Tại diễn đàn, các đại biểu cho rằng, trong những năm qua, Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật về năng lượng, tạo nền tảng cho sự phát triển của ngành điện, dầu khí và năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật hiện hành vẫn còn chồng chéo, thiếu thống nhất giữa nhiều luật, dẫn tới thủ tục phức tạp, kéo dài thời gian triển khai dự án, gia tăng chi phí và rủi ro cho doanh nghiệp. Đáng chú ý, Việt Nam vẫn chưa có hành lang pháp lý hoàn chỉnh cho thị trường điện bán buôn cạnh tranh, cơ chế mua bán điện trực tiếp và thị trường tín chỉ carbon - những yếu tố then chốt của quá trình chuyển dịch năng lượng bền vững và hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, cơ chế giá điện chưa phản ánh đầy đủ chi phí và rủi ro thị trường, điều chỉnh còn chậm và thiếu linh hoạt, làm giảm động lực đầu tư và hạn chế sự tham gia của khu vực tư nhân.
Phát biểu tại diễn đàn, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Hoàng Quang Phòng nêu rõ, Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã đưa ra nhiều mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể hướng tới đáp ứng nhu cầu năng lượng cho tăng trưởng giai đoạn tới. Do đó cho rằng, dù ngành năng lượng Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, song để phát triển bền vững và khắc phục những bất cập hiện nay, ngành năng lượng cần tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực của cơ chế thị trường.
"VCCI nhận thấy, một thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch không chỉ là yêu cầu của quá trình cải cách thể chế, mà còn là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Đối với các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực năng lượng, một thị trường cạnh tranh và minh bạch sẽ tạo ra môi trường đầu tư ổn định, dự đoán được, giảm thiểu rủi ro chính sách và chi phí tuân thủ. Khi khung khổ, thể chế rõ ràng, cơ chế giá minh bạch và thông tin thị trường được công bố đầy đủ, nhà đầu tư sẽ có cơ sở vững chắc hơn để ra quyết định, qua đó góp phần huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội cho phát triển năng lượng", ông Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh.
Đồng quan điểm này, ông Hồ Đình Thám, Cố vấn thường trú về thị trường điện, Cục Điện lực, Bộ Công Thương cho biết, mục tiêu xây dựng thị trường năng lượng và thị trường điện cạnh tranh hiện nay mang tính cấp bách, xuất phát từ yêu cầu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Đồng thời cho rằng, trong một thị trường cạnh tranh thực sự, các đơn vị bán điện phải chủ động tìm kiếm khách hàng, đưa ra mức giá và dịch vụ hấp dẫn nhất. Khi đó, người sử dụng điện có quyền lựa chọn nhà cung cấp phù hợp, thay vì chỉ thụ động chấp nhận một mức giá như hiện nay.
Ông Hồ Đình Thám nêu ý kiến: "Cần hoàn thiện cấu trúc thị trường điện theo hướng đa dạng. Cần đa dạng hóa các loại hình hợp đồng và phương thức giao dịch, cho phép các bên mua và bán điện có thể chủ động tìm đến nhau, đàm phán và ký kết hợp đồng phù hợp. Điều này không chỉ gia tăng mức độ cạnh tranh mà còn giúp các bên tham gia thị trường nâng cao khả năng quản lý rủi ro trong quá trình mua bán điện"
Các đại biểu tại Diễn đàn cũng cho rằng, để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, cần triển khai quyết liệt và hiệu quả các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội liên quan đến phát triển năng lượng, đặc biệt là Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 vừa được thông qua. Đây là cơ sở chính trị pháp lý quan trọng để xây dựng một khung khổ thể chế thống nhất, minh bạch và có tính ràng buộc cao.
Cùng với đó là rà soát, đồng bộ hóa các luật liên quan nhằm loại bỏ xung đột, chồng chéo, giảm thiểu rủi ro pháp lý cho nhà đầu tư. Về quản lý và giám sát thị trường cần tăng cường mạnh mẽ, bảo vệ cạnh tranh lành mạnh và quyền lợi của người tiêu dùng. Đồng thời, ứng dụng công nghệ số được xác định là giải pháp then chốt nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của thị trường năng lượng. Việc xây dựng hệ thống dữ liệu thị trường tập trung, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong dự báo cung- cầu, giám sát giao dịch và phát hiện bất thường sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro, nâng cao niềm tin của doanh nghiệp và nhà đầu tư./.
Bình luận