Liệu đây có phải lối thoát trước mắt cho một quốc gia đang khan hiếm nước? Thỏa thuận “đổi dầu lấy nước” phản ánh điều gì về thế cân bằng quyền lực và quản trị tài nguyên xuyên biên giới ở Trung Đông hiện nay?
Từ bao đời nay, người dân Iraq sinh sống dọc theo sông Tigris luôn tin rằng nước là cốt lõi của đức tin và mọi dấu mốc quan trọng trong cuộc đời họ đều gắn liền với dòng chảy ấy. Họ tin rằng chừng nào con sông còn chảy thì nguồn nước vẫn còn tinh khiết. Thế nhưng thực tế đang phủ một gam màu u ám: có thể chẳng bao lâu nữa, dòng sông ấy sẽ không còn chảy như trước. Con sông Tigris trứ danh của Iraq hiện đang bị ô nhiễm nghiêm trọng và đứng trước nguy cơ cạn kiệt chưa từng có. Ông Diyaa Karim al-Wuthaj từng canh tác trên những cánh đồng rộng lớn được truyền lại qua nhiều thế hệ. Giờ đây, tất cả những gì còn sót lại của vườn chà là và ruộng lúa mì của ông chỉ là bụi đất. “Không có nước là không có sự sống. Ở đây, nông thôn đã mất hết nguồn sinh kế. Suốt tám năm qua, chúng tôi thiếu nước, không còn nông nghiệp, không còn chăn nuôi, và cũng không còn thu nhập. Những vườn chà là trăm năm tuổi từng nuôi sống bao thế hệ. Nhưng giờ đây, mùa màng không còn, cây cối chết dần, và để khôi phục lại như trước sẽ phải mất hàng trăm năm nữa," ông Diyaa Karim al-Wuthaj buồn bã chia sẻ.
Sông Tigris là một trong hai con sông nổi tiếng đã nuôi dưỡng vùng Lưỡng Hà và từng là một phần của “vành đai màu mỡ”. Con sông bắt nguồn từ đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, chảy dọc chiều dài Iraq, đi qua hai thành phố lớn nhất là Mosul và Baghdad, trước khi hợp lưu với sông Euphrates.
Khi nguồn nước ngày càng phụ thuộc vào các quyết định bên ngoài, bài toán an ninh nguồn nước của Iraq cũng trở thành bài toán về chủ quyền, quản trị và thích ứng với biến đổi khí hậu. Từ câu chuyện của Iraq, có thể thấy rõ rằng nước đang dần trở thành một loại tài nguyên chiến lược không kém gì dầu mỏ ở Trung Đông. Và trong bối cảnh đó, những giải pháp bền vững chỉ có thể đến từ hợp tác khu vực thực chất, cải cách quản lý trong nước và tầm nhìn dài hạn cho tương lai.
Bình luận