng sinh tiện ích, cộng sinh chất thải – phụ phẩm và chia sẻ nguồn lực hạ tầng. Qua việc chuyển đổi, KCN VSIP Bắc Ninh sẽ không chỉ duy trì được năng lực sản xuất mà còn góp phần nâng cao hình ảnh và giá trị bền vững cho tỉnh Bắc Ninh trên bản đồ công nghiệp quốc gia. Chuyển đổi sang mô hình KCN sinh thái không phải là con đường ngắn hạn, mà là hành trình cần sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và các bên liên quan.”
Trong giai đoạn 2020-2023, Bộ Kế hoạch đầu tư (nay là Bộ Tài chính) phối hợp với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp quốc (UNIDO) triển khai thí điểm tại 3 khu công nghiệp tại TP HCM, Hải Phòng và Đồng Nai cho kết quả khả quan, 98 doanh nghiệp đã triển khai 436 giải pháp tiết kiệm tài nguyên và sản xuất sạch hơn, giúp tiết kiệm 2,6 triệu USD mỗi năm và cắt giảm 139.000 tấn CO2 hàng năm. Bà Nguyễn Trâm Anh- Quản lý Dự án Quốc gia Chương trình Khu công nghiệp sinh thái toàn cầu Việt Nam- UNIDO đã chia sẻ mô hình chuyển đổi thành công từ Khu công nghiệp truyền thống sang Khu công nghiệp sinh thái của nhiều nước trên thế giới, như Đan Mạch, Hàn Quốc. Đồng thời hướng dẫn các doanh nghiệp tại Bắc Ninh cập nhật những kiến thức và lộ trình về việc chuyển đổi sang mô hình Khu công nghiệp sinh thái, mang lại hiệu quả cao theo Nghị định 35/2022 của Chính phủ và Thông tư 05/2025 của Bộ KHĐT (nay là Bộ Tài chính). Kết quả hỗ trợ và triển khai Khu công nghiệp sinh thái ở Việt nam từ 2020-2024 của Chương trình đã có 211 cơ hội đang lên kế hoạch, tiết kiệm tài chính 8,5 triệu USD/năm, 43.026 MWh điện/năm, giảm phát thải 82.566 tấn CO2/năm… Bà Nguyễn Trâm Anh- Quản lý Dự án Quốc gia Chương trình Khu công nghiệp sinh thái toàn cầu Việt Nam- UNIDO cho biết: “Chúng tôi thấy rằng hiện nay việc chuyển đổi sang mô hình sinh thái đang nhận được sự quan tâm của rất nhiều các tổ chức quốc tế, ví dụ như Chính phủ Thụy Sĩ trong hơn 10 năm qua đã hỗ trợ Việt Nam, sắp tới thì EU cũng sẽ hỗ trợ Việt Nam rất nhiều trong việc chuyển đổi sang mô hình sinh thái. Đây là một điều kiện rất thuận lợi để các khu công nghiệp hay các doanh nghiệp chúng ta sẵn sàng tâm thế để thực hiện chuyển đổi sang mô hình KCN sinh thái. Chúng tôi cũng thấy là cho đến nay thì nhận thức của các bên liên quan từ doanh nghiệp đến Ban quản lý khu công nghiệp đến công ty, các địa phương, các nhà xây dựng luật pháp chính xác nhận thức đều đã được nâng cao rất nhiều về việc này, hiện nay chúng ta rất cần thiết phải chuyển đổi sang mô hình KCN sinh thái”.
Trong bối cảnh toàn cầu đang đứng trước thách thức kép: vừa phải duy trì tăng trưởng kinh tế, vừa ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, mô hình phát triển khu công nghiệp truyền thống đang bộc lộ nhiều hạn chế. Các quốc gia đang dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình kinh tế tuần hoàn, xanh và phát thải thấp, trong đó có Việt nam. Những cam kết quốc tế về phát triển bền vững, các Hiệp định FTA thế hệ mới hay cam kết tại COP 26, đòi hỏi Việt nam phải có tư duy chiến lược và hành động cụ thể hơn bao giờ hết. Một trong những giải pháp thiết thực chính là chuyển đổi mô hình khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái- nơi các doanh nghiệp không chỉ hoạt động hiệu quả về mặt kinh tế, mà còn cộng sinh trong sử dụng tài nguyên, năng lượng, chia sẻ hạ tầng và giảm phát thải. Do vậy, rất cần sự chung tay của các doanh nghiệp. Ông Lê Xuân Thịnh- Giám đốc Công ty TNHH Trung tâm sản xuất sạch hơn Việt nam cho biết: “Quan trọng nhất là doanh nghiệp hiện nay cần phải chuẩn bị nguồn lực thì gồm có con người được đào tạo kiến thức về kinh tế tuần hoàn, về khu công nghiệp sinh thái, hiệu quả tài nguyên, sản xuất sạch hơn, tiết kiệm năng lượng. Trên cơ sở đó thì các doanh nghiệp có thể tự thực hiện được với sự hỗ trợ của các chương trình của Nhà nước. Nguồn lực thứ hai là nguồn lực về tài chính. Bước đầu thực hiện các giải pháp đơn giản sau khi thực hiện thành công rồi thì sẽ dần dần tiến tới những giải pháp đầu tư lớn và có hiệu quả cao”.
Còn bà Adriana Alzate- Quản lý kỹ thuật, Điều phối viên quốc tế Chương trình Khu công nghiệp sinh thái Toàn cầu của Tổ chức Phát triển công nghiệp Liên hiệp quốc UNIDO cho biết, ngành công nghiệp đóng vai trò then chốt trong mục tiêu đạt cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Việt Nam đã công bố tại COP26, không chỉ trong việc giảm phát thải, mà còn trong chuyển đổi mô hình sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và tăng cường năng lực cạnh tranh xanh. UNIDO luôn cam kết đồng hành cùng Việt Nam trên con đường phát triển công nghiệp bao trùm và bền vững. Hành lang pháp lý về mô hình khu công nghiệp sinh thái đang dần hoàn thiện tại Nghị định 35/2022 của Chính phủ và Thông tư 05/2025 của Bộ Tài chính và tích hợp trong các chiến lược quốc gia như Chiến lược Tăng trưởng Xanh và Chiến lược Sản xuất- Tiêu dùng bền vững. Đây là nền tảng quan trọng để các địa phương và doanh nghiệp đẩy mạnh quá trình chuyển đổi./.
Xuân Lan- VOV1.