Phát biểu tại Hội thảo “Chuyển đổi năng lượng xanh nhìn từ Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị” do Tạp chí Nhà đầu tư (Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài) tổ chức sáng 30/10/2025, đại diện cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia và doanh nghiệp đều nhấn mạnh việc tháo gỡ điểm nghẽn thủ tục, pháp lý, trong đó, cần sớm ban hành Nghị quyết của Quốc hội nhằm thể chế Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị ngay tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đang diễn ra. 

Cụ thể, theo ông Trần Hoài Trang - Phó Cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công Thương, Nghị quyết số 70-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đề ra mục tiêu đến năm 2030 phải bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia; cung cấp năng lượng đầy đủ, ổn định, chất lượng cao, giảm phát thải cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao đời sống nhân dân, bảo vệ môi trường sinh thái. Do đó, nếu không tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn thể chế sẽ có nguy cơ thiếu điện cho sản xuất và sinh hoạt của người dân, tác động lớn đến an ninh năng lượng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bộ Công Thương đã có Báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tình hình triển khai Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), về một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai các dự án nguồn điện, lưới điện; các điểm nghẽn, bất cập về chính sách hiện nay và đề xuất giải pháp trong thời gian tới.

Đơn cử, về phạm vi điều chỉnh, Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, bao gồm: Quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong quy hoạch tỉnh; đầu tư xây dựng dự án điện lực; phát triển điện gió ngoài khơi; mua bán điện trực tiếp…

Về đầu tư xây dựng dự án điện lực, dự thảo Nghị quyết sẽ cắt giảm một số thủ tục chuẩn bị đầu tư dự án điện lực (từ giai đoạn quy hoạch đến khi khởi công xây dựng công trình như chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư,…). Các quy định nhằm cắt giảm thời gian thực hiện và chi phí tuân thủ của nhà đầu tư thực hiện dự án điện lực. Việc cắt giảm sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện và sớm đưa các dự án điện lực đưa vào vận hành trong giai đoạn 2026 - 2030. Ông Trần Hoài Trang cho biết:

"Trong thực tế triển khai các dự án nguồn điện và lưới điện, đặc biệt là các dự án truyền tải điện thì EVN và các đơn vị  doanh nghiệp nhà nước cũng như tư nhân vừa qua là gặp rất nhiều khó khăn trong việc chấp thuận chủ trương đầu tư cho dự án theo quy định của Luật đầu tư. Thế thì ở đây chúng tôi đề xuất Quốc hội sẽ quyết ngay trong giai đoạn 2021-2030 này những dự án nào mà thuộc danh mục trong Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia và thuộc danh mục trong phương án phát triển điện Quy hoạch tỉnh thì sẽ không phải thực hiện việc xin chấp thuận chủ trương đầu tư. Thực tiễn cho thấy để mà có được chấp thuận được chủ trương đầu tư theo Luật đầu tư thì nó lại phải có rất nhiều các yêu cầu về mặt chuyên ngành theo Luật đầu tư…"

Ngoài ra, đại diện Bộ Công Thương cũng thông tin, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội nhằm thể chế Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị cũng bổ sung một số cơ chế đặc thù áp dụng cho các dự án BOT điện nhằm đáp ứng được mong muốn của các nhà đầu tư và tăng tính hấp dẫn để thu hút được nguồn vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức tín dụng nước ngoài. Đồng thời, bổ sung quy định về cơ chế đặc thù vượt trội và tháo gỡ khó khăn cho các dự án nhiệt điện khí sử dụng khí LNG nhập khẩu, trong đó tập trung vào cơ chế sản lượng điện tối thiểu dài hạn và thời gian áp dụng…

Về phát triển điện gió ngoài khơi, dự thảo Nghị quyết đưa ra một số nội dung, như: Làm rõ việc xử lý chi phí khảo sát, lập đề xuất chủ trương đầu tư khi cấp có thẩm quyền giao doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thực hiện; Quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư của UBND cấp tỉnh trên cơ sở vị trí điểm gom công suất. Đây là nội dung được định hướng xuyên suốt về việc phân cấp, phân quyền của Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam với tinh thần: “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” và các cơ quan Trung ương chỉ thực hiện xây dựng cơ chế, chính sách và thực hiện kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện ở địa phương”;  

Quy định giao Bộ Công Thương có thẩm quyền công bố định diện tích khảo sát, diện tích sử dụng cho dự án điện gió ngoài khơi; Cơ chế giao nhiệm vụ cho một số doanh nghiệp lớn nhà nước, tư nhân có uy tín, thương hiệu, có thực lực để thực hiện nhiệm vụ phát triển điện gió ngoài khơi quy mô lớn gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Tuy nhiên, để được giao thực hiện nhiệm vụ, nhà đầu tư phải thực hiện nghĩa vụ bảo đảm đầu tư thực hiện dự án cao hơn quy định hiện hành nhằm chứng minh năng lực tài chính và sự nỗ lực của doanh nghiệp nhằm sớm đưa các dự án điện gió ngoài khơi vào vận hành đúng theo tiến độ của Quy hoạch điện VIII; Một số cơ chế ưu đãi đặc thù, vượt trội cho các dự án điện gió ngoài khơi được chấp thuận chủ trương đầu tư và đưa vào vận hành sớm trong giai đoạn 2030 – 2035.

Về thúc đẩy cơ chế mua bán điện trực tiếp, Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội đưa ra các quy định để thúc đẩy và triển khai hiệu quả hơn cơ chế mua bán điện trực tiếp theo đúng tinh thần Nghị quyết số 70-NQ/TW về tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng.

Cụ thể bao gồm định hướng các nội dung chính, như: Mở rộng đối tượng áp dụng (bên mua điện); Bỏ quy định về khung giá đối với trường hợp mua bán điện trực tiếp qua lưới điện kết nối riêng; Quy định rõ hơn trách nhiệm của Bộ Công Thương trong việc quy định quy mô khách hàng sử dụng điện lớn khi tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện kết nối riêng hoặc cơ chế mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện quốc gia.

Đại diện Bộ Công Thương nhấn mạnh, Nghị quyết này được ban hành sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng, thúc đẩy phát triển các dự án nguồn điện, lưới điện nhanh chóng, đáp ứng được nhu cầu phụ tải của hệ thống điện trong bối cảnh đất nước đang vươn mình với mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Phạm Đức Sơn Tổng Biên tập Tạp chí Nhà đầu tư thông tin: Ngày 20/8/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết 70-NQ/TW xác định rõ quan điểm: Phát triển đồng bộ, hợp lý và đa dạng hóa các loại hình năng lượng; ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch. Từng bước chuyển đổi năng lượng đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và cam kết quốc tế. 

Bộ Chính trị nêu rõ giải pháp trọng tâm là: “Hoàn thiện chính sách tài chính theo hướng huy động tối đa các nguồn vốn đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài vào các dự án trong lĩnh vực năng lượng theo hình thức nhà đầu tư độc lập hoặc đối tác công tư (PPP). Đổi mới chính sách tín dụng theo hướng linh hoạt, hiệu quả, ưu tiên bố trí vốn tín dụng cho lĩnh vực năng lượng, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp năng lượng tiếp cận các nguồn vốn; có nguồn vốn, gói tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp có dự án năng lượng xanh, sạch, công nghệ mới; doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống dự trữ năng lượng, nghiên cứu, phát triển và sản xuất thiết bị năng lượng trong nước. Hoàn thiện chính sách thuế để khuyến khích sản xuất, sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo và các trang thiết bị sản xuất trong nước. Nhà nước có cơ chế hỗ trợ nhà đầu tư thực hiện các dự án năng lượng phi lợi nhuận, thân thiện môi trường”.

Nguyên Long