Mới đây, BV Đa khoa Tâm Anh tiếp nhận cấp cứu trường hợp bệnh nhân nữ, 25 tuổi, mất ngủ kéo dài, đau đầu, tim đập nhanh, ăn uống kém, ngất xỉu khi đang thuyết trình trong cuộc họp. Trước đó, bệnh nhân làm việc trung bình 12 tiếng mỗi ngày, thường xuyên mang việc về nhà, kể cả cuối tuần.
Một bệnh nhân trẻ khác khi đến khám tại BV Đa khoa Tâm Anh đã chia sẻ với Ths.BS nội trú Phạm Văn Dương rằng bạn đã nhiều lần muốn kết thúc sự sống. Em từng là học sinh xuất sắc khi ngồi trên ghế nhà trường với thành tích đáng ngưỡng mộ, nhanh nhẹn, hoạt bát trong các phong trào trường. Hai năm đi làm ngành kiểm toán, em như thành người khác, thu mình, ngại tiếp xúc với đám đông, thường xuyên mệt mỏi, mất ngủ.
Ths.BS Phạm Văn Dương cho biết cả hai bệnh nhân kể trên không mắc bệnh lý nào nghiêm trọng. Tuy nhiên, cả hai được chẩn đoán mắc hội chứng burnout – hay còn gọi là kiệt sức nghề nghiệp.
Từ năm 2019, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công nhận burnout là một hội chứng liên quan đến công việc, nằm trong phân loại bệnh quốc tế ICD-11. Burnout không đơn thuần là mệt mỏi mà là trạng thái kiệt quệ về thể chất, cảm xúc và tinh thần, kéo dài và tích tụ do căng thẳng nghề nghiệp không được xử lý hiệu quả.
Các dấu hiệu điển hình của hội chứng này bao gồm: Kiệt sức về thể chất và tinh thần: mệt mỏi kéo dài, khó ngủ, đau đầu, tim đập nhanh, rối loạn tiêu hóa, dễ ốm. Trong công việc họ dễ mất tập trung, dễ nhầm lẫn, không còn động lực. Ngoài ra là cảm xúc tiêu cực, tách biệt biểu hiện chán nản, thờ ơ, mất hứng thú với công việc, hay cáu gắt; kèm cảm giác vô dụng hoặc thất bại vì luôn tự ti, thấy mình không đủ năng lực, bế tắc.
Theo bác sĩ Dương, tại Việt Nam nhiều người trẻ không nhận diện đúng burnout, chỉ nghĩ “yếu sức” hoặc “chưa cố gắng”. Các biểu hiện cơ bản là mất ngủ, cáu gắt, mất cảm giác tập trung mà không biết mình đang mắc burnout.
BV Đa khoa Tâm Anh ghi nhận trong 3 tháng gần đây số người đến phòng khám tâm lý tâm thần tăng 30% so với cùng kỳ năm trước, trong đó ⅔ mắc hội chứng burnout và 52% thuộc thế hệ Gen Z. Có trường hợp một nhóm đồng nghiệp trẻ rủ nhau đến khám và 100% trong số này mắc hội chứng burnout.
Nếu không được nhận diện và can thiệp kịp thời, burnout có thể làm suy giảm nghiêm trọng sức khỏe thể chất và tinh thần, dễ dẫn đến: rối loạn lo âu, trầm cảm; mất ngủ mãn tính; tăng nguy cơ bệnh tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn nội tiết; giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân và công việc. Trường hợp nặng người bệnh có thể suy nghĩ tiêu cực gây hành vi tự hại bản thân.
Bác sĩ Dương tư vấn cần biết dừng lại trước khi cơ thể gục ngã. “Nhiều người trẻ không nhận ra mình burnout vì vẫn ăn ngủ, đi làm bình thường. Nhưng bên trong là một hệ thần kinh quá tải, cảm xúc bế tắc, cơ thể như cây nến bị đốt cạn”, bác sĩ Dương nói.
Điều quan trọng đầu tiên là người trẻ phải tự nhận diện những dấu hiệu sớm của burnout như mỗi sáng thức dậy thấy “sợ” đi làm; cảm giác mọi thứ đều “vô nghĩa” hoặc mình đang sống lừa dối chính mình; không còn cảm xúc trước thành công hay thất bại; dễ xúc động, cáu gắt hoặc thu mình…
Để vượt qua burnout, cần lắng nghe cơ thể – chủ động điều chỉnh lối sống như ngủ đủ giấc, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, dành thời gian cho bản thân ít nhất 1 giờ mỗi ngày, không liên quan đến công việc, thực hành thiền, yoga hoặc các hình thức thư giãn tinh thần. Ngoài ra, người bệnh cần học cách sắp xếp cân bằng lại công việc – cuộc sống, nguyên tắc ưu tiên – không làm tất cả cùng lúc. Nghỉ phép, xin tạm dừng hoặc chuyển việc nếu môi trường không phù hợp cần được nghĩ tới. Trò chuyện với bạn bè, đồng nghiệp, người thân cũng là cách quản lý stress. Cần gặp chuyên gia tâm lý nếu có dấu hiệu bất thường kéo dài trên 2 tuần.
Burnout không phải là yếu đuối, mà là tín hiệu cảnh báo. Nhiều người cho rằng burnout là do bản thân “chưa đủ mạnh mẽ” hoặc “phải cố gắng thêm”. Nhưng thực tế, đó là cách cơ thể và tâm trí gửi tín hiệu “đã quá tải”. Việc nhận diện và xử lý burnout sớm là điều cần thiết. "Không ai có thể chạy marathon liên tục mà không nghỉ ngơi, cần biết dừng lại để nạp năng lượng", bác sĩ Phạm Văn Dương chia sẻ/.
Bình luận