Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh đối ngoại đa phương, ngoại giao văn hoá ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc nâng cao vị thế quốc gia, quảng bá hình ảnh đất nước. Đây là nội dung cuộc phỏng vấn của PV Đài TNVN với bà Lê Thị Hồng Vân, Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hoá (Bộ Ngoại giao). 

PV: Trước tiên xin bà chia sẻ về những kết quả nổi bật nhất trong năm nay về công tác ngoại giao văn hoá của Việt Nam?

Bà Lê Thị Hồng Vân:  Có thể nói hiện công tác ngoại giao văn hoá đã trở thành nhiệm vụ chung, công việc chung của cả hệ thống chính trị, được triển khai rất bài bản, rộng khắp, hiệu quả với rất nhiều các hoạt động đổi mới, sáng tạo, góp phần lan toả hình ảnh đất nước, con người, giá trị Việt Nam, và đồng thời đóng góp rất hiệu quả vào văn minh nhân loại, thông qua việc chúng ta hiện nay đang đảm nhận vai trò tại 6 cơ chế điều hành then chốt của UNESCO, thể hiện sự tin cậy, tính nhiệm của bạn bè quốc tế về khả năng, năng lực của chúng ta với cục diện chung. Và đặc biệt là các hoạt động của chúng ta về lan tỏa, giới thiệu, quảng bá về thế giới quan, nhân sinh quan tốt đẹp và cao đẹp của dân tộc ta thông qua việc giới thiệu và quảng bá về những tư tưởng đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá kiệt xuất cũng như các danh nhân thế giới, thực sự đã đưa tới hình ảnh để các bạn cảm nhận được chiều sâu của văn hoá, cảm nhận được bản sắc của nghìn năm văn hiến.

Trong 5 năm vừa qua, triển khai chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2030 do Chính phủ ban hành, đến nay chúng ta đã ghi danh được 25 danh hiệu di sản UNESCO, đã đưa tổng số danh hiệu di sản lên con số 75. Vậy là vượt mức mà chúng ta đặt ra trong chiến lược ngoại giao văn hóa là 60. Và tất cả các danh hiệu và di sản này đều khắc trên tất cả các lĩnh vực, từ di sản, từ phi vật thể, cho đến thành phố sáng tạo, thành phố học tập toàn cầu, các danh nhân. Và đặc biệt là xin chia sẻ thêm, ví dụ như hồ sơ quần thể, danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc, chúng ta đã thúc đẩy được ghi danh vào di sản thế giới. Và sau 11 năm chúng ta mới có một hồ sơ mới, thể hiện một sự coi trọng và đánh giá cao của bạn bè quốc tế đối với giá trị của di sản và đóng góp của Việt Nam đối với thế giới. Cách đây vài ngày, UNESCO cũng đã nhất trí sẽ kỷ niệm và vinh danh danh nhân Lê Quý Đôn. Vậy là hiện nay chúng ta có 8 danh nhân thế giới được UNESCO cùng kỷ niệm và vinh danh. 

Trong thời gian vừa qua, với sự phối hợp rất chặt chẽ của Uỷ ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, và vai trò then chốt đồng hành của các địa phương, sự tham gia của các bộ ngành liên quan, chúng ta đã xây dựng các hồ sơ thể hiện được giá trị độc đáo, đặc sắc và tiêu biểu, từ giá trị về di sản cho đến giá trị về tinh thần, phong cách tiêu biểu của các danh nhân hay là các giá trị tiêu biểu về công viên địa chất toàn cầu, thể hiện nỗ lực của chúng ta trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Từ đó, các lãnh đạo UNESCO cũng như bạn bè quốc tế có thể cảm nhận được giá trị và những nỗi lực của chúng ta. 

PV: Với rất nhiều thành tựu nổi bật như vậy, ngoại giao văn hoá đã và đang đóng góp như thế nào cho mục tiêu phát triển kinh tế xã hội bền vững của đất nước, thưa bà? 

Bà Lê Thị Hồng Vân: Có thể nói là ngoại giao văn hoá cấp cao là một điển hình trong thời gian vừa qua. Chúng ta đã triển khai rất hiệu quả những hình ảnh lãnh đạo cấp cao mời tiệc trà, giới thiệu thư pháp, hay những nét đẹp của nghệ thuật vừa cổ điển, lại kết hợp với truyền thống dân tộc, đem lại sự gần gũi, giới thiệu một chiều sâu văn hóa và cũng góp phần tạo thêm sự tin cậy, gắn kết của bạn bè quốc tế với Việt Nam. Đó chính là những hình ảnh giới thiệu tiêu biểu nhất về giá trị văn hóa, về những tinh hoa đặc sắc của Việt Nam mà bạn bè quốc tế đặc biệt đánh giá cao.

Trong thời gian qua, các di sản, các danh hiệu UNESCO đã đóng góp rất quan trọng cho phát triển kinh tế xã hội ở các địa phương, trong nâng cao sinh kế của người dân. Như UNESCO nhận xét, Việt Nam hiện đang triển khai rất hiệu quả kinh tế di sản, một khái niệm mà hiện nay các nước cũng đang đẩy triển khai. Tức là tranh thủ trong quá trình bảo tồn và phát huy các giá trị di sản để biến những di sản thành tài sản, tiềm lực thành nguồn lực và đóng góp cho phát triển thực chất và hiệu quả, vừa bảo tồn nhưng cũng vừa phát triển, nhưng phát triển là để bảo tồn.

Vừa rồi chúng ta cũng đã làm rất hiệu quả, từ tất cả các di sản, các danh hiệu, ví dụ như là Tràng An cũng là một điển hình để chúng ta có công bố cái giá trị kinh tế của di sản Tràng An. UNESCO cũng đánh giá là một điển hình mà có thể chia sẻ kinh nghiệm cho các nước. Hay là đợt tháng 7/2023, chúng ta tổ chức hội nghị về các danh hiệu UNESCO phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội bền vững. Bản thân các lãnh đạo UNESCO cũng nói rằng là đây là một cách làm rất hiệu quả và mong Việt Nam có thể chia sẻ những kinh nghiệm trong việc bảo tồn phát huy giá trị các danh hiệu, các di sản và phát triển kinh tế di sản bền vững và phục vụ cho sinh kế của người dân. 

PV: Có thể thấy là ngoại giao văn hóa cấp cao đã trở thành điểm sáng trong công tác đối ngoại của Việt Nam thời gian qua. Vậy trong giai đoạn tới, chúng ta sẽ tập trung vào những định hướng nào để tiếp tục phát huy ngoại giao văn hoá như một động lực hỗ trợ ngoại giao kinh tế và tăng cường sức mạnh mềm quốc gia, thưa bà?

Bà Lê Thị Hồng Vân: Như vậy là chiến lược ngoại giao văn hóa đến 2030 đã triển khai được một nửa chặng đường, đóng góp rất hiệu quả vào tranh thủ khơi thông các nguồn lực cho phát triển và thậm chí là thật sự đã trở thành nguồn lực cho phát triển kinh tế xã hội của các địa phương, và đóng góp cho quảng bá hình ảnh đất nước con người và nâng cao sức mạnh mềm của quốc gia. 

Trong thời gian tới, với những nhiệm vụ mới, với các yêu cầu mới để làm sao hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, thì ngoại giao văn hóa càng phải được nâng lên 1 tầm cao mới, để đáp ứng các yêu cầu của phát triển ổn định, hội nhập trong thời kỳ mới và lan tỏa hình ảnh những giá trị, nâng cao sức mạnh mềm của Việt Nam, tiếp tục là một vũ khí tâm công sắc bén, đóng góp cho cái sự phát triển của đất nước. 

Những việc mà chúng ta đang làm rất hiệu quả thời gian qua thì chúng ta sẽ tiếp tục triển khai, đồng thời cũng sẽ thập trung thêm vào một số điểm. Thứ nhất là tiếp tục đổi mới hơn nữa, nâng cao nhận thức hơn nữa về vai trò của văn hóa trong phát triển con người, cho phát triển, nhất là trong bối cảnh hiện nay, đối ngoại quốc tế là nhiệm vụ trọng yếu thường xuyên. Hay là văn hoá trở thành một thành nền tảng và sức mạnh và động lực lực cho phát triển và trở thành trụ cột để phát triển cho đất nước. 

Thứ hai đó là cần tiếp tục đổi mới sáng tạo để hoạt động ngoại giao văn hoá thực chất hiệu quả và trọng tâm, trọng điểm, đóng góp cho việc quảng bá hình ảnh đất nước và nâng cao sức mạnh mềm của quốc gia. 

Thứ ba đó là ngoại giao văn hóa sẽ phục vụ cho công nghiệp, văn hóa, kinh tế sáng tạo. Thời gian vừa qua, chúng ta thấy có Vfest rồi là có những concert cũng là cái mà các bạn bè quốc tế hay các lãnh đạo UNESCO rất ấn tượng về chiều sâu văn hóa và về sự năng động sáng tạo của chúng ta. Vậy thì, ngoại giao văn hoá cũng sẽ góp phần lan toả những cái đó, hay là tranh thủ thêm sự ủng hộ của quốc tế cho phát triển văn hóa sẽ là một cái động lực cho phát triển kinh tế trong thời gian tới. 

Hay là kinh tế di sản cũng là một điểm mà chúng ta có thể tiếp tục đồng hành với các địa phương, các bộ ngành. Tôi đề nghị các địa phương làm sao bảo tồn được các giá trị di sản. Hiện nay chúng ta đang được UNESCO đánh giá là nước điển hình cho phát triển, phát huy giá trị di sản, cân bằng giữa bảo tồn và phát triển, phục vụ cho phát triển và bảo tồn sinh kế của người dân. Hay là việc là tranh thủ chuyển đổi số và các công nghệ mới để quảng bá, giới thiệu về di sản và giới thiệu về văn hóa, lan toả đưa tới bạn bè quốc tế . 

Rồi phát triển văn hóa số cũng là một điểm cần chú trọng. Và một điểm cuối cùng là tiếp tục đẩy mạnh hội nhập quốc tế về văn hóa, quốc tế hóa tinh hoa văn hóa dân tộc, các văn minh nhân loại. Sự đóng góp của Việt Nam tại các cơ chế Liên hợp quốc, như là UNESCO, chúng ta có vai trò về 6 cơ chế điều hành then chốt. Vừa rồi thì chúng ta cũng có một sáng kiến thập kỷ về văn hoá để phát triển bền vững. Đây cũng là vai trò tiên phong của Việt Nam. Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục đóng góp quan trọng để đóng góp nỗ lực chung của quốc tế trong lĩnh vực này.

Xin trân trọng cảm ơn bà Lê Thị Hồng Vân, Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hoá, Bộ Ngoại giao về cuộc trao đổi./.