Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), tháng 1-2025 đã ghi nhận mức nhiệt trung bình toàn cầu cao nhất từng được đo đạc, vượt 1,75°C so với thời kỳ tiền công nghiệp – ngay cả khi hiện tượng La Niña vốn có xu hướng làm mát đang diễn ra. Một nghiên cứu giữa tổ chức World Weather Attribution và Climate Central công bố vào tháng trước cho biết, gần 4 tỷ người – tương đương một nửa dân số toàn cầu – đã phải sống ít nhất 30 ngày trong điều kiện nhiệt độ cực đoan trong vòng 12 tháng qua. Tất cả 67 sự kiện nắng nóng nghiêm trọng được phân tích đều cho thấy có dấu ấn rõ ràng của biến đổi khí hậu.
Trong vòng hơn 1 tháng qua, nhiều quốc gia trải qua đợt nắng nóng kéo dài, với nhiệt độ thường xuyên vượt 40 đến 45°C, có nơi ghi nhận tới 48°C– mức nhiệt tiệm cận giới hạn chịu đựng của cơ thể con người. Hàng triệu người chịu ảnh hưởng nghiêm trọng do thiếu nước, mất điện và nguy cơ đột quỵ nhiệt tăng cao.
Người dân khắp thế giới than phiền về nắng nóng ảnh hưởng đến cuộc sống của họ:
"Thời tiết ở Dubai nóng kinh khủng và tôi chưa từng thấy thời tiết nào nóng đến thế. Gia đình tôi cảm thấy kiệt sức vì thời tiết."
"Năm nay nóng quá. Nóng hơn nhiều so với năm ngoái, và tôi nghĩ mọi người cũng cảm thấy như vậy."
"Nóng và ngột ngạt. Chúng ta có thể nghĩ gì giữa cái nóng này? Ý tôi là, không ai muốn sống trong cảnh nắng nóng như thế này. Nhưng chúng tôi vẫn phải ra ngoài và hoàn thành công việc. Cái nóng ở Thổ Nhĩ Kỳ giờ đã bao trùm khắp nơi."
Nắng nóng trong tháng 7 gây ra hàng chục vụ cháy rừng xảy ra ở Croatia, Bosnia và Bulgaria, buộc hàng ngàn người sơ tán. Thời tiết cực đoan gây ra bão, mưa lớn và lũ lụt. Các tỉnh Gwangju và Busan ở Hàn Quốc vừa chịu những đợt lũ lụt nghiêm trọng, khiến giao thông tê liệt và hàng chục ngàn hộ mất điện. Nam Phi vừa trải qua đợt mưa lớn kỷ lục kéo theo lũ quét tại tỉnh Eastern Cape, khiến ít nhất 103 người thiệt mạng, gây thiệt hại hàng triệu USD. Tại Trung Quốc, mưa lớn bất thường trong tháng 7 gây thiệt hại nặng nề tại Bắc Kinh và tỉnh Hà Bắc. Ít nhất 70 người thiệt mạng, hơn 80.000 người sơ tán và nhiều làng mạc bị cô lập.
Theo Cơ quan giảm thiểu rủi ro thiên tai của Liên Hiệp Quốc (UNDRR), tổn thất kinh tế do thiên tai liên quan đến khí hậu tính riêng trong năm ngoái lên tới 320 tỉ USD – một trong những mức cao nhất từng ghi nhận. Đặc biệt, các đô thị phải chi thêm tới 15% ngân sách để bảo trì cơ sở hạ tầng do ảnh hưởng của nhiệt độ và thời tiết khắc nghiệt. Ông Jorge Moreira da Silva, Giám đốc điều hành, Văn phòng Dịch vụ Dự án của Liên hợp quốc (UNOPS) cảnh báo:
"Nếu chúng ta hướng tới mức 2,9 độ C thay vì 1,5 độ C, chúng ta sẽ có 1,3 tỷ người trên thế giới phải sống ở những nơi đã trở thành sa mạc hoặc chịu áp lực nước nghiêm trọng. Chúng ta sẽ chứng kiến sự tàn phá khủng khiếp của các khối băng. Chúng ta sẽ chứng kiến sự hủy diệt lớn đối với sự ổn định của khí hậu . Chúng ta sẽ chứng kiến sự gia tăng của bão và lốc xoáy. Vì vậy, tôi khẳng định rằng 1,5 độ C là một giới hạn vật lý. Nếu chúng ta vượt qua giới hạn đó, chúng ta vẫn sẽ tồn tại trên hành tinh này. Nhưng hành tinh sẽ khác, về mặt phúc lợi, về chất lượng cuộc sống, về sức khỏe."
Các nhà khoa học lý giải rằng nhiệt độ toàn cầu tăng làm bầu khí quyển giữ được nhiều hơi nước hơn – trung bình tăng khoảng 7% hơi nước cho mỗi 1°C – dẫn đến lượng mưa lớn hơn và dễ gây lũ lụt. Đồng thời, nhiệt độ biển tăng tạo điều kiện cho bão nhiệt đới mạnh hơn và kéo dài hơn. Đặc biệt, hơn 80% các hiện tượng thời tiết cực đoan đã được khoa học xác nhận có liên hệ trực tiếp tới biến đổi khí hậu do con người gây ra.
Mặc dù số người thiệt mạng vì thiên tai có xu hướng giảm nhờ hệ thống cảnh báo và ứng phó tốt hơn, nhưng tổn thất về kinh tế và môi trường vẫn gia tăng đáng kể. Các chuyên gia kêu gọi các quốc gia và cộng đồng quốc tế cần nhanh chóng hành động. “Thời tiết cực đoan không còn là cảnh báo xa vời – nó đang xảy ra ngay bây giờ, ở khắp mọi nơi. Hành động muộn một năm là trả giá thêm hàng chục tỷ USD và hàng ngàn sinh mạng”.
Bình luận