Số lượng vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam đang tăng nhanh, bao gồm cả các mặt hàng chủ lực, đòi hỏi doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh, đa dạng hóa thị trường và sản phẩm, áp dụng các hệ thống quản lý chuẩn quốc tế và chủ động phối hợp với cơ quan nhà nước để đối phó với các biến động của thương mại toàn cầu.
Theo kế hoạch, trong tháng 9 này, Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương sẽ tổ chức Diễn đàn Phòng vệ thương mại với chủ đề “Chủ động phòng vệ - Tăng tốc hội nhập - Thúc đẩy kinh tế tư nhân trong chuỗi cung ứng toàn cầu” (tại TP HCM). PV Nguyên Long phỏng vấn ông Chu Thắng Trung - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương về nội dung này:
PV. Thưa ông, các cuộc điều tra phòng vệ thương mại (PVTM) từ các quốc gia nhập khẩu không chỉ gia tăng về số lượng mà còn trở nên phức tạp hơn với nhiều quy định nghiêm ngặt hơn, nguyên nhân là do đâu?
Phó CT Chu Thắng Trung: Số lượng các cuộc điều tra PVTM gia tăng, cũng như các quy định điều tra có xu hướng nghiêm ngặt hơn xuất phát từ một số nguyên nhân sau:
Thứ nhất, thương mại toàn cầu ngày càng phát triển khiến nhiều nền kinh tế phải đối mặt với áp lực cạnh tranh gay gắt từ hàng nhập khẩu. Trong khi đó, các biện pháp hạn chế nhập khẩu truyền thống không phát huy được tác dụng do chịu những ràng buộc theo quy định của Tổ chức Thương mại thế giới và cam kết trong các hiệp định thương mại tự do. Vì vậy, các quốc gia nhập khẩu phải sử dụng các công cụ PVTM, là những công cụ “hợp pháp” được WTO cho phép.
Thứ hai, áp lực chính trị - kinh tế nội bộ tại các quốc gia nhập khẩu về đảm bảo việc làm, tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội đòi hỏi các quốc gia phải bảo vệ sự phát triển của các ngành sản xuất trong nước của mình thông qua các công cụ PVTM.
Thứ ba, tồn tại tình trạng dư thừa công suất toàn cầu mang tính chất cơ cấu trong một số ngành sản xuất, dẫn đến việc thường xuyên xuất hiện các cáo buộc bán phá giá và điều tra PVTM.
Thứ tư, sự gia tăng căng thẳng địa chính trị giữa các nền kinh tế lớn khiến các cuộc điều tra PVTM xuất hiện nhiều hơn.
Thứ năm, chuỗi cung ứng toàn cầu có sự dịch chuyển linh hoạt nên số lượng biện pháp PVTM cũng phải gia tăng để đuổi theo sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu.
PV. Xin ông cho biết số vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa nhập khẩu ở Việt Nam tính đến nay, và những nhóm hàng/mặt hàng xuất khẩu nào của Việt Nam có nguy cơ cao bị điều tra PVTM?
Phó CT Chu Thắng Trung: Tính đến hết tháng 7 năm 2025, số lượng vụ việc nước ngoài điều tra PVTM đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam đã lên tới 292 vụ việc từ 25 thị trường trong đó có 160 vụ việc chống bán phá giá, 33 vụ việc chống trợ cấp, 59 vụ việc tự vệ và 40 vụ việc chống lẩn tránh thuế. Hiện có hơn 100 biện pháp PVTM đang áp dụng với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam và vẫn tiếp tục được rà soát hàng năm.
Những nhóm mặt hàng xuất khẩu có nguy cơ cao bị điều tra phòng vệ thương mại bao gồm thép và sản phẩm thép, nhôm, cao su và chất dẻo, sợi, vật liệu xây dựng, gỗ và sản phẩm gỗ.
PV. Chủ động phòng vệ là vô cùng quan trọng, và được biết, Cục Phòng vệ thương mại đang chuẩn bị tổ chức Diễn đàn Phòng vệ thương mại năm 2025 với chủ đề này tại TP. Hồ Chí Minh vào tháng 9 tới đây. Xin ông chia sẻ về sự kiện này cũng như các yêu cầu đặt ra đối với DN để có thể “chủ động trong PVTM”?
Phó CT Chu Thắng Trung: Đây là năm thứ hai liên tiếp Cục PVTM tổ chức Diễn đàn Phòng vệ thương mại. Diễn đàn năm nay có chủ đề “Chủ động phòng vệ - Tăng tốc hội nhập - Thúc đẩy kinh tế tư nhân trong chuỗi cung ứng toàn cầu”.
Mục đích chính của Diễn đàn là nâng cao nhận thức, chia sẻ kinh nghiệm, kết nối hợp tác và định hình giải pháp chiến lược để doanh nghiệp Việt Nam đứng vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu trong bối cảnh các biện pháp PVTM ngày càng gia tăng và phức tạp.
Diễn đàn là sự kiện đối thoại cấp quốc gia trong lĩnh vực PVTM, khẳng định vai trò chủ động của Việt Nam trong việc hội nhập sâu rộng nhưng vẫn bảo vệ lợi ích chính đáng của doanh nghiệp và nền kinh tế. Đây là dịp quan trọng để cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam được trang bị thông tin, kinh nghiệm và công cụ ứng phó hiệu quả, đồng thời tạo động lực cho các chính sách hỗ trợ, cải cách thể chế và thúc đẩy chuyển đổi số trong công tác PVTM.
Thông qua Diễn đàn, Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp, nâng cao vị thế quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời củng cố nền tảng cho phát triển bền vững, hội nhập kinh tế quốc tế chủ động và hiệu quả.
PV. Dưới góc độ cơ quan QLNN về lĩnh vực này, Cục có khuyến nghị gì để các doanh nghiệp chủ động ứng phó, thích ứng với sự thay đổi của thương mại, kinh tế thế giới; Đồng thời tận dụng các cơ hội từ các FTA để tham gia ngày càng sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu?
Phó CT Chu Thắng Trung: Dưới góc độ cơ quan quản lý nhà nước, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị các doanh nghiệp xuất khẩu cần chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng thích ứng trước những biến động nhanh chóng của thương mại và kinh tế toàn cầu.
Doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật thông tin từ hệ thống cảnh báo sớm của Cục Phòng vệ thương mại và các khuyến nghị của cơ quan quản lý để kịp thời nắm bắt nguy cơ bị điều tra phòng vệ thương mại, đồng thời xây dựng hệ thống quản trị minh bạch, chuẩn hóa hồ sơ, số liệu tài chính và chứng từ xuất xứ nhằm sẵn sàng ứng phó khi có vụ việc phát sinh.
Song song đó, doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tránh phụ thuộc quá lớn vào một số thị trường nhất định, cũng như đa dạng hóa nguồn nguyên liệu đầu vào để đảm bảo tính hợp pháp về xuất xứ là giải pháp quan trọng nhằm hạn chế rủi ro bị kiện. Tận dụng hiệu quả ưu đãi thuế quan và các cam kết từ các FTA, đồng thời đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về chất lượng, lao động và môi trường để gia tăng uy tín và giá trị sản phẩm.
Cục cũng khuyến nghị doanh nghiệp tích cực hợp tác với cơ quan chức năng trong quá trình điều tra, tham gia các chương trình đào tạo, tư vấn pháp lý, qua đó vừa bảo vệ lợi ích chính đáng, vừa mở rộng cơ hội tham gia ngày càng sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
PV. Xin trân trọng cảm ơn ông!
Bình luận