Sáng kiến do NATO khởi xướng và được cả Mỹ và EU nhất trí nhằm đáp ứng “danh sách yêu cầu ưu tiên” của Ukraine trong bối cảnh cuộc xung đột với Nga chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nauy, cùng với các nước châu Âu khác, nước này muốn đảm bảo rằng Ukraine nhanh chóng nhận được những trang thiết bị quân sự cần thiết, cũng như tăng cường hợp tác trong NATO về quốc phòng và đảm bảo hòa bình theo các điều kiện của Ukraine. Phần đóng góp của Nauy là khoảng 146 triệu đôla, trong khi Đan Mạch là khoảng 90 triệu đôla và Thuỵ Điển là 275 triệu đô la Mỹ. Tổng số tiền đóng góp của 3 nước là hơn 500 triệu đôla thông qua các gói khác nhau nhằm cung cấp cho Ukraine vũ khí của Mỹ, trong đó có hệ thống tên lửa Patriot và các thiết bị phòng không khác. Trước đó hôm 4/8, Hà Lan đã trở thành quốc gia thành viên NATO đầu tiên công bố tham gia sáng kiến, với khoản đóng góp 500 triệu đôla.
Trên mạng xã hội X, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ca ngợi sự hỗ trợ của các đồng minh đã tạo ra nền tảng mới cho an ninh lâu dài trên khắp châu Âu. Trong khi đó, Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker cho biết:
“Nhiều nước đang tập hợp lại thành nhóm để cùng nhau đóng góp tiền bạc và nguồn lực để cung cấp vũ khí và đạn dược cho Ukraine. Đó chính là mục tiêu hoạt động của NATO và điều làm cho liên minh này trở nên mạnh mẽ chính là khả năng phối hợp, đối thoại và đưa ra giải pháp chung.”
Sáng kiến mang tên “Danh sách yêu cầu ưu tiên của Ukraine (PURL)” sẽ do các nước thành viên châu Âu của NATO và Canada tài trợ, được chia thành các gói trị giá khoảng 500 triệu đôla. Dù không đòi hỏi sự đồng thuận trong Liên minh châu Âu, song các chuyên gia nhận định sáng kiến của Mỹ hiện quá khắt khe với nhiều quốc gia, tiềm ẩn những hậu quả về kinh tế, có thể làm gia tăng nợ công, thâm hụt ngân sách và trở thành gánh nặng cho các chính trị gia châu Âu. Nó cũng đặt ra câu hỏi về khả năng tái vũ trang của các nước EU trong NATO. Trong bối cảnh đàm phán hòa bình vẫn chưa rõ ràng, nếu các bên đạt thỏa thuận tổng thể, một số vũ khí có thể được trả lại NATO hoặc Ukraine buộc phải bán lại để trả nợ.
Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Steve Witkoff, dự kiến có mặt tại Moscow nhằm thúc đẩy giải pháp hòa bình trước hạn chót 8/8. Tuy nhiên, lập trường của cả Mỹ và Nga hiện cứng rắn hơn so với chuyến thăm của ông Witkoff hồi tháng 4. Tổng thống Donald Trump đã gia tăng cảnh báo trừng phạt nếu Nga không đạt thỏa thuận, đồng thời thông báo điều hai tàu ngầm hạt nhân tới gần Nga, trong khi Nga phản ứng cứng rắn với việc triển khai tên lửa siêu thanh Oresknik. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitri Peskov hôm qua thừa nhận, việc cải thiện quan hệ Mỹ-Nga sẽ cần thời gian. Ông đồng thời chỉ trích những đe doạ trừng phạt của Mỹ nhằm vào các nước có quan hệ kinh tế với Nga là bất hợp pháp:
"Chúng tôi tin rằng các quốc gia có chủ quyền nên có và thực sự có quyền lựa chọn đối tác thương mại, đối tác hợp tác kinh tế và thương mại của riêng mình, và tự mình lựa chọn các hình thức hợp tác thương mại và kinh tế phù hợp với lợi ích của một quốc gia cụ thể."
Hai hình thức trừng phạt đang được chính quyền Tổng thống Donald Trump cân nhắc là trừng phạt hàng nhập khẩu Nga vào Mỹ, vốn ít tác động do thương mại hai nước gần như ngừng trệ trong 3 năm qua và áp dụng “thuế quan thứ cấp” đối với các nước nhập khẩu năng lượng từ Nga, bao gồm Trung Quốc và Ấn Độ./.
Thu Hoài
Bình luận