Trình bày Tờ trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nêu rõ: Dự án đầu tư xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là dự án đặc biệt quan trọng có công nghệ phức tạp, chỉ một số ít quốc gia sở hữu; nhu cầu vốn đầu tư rất lớn và lần đầu tiên được đầu tư xây dựng tại nước ta nên rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh để đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thời gian thực hiện. Do đó, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép triển khai đồng thời các công việc về đàm phán các hiệp định, thoả thuận với đối tác song song với quá trình lập các hồ sơ và phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư.

Về lựa chọn chủ đầu tư và nhà thầu, Tờ trình nêu rõ: Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện các dự án; Áp dụng hình thức hợp đồng “chìa khóa trao tay” và chỉ định thầu đối với gói thầu “chìa khóa trao tay”; Áp dụng hình thức chỉ định thầu/chỉ định thầu rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng để lập, thẩm tra, thẩm định, trợ giúp chủ đầu tư quản lý, thực hiện dự án; mua nhiên liệu, thuê đối tác vận hành, bảo dưỡng trong thời gian đầu.

Tờ trình cũng nêu rõ về cơ chế phương án tài chính và thu xếp vốn thực hiện dự án theo hình thức: Đàm phán vay vốn Chính phủ với các đối tác; cho phép chủ đầu tư vay lại không chịu rủi ro tín dụng; sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác; chủ đầu tư được sử dụng nguồn vốn vay từ trái phiếu Chính phủ/ doanh nghiệp/ công trình và một số cơ chế khác để có đủ vốn đối ứng thực hiện dự án; Bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước để thực hiện dự án di dân, tái định cư.

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho rằng: Việc áp dụng chỉ định thầu gói thầu “chìa khóa trao tay” là hợp lý để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Tuy nhiên, hình thức này có thể dẫn đến hạn chế cạnh tranh, nguy cơ lợi ích nhóm và thiếu minh bạch trong quá trình thực hiện.

Đề nghị cần có quy định rõ ràng về điều kiện áp dụng, tiêu chí lựa chọn nhà thầu, bổ sung cơ chế kiểm soát chặt chẽ các điều khoản hợp đồng, đặc biệt là các cam kết về công nghệ, bảo trì và chuyển giao công nghệ sau khi hoàn thành dự án. Về phương án tài chính và thu xếp vốn, đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ và khẳng định việc đánh giá lại tài sản để bổ sung vốn tự có, việc giữ lại toàn bộ lợi nhuận sau thuế còn lại để bổ sung vốn đối ứng... là hoàn toàn chỉ phục vụ cho việc triển khai dự án điện hạt nhân, không phục vụ cho bất kỳ mục đích nào khác./.

Lại Hoa-VOV1