Tại Việt Nam, khái niệm kinh tế tuần hoàn còn tương đối mới, nhưng đã nhanh chóng trở thành chủ đề trung tâm trong các chính sách phát triển quốc gia. Năm 2022, Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn đến năm 2030 được ban hành, khẳng định quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh”. Đây không chỉ là sự thay đổi về cách sản xuất và tiêu dùng, mà còn là bước ngoặt trong tư duy phát triển, coi tài nguyên, năng lượng và chất thải là các mắt xích liên thông trong cùng một hệ sinh thái kinh tế.
Theo định hướng này, Việt Nam phấn đấu xây dựng nền kinh tế dựa trên hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm phát thải khí nhà kính, và thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh trong mọi lĩnh vực. Nhiều địa phương, tập đoàn và doanh nghiệp đã bắt đầu bước vào cuộc chuyển mình này, với những kết quả bước đầu tích cực và nhiều mô hình đáng chú ý.
Trong khối doanh nghiệp lớn, Vinamilk là một trong những đơn vị tiên phong trong việc tích hợp mô hình kinh tế tuần hoàn vào hoạt động sản xuất. Ông Nguyễn Quốc Khánh, Giám đốc điều hành Nghiên cứu – Phát triển của Vinamilk, chia sẻ:
“Chúng tôi thực hiện những chính sách giảm thiểu, giảm sử dụng, tái chế – đó là những chính sách nền tảng. Toàn bộ hệ thống trang trại và các nhà máy đều ứng dụng công nghệ tiên tiến để đảm bảo giảm tiêu hao nguyên vật liệu, kéo dài vòng quay của nguyên liệu. Trong quá trình sản xuất và tiêu dùng, các nhà máy đều ứng dụng công nghệ xanh.”
Tương tự, Unilever Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2025, 100% bao bì sản phẩm có thể tái chế hoặc tái sử dụng, đồng thời hợp tác với nhiều đối tác thu gom bao bì nhựa sau tiêu dùng để tái chế thành sản phẩm mới. Tập đoàn Nhựa Duy Tân cũng đã đầu tư nhà máy tái chế hiện đại đạt chuẩn châu Âu, mỗi năm biến hàng chục nghìn tấn nhựa phế thải thành nguyên liệu mới – góp phần khép kín vòng đời sản phẩm nhựa trong nước.
Không chỉ trong công nghiệp, nông nghiệp tuần hoàn cũng đang tạo ra những điểm sáng đáng ghi nhận. Ở Đồng Tháp, mô hình “VAC xanh” (vườn – ao – chuồng) được nâng cấp theo hướng tuần hoàn, khi chất thải chăn nuôi được xử lý làm phân hữu cơ hoặc sản xuất khí sinh học, tạo năng lượng phục vụ chính hộ nông dân. Tại Lâm Đồng, phụ phẩm cà phê được tái chế thành phân bón hữu cơ, vừa giúp giảm ô nhiễm đất, vừa nâng cao chất lượng nông sản. Những mô hình ấy cho thấy, kinh tế tuần hoàn không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà còn là lối sống và tư duy mới về sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên.
Dù tiềm năng to lớn, quá trình triển khai kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam vẫn gặp nhiều trở ngại. Hệ thống pháp lý và chính sách hỗ trợ còn thiếu đồng bộ; hạ tầng thu gom, phân loại và xử lý rác thải chưa đồng đều giữa các địa phương; nguồn nhân lực và công nghệ còn hạn chế; trong khi nhận thức cộng đồng về tiêu dùng bền vững vẫn chưa thật sâu rộng. Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Quang Vinh, Phó chủ tịch VCCI, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững Việt Nam nhận định:
“Đối với cộng đồng doanh nghiệp, đây là một tín hiệu rất tốt. Sự làm rõ chính sách phát triển kinh tế tuần hoàn của Đảng và Chính phủ là động lực lớn cho cả doanh nghiệp lớn lẫn doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nghiên cứu, ứng dụng mô hình tuần hoàn. Trước đây, doanh nghiệp chỉ dừng ở mức tái chế và tái sử dụng, nhưng nay đã nâng lên một tầm cao mới – tư duy tuần hoàn, coi chất thải là nguyên liệu đầu vào cho những sản phẩm có giá trị tiếp theo.”
Thủ tướng Phạm Minh Chính trong buổi họp về phát triển kinh tế tuần hoàn đã nhấn mạnh: “Ta cũng đã thực hiện kinh tế tuần hoàn này lâu rồi và thế giới cũng thế, nhưng để cho nó trở thành xu thế, thành phong trào nhất là liên quan đến cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường chúng ta là do sức ép của tăng dân số thì vấn đề kinh tế tuần hoàn mới được quan tâm một cách thỏa đáng. Về mặt chủ trương Đảng ta xác định rõ chúng ta không hi sinh môi trường để chạy theo tăng trưởng đơn thuần vì vậy một trong những cái để bảo vệ môi trường chính là kinh tế tuần hoàn.
Chính sự thay đổi này – từ “tư duy xử lý” sang “tư duy tái tạo” – là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi xanh. Thực tế, không chỉ là sự chuyển mình trong cách thức sản xuất hay tiêu dùng, mà còn là sự chuyển hóa trong tư duy về phát triển, về việc nhìn nhận và xử lý tài nguyên và chất thải như một phần không thể thiếu trong một hệ sinh thái bền vững. Kinh tế tuần hoàn chính là con đường để Việt Nam không chỉ duy trì được sự phát triển mà còn tạo ra một tương lai bền vững, hài hòa giữa con người và thiên nhiên./.
Bình luận