Cách đây đúng 50 năm (11/7/1975-11/7/2025), trong bối cảnh đất nước vừa thống nhất, non sông quy về một mối, Hải đội 311 ra đời với sứ mệnh vô cùng thiêng liêng: tập trung huấn luyện chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, bảo chủ quyền biển đảo, vận tải quân sự và chi viện đảo, tham gia cứu hộ cứu nạn và thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt theo yêu cầu của Quân chủng Hải quân và Bộ Quốc phòng. Sự hình thành và phát triển của Hải đội 311 gắn liền với quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của Vùng 3 Hải quân, đặc biệt trong giai đoạn 1975–1985.

Ngay sau khi thành lập, Hải đội đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ trọng yếu: duy trì sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), tuần tiễu bảo vệ căn cứ Đà Nẵng; xua đuổi, bắt giữ tàu xâm phạm; vận chuyển chi viện bộ đội, vũ khí ra đảo; tham gia xây dựng đảo Cồn Cỏ, Lý Sơn; huấn luyện cho các tàu của Vùng... Trong 10 năm đầu (1975–1985), cán bộ chiến sĩ Hải đội vượt qua muôn vàn khó khăn, bảo vệ vững chắc chủ quyền vùng biển, đảo được giao; nâng cao chất lượng huấn luyện, vận chuyển chi viện đảo, cứu nạn trên biển và tham gia các hoạt động kinh tế đạt hiệu quả.

Tháng 7/1987, Hải đội được điều chuyển về Lữ đoàn 161, mở ra giai đoạn mới nhiều thách thức nhưng cũng rất vẻ vang. Với vai trò là lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ trực tại các khu vực biển trọng điểm, tuần tra, kiểm soát dài ngày trên biển, điều kiện sinh hoạt, công tác vô cùng gian khổ, song trải qua 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Hải đội 311, Lữ đoàn 161, Vùng 3 Hải quân luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm cao; phát huy cao độ phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ – Người chiến sĩ Hải quân" trong thời kỳ mới, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo.

Là người đã từng gắn bó với Hải đội 311 trong những năm tháng khó khăn nhất, Thượng tá Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Hải đội trưởng Hải đội 311 nhớ như in những năm tháng đầu tiên ấy, điều kiện còn nhiều thiếu thốn, phương tiện kỹ thuật thô sơ, đời sống bộ đội còn nhiều khó khăn. Nhưng vượt lên tất cả, những người lính Hải quân đã đoàn kết, gắn bó, cùng nhau "vượt sóng lớn, thắng bão giông", từng bước khẳng định vị thế, vai trò của đơn vị nơi vùng biển trọng yếu miền Trung củaTổ quốc. Những chuyến đi dài ngày giữa biển cả mênh mông, những đêm trực giữa phong ba bão tố, những phút giây đối mặt hiểm nguy - tất cả đã hun đúc nên bản lĩnh, tinh thần thép của người lính Hải đội 311, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo.

Suốt 50 năm qua, lớp lớp cán bộ, chiến sĩ của Hải đội 311 đã không ngừng nối tiếp truyền thống, viết tiếp những trang sử vẻ vang: hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc; tham gia hàng trăm lượt tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn trên biển; hỗ trợ ngư dân, vận tải hậu cần; sẵn sàng chiến đấu trong mọi tình huống - xứng đáng là đơn vị "mẫu mực, tiêu biểu" của Vùng 3 và Quân chủng Hải quân.

Thiếu tá Nguyễn Ngọc An, Chính trị viên Hải đội 311 cho biết: Đặc thù nhiệm vụ các tàu của Hải đội 311 là bất kể ngày hay đêm, dù ở vị trí nào, CBCS cũng luôn trong tâm thế "có lệnh là đi", đã đi là hoàn thành tốt và xuất sắc nhiệm vụ. Mỗi CBCS luôn coi “tàu là nhà, biển cả là quê hương”, mỗi hải trình là một lần kiểm nghiệm bản lĩnh, thể hiện tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo.

Bên cạnh nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu và nhiều nhiệm vụ khác, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, giúp đỡ ngư dân là “mệnh lệnh trái tim” của mỗi CBCS Hải đội 311. Năm 1999, khi lũ lụt xảy ra ở miền Trung, các tàu Hải đội đã cứu nạn trên biển, hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, được nhân dân, chính quyền ghi nhận. Điển hình là tháng 5 năm 2006, trong cơn bão số 1 (Chan Chu). Tàu HQ628, HQ629 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trực tiếp cấp lương thực thực phẩm, nước ngọt, thuốc chữa bệnh và nhiên liệu trên biển cho 20 tàu cá của tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng; cứu kéo 2 tàu cá QNa-90369 và 90334 với 51 ngư dân về Đà Nẵng bàn giao cho địa phương an toàn; đưa được 4 thi thể ngư dân về đất liền. Đầu tháng 1 năm 2007, tàu HQ-629 làm nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ các tàu cá ngư dân Đà Nẵng gặp nạn trên vùng biển Quảng Ngãi, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cứu kéo được 2 tàu cá cùng 58 ngư dân. Đầu tháng 10 năm 2010 cũng chính Tàu HQ 629 lập nên thành tích xuất sắc trực tiếp cứu được hai tàu cá BV-6407 và QB-93047 cùng 14 ngư dân... cùng nhiều vụ tìm kiếm cứu nạn tàu cá và ngư dân trong bão gió đưa về bờ an toàn.

Với Thượng úy Nguyễn Đức Dũng, chính trị viên Tàu 799, được thực hiện nhiệm vụ tại Hải đội 311 là niềm tự hào. Nhiều thời điểm công tác dài ngày trên biển, gặp nhiều khó khăn, gian khổ, xa đất liền, nhưng truyền thống của lớp lớp cha anh cùng tinh thần vượt khó của những năm trước – khi điều kiện còn vô cùng gian khổ nhưng với tinh thần đoàn kết, ý chí sắt đá, lòng yêu nước sắt son với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, các chú, các bác đã xây đắp nên truyền thống hào hùng. Đó là ngọn lửa soi đường cho thế hệ hôm nay tiếp tục dựng xây Hải đội lập nhiều thành tích hơn nữa trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Trong bối cảnh tình hình trên biển còn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, khó lường, để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị trọng tâm là bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc, Trung tá Chu Văn Hải, Hải đội trưởng Hải đội 311 cho biết: Hải đội 311 xác định yếu tố then chốt để mỗi người lính thực sự gắn bó máu thịt với đơn vị, với biển, đảo; thực sự coi “tàu là nhà, biển cả là quê hương”, Hải đội tập trung triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp trong đó tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống, lý tưởng cách mạng. Qua đó, khơi dậy và bồi đắp tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí sắt đá và bản lĩnh chính trị vững vàng, để mỗi CBCS luôn sẵn sàng nhận nhiệm vụ, bền lòng trước mọi gian khổ, hiểm nguy.

Trước tình hình trên biển có nhiều diễn biến phức tạp, nhiệm vụ trên giao cho Hải đội 311 nói riêng, Lữ đoàn 161 nói chung với yêu cầu ngày càng cao hơn, khẩn trương hơn. theo Đại tá Nguyễn Văn Tư, Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 161: Đây là thời cơ, cũng là thách thức đòi hỏi cán bộ, chiến sỹ Hải đội 311 phải nỗ lực rất cao, quyết tâm rất lớn để hoàn thành tốt nhiệm vụ năm 2025 và những năm tiếp theo. Đảng ủy, chỉ huy Lữ đoàn 161 luôn quán triệt sâu sắc nhiệm vụ chính trị, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm cao cho cán bộ, chiến sĩ toàn Lữ đoàn. Có thể khẳng định, mỗi CBCS Lữ đoàn 161 nói chung, Hải đội 311 nói riêng luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc; duy trì nghiêm các chế độ trực sẵn sàng chiến đấu, quản lý chặt chẽ tình hình trên biển, không để bị động trước mọi tình huống.

 “Ngày trước ta chỉ có đêm và rừng, ngày nay ta có ngày, có trời, có biển. Bờ biển ta dài tươi đẹp, ta phải biết giữ gìn lấy nó”. Lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là kim chỉ nam cho mỗi cán bộ chiến sĩ Hải đội 311 trong thực hiện nhiệm vụ. 50 năm xây dựng và trưởng thành, Hải đội 311 qua các thời kỳ đã nỗ lực, hy sinh, xây đắp nên truyền thống hào hùng, luôn xung kích nơi tuyến đầu trong các nhiệm vụ khó khăn trên biển của Vùng 3 và Quân chủng Hải quân.

Tiếp nối truyền thống, phát huy những kết quả đã đạt được, mỗi CBCS Hải đội 311, Lữ đoàn 161 Vùng 3 Hải quân ra sức học tập, tu dưỡng và rèn luyện, mài sắc ý chí, tôi luyện tinh thần, đoàn kết một lòng, vư­ợt qua thử thách, ra sức thi đua huấn luyện giỏi, kỷ luật nghiêm, sẵn sàng chiến đấu cao, an toàn tuyệt đối; xây dựng Hải đội VMTD “mẫu mực, tiêu biểu”, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Thu Lan