Thưa quý vị và các bạn!

Tại phiên giải trình về việc thực hiện chính sách, pháp luật trong phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả do Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội chủ trì, phối hợp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Ủy ban Dân nguyện và giám sát, các cơ quan liên quan tổ chức sáng qua, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan thẳng thắn chỉ ra những bất cập trong pháp luật trong phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả.  Bộ Y tế sẽ tiếp tục hoàn thiện pháp luật, tăng cường thanh tra, hậu kiểm, siết chặt quảng cáo, quản lý thực phẩm chức năng; đồng thời đề xuất cơ chế quản lý tập trung, rõ trách nhiệm, góp phần bảo vệ sức khỏe nhân dân:

Thưa quý vị và các bạn!  Những năm gần đây, tình trạng thuốc giả, thuốc kém chất lượng và thực phẩm giả tiếp tục diễn biến phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng nhân dân, đồng thời gây tổn hại uy tín ngành y tế. Theo báo cáo của Bộ Y tế, trong năm 2024 đã cấp mới và gia hạn cho 16.679 thuốc; kiểm tra, đánh giá 102 cơ sở sản xuất trong nước đạt chuẩn GMP. Công tác kiểm nghiệm được triển khai chặt chẽ, với 33.880 mẫu thuốc được lấy, tỷ lệ không đạt chất lượng là 0,45%. Tính riêng 6 tháng đầu năm 2024, cơ quan chức năng đã xử lý 41 mẫu thuốc không đạt, thu hồi 6 lô.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định, tỷ lệ thuốc giả, kém chất lượng ở Việt Nam ở mức thấp và trung bình trên thế giới. Tuy nhiên, Bộ Y tế cũng thẳng thắn nhìn nhận: Tình hình sản xuất, kinh doanh thuốc giả thực phẩm giả, trong đó có thực phẩm chức năng, sữa giả vẫn còn tồn tại nhiều thách thức gần đây, có những vụ việc bán thuốc kháng sinh giả tại Hà Nội, Cần Thơ... hay nhiều vụ kinh doanh thực phẩm giả trên nhiều địa bàn. Thứ Trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh:

     "Dự báo thời gian tới, tình hình vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận xuất xứ, hàng hóa nước ngoài giả xuất xứ Việt Nam còn diễn biến phức tạp; Các đối tượng sẽ tiếp tục áp dụng công nghệ tiên tiến như tem chống giả mạo, mã QR giả, hoặc bao bì tinh vi, để qua mặt cơ quan chức năng và người tiêu dùng. Do đó các Bộ, ngành, các cấp chính quyền cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo với mục tiêu đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi buôn lậu, hàng giả.

Đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe, từ 1/1/2024 đến 30/6/2025, ngành y tế kiểm tra hơn 607.000 cơ sở, xử lý gần 9.800 cơ sở vi phạm với tổng số tiền phạt 51,13 tỷ đồng; đình chỉ 128 cơ sở; tiêu hủy sản phẩm tại 306 cơ sở và chuyển 18 vụ việc cho cơ quan chức năng. Riêng Cục An toàn thực phẩm xử lý 33 cơ sở, phạt gần 13,1 tỷ đồng, đồng thời chuyển 4 vụ sang cơ quan điều tra. Cơ quan công an cũng đã phát hiện nhiều vụ việc nghiêm trọng như vụ kẹo rau củ Kera hay sản xuất sữa giả tại Công ty Rance Pharma, Công ty Hacofood Group.

Tại phiên giải trình, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại về tình trạng lợi dụng việc đăng ký sản phẩm thực phẩm chức năng thay cho thuốc để né tránh kiểm nghiệm nghiêm ngặt. Đại biểu Đinh Ngọc Quý, đoàn Gia Lai và đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung, đoàn Hưng Yên đặt câu hỏi:

          "Xin Bộ trưởng cho biết tình hình thực hiện về công tác hậu kiểm và quan điểm của đồng chí Bộ trưởng đối với quản lý Nhà nước lĩnh vực này trong thời gian tới chúng ta sẽ hướng tới quan điểm quản lý tiền kiểm hậu kiểm như thế nào?"

      "Trong thực tế thì có doanh nghiệp lợi dụng việc đăng ký sản phẩm thực phẩm chức năng, thay vì thuốc để tránh các thủ tục kiểm tra, kiểm nghiệm nghiêm ngặt, tiềm ẩn nhiều rủi ro và nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng. Ở một khía cạnh nào đó có thể coi như là thuốc giả hợp pháp không? Xin Bộ trưởng cho biết ý kiến về vấn đề và các biện pháp để hạn chế phòng ngừa?"

          Giải trình và trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định: thuốc giả, thực phẩm giả là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe nhân dân, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Nhiều năm qua, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương đã triển khai nhiều giải pháp phòng chống hàng giả, trong đó có thuốc và thực phẩm giả. Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cùng các lực lượng Công an, Quốc phòng, Y tế, Công Thương, Tài chính… đã phối hợp chặt chẽ, song thực tiễn vẫn bộc lộ những hạn chế về pháp luật và tổ chức bộ máy. Trong đó, nhiều vấn đề nổi lên như: thiếu cơ chế tạm dừng tiếp nhận hồ sơ công bố khi phát hiện vi phạm, chưa có quy định thu hồi giấy chứng nhận, còn chồng chéo giữa khái niệm “thực phẩm giả” ở các luật khác nhau. Cơ chế quản lý nhà nước hiện còn phân tán, thiếu đầu mối thống nhất. Nhiều lĩnh vực được giao cho các bộ khác nhau, dẫn đến chồng chéo hiện nay công tác quản lý an toàn thực phẩm liên quan đến ba bộ: Y tế, Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường. Về vấn đề lợi dụng đăng ký sản phẩm thực phẩm chức năng, thay vì thuốc, Bộ Trưởng Đào Hồng Lan cho biết:

      "Đối với cái sản phẩm mà thực phẩm chức năng áp dụng cái cơ chế mà tự công bố, là thực phẩm bổ sung, thực tế có một số doanh nghiệp cũng lợi dụng tự quảng tự quảng cáo, thế rồi tự phóng đại công dụng của sản phẩm của mình lên, thực phẩm chức năng nhưng mà chữa bệnh thì chữa được bách bệnh mà cái công dụng rất là tốt. Mặc dù thì cái quy trình thì cũng không nghiêm ngặt như là thuốc; vấn đề đánh giá về chất lượng về an toàn thì cũng không được chặt chẽ. Chính vì vậy để chấn chỉnh cái việc này thì Bộ Y tế cũng đã có cái văn bản chỉ đạo các địa phương chấn chỉnh trong công tác phân loại sản phẩm, để tránh cái tình trạng lợi dụng cái việc mà vấn đề tự công bố để đưa những cái sản phẩm không phù hợp".

 Cũng tại phiên giải trình, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết: từ 1-1-2024 đến 30-6-2025, về thực phẩm giả, lực lượng Quản lý thị trường đã xử lý hơn 11.600 vụ vi phạm; xử phạt trên 76 tỷ đồng; về dược phẩm, thực phẩm chức năng, xử lý 345 vụ vi phạm, xử phạt trên 29 tỷ đồng, trị giá tang vật vi phạm trên 14 tỷ đồng.

Thời gian qua, Bộ Công thương cũng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo trọng tâm, định hướng chương trình kiểm tra hàng năm của lực lượng quản lý thị trường. Để tăng cường công tác quản lý, phòng chống thuốc giả, thực phẩm Bộ Công Thương đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, chuyển số trong tăng cường công tác quản lý, truy xuất nguồn gốc:

"Hiện nay, Bộ Công thương đang xây dựng, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng đề án để truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Nếu có cơ sở dữ liệu này thì chúng ta có đủ cơ sở dữ liệu khá đầy đủ, truy xuất nguồn gốc và truy xuất nguồn nước này được giải quyết.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, chúng ta đều nhận thức sâu sắc rằng tác hại của thuốc giả, thực phẩm giả đối với sức khỏe nhân dân và đối với nền kinh tế là rất lớn, đến mức có thể chúng ta coi đây là một hiểm họa. Từ đầu năm 2025 đến nay, Chính phủ đã nỗ lực tập trung triển khai đợt cao điểm đấu tranh với tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là tuyên chiến không khoan nhượng với tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả để bảo vệ sức khỏe, tính mạng, quyền lợi hợp pháp, chính đáng của nhân dân, doanh nghiệp, bảo vệ an ninh, an toàn sức khỏe cho nhân dân, góp phần phục vụ đất nước phát triển nhanh và bền vững. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh  nhấn mạnh.

     "Đảng và Nhà nước ta luôn xác định công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả là nhiệm vụ quan trọng, tiên quyết với mục tiêu bảo vệ sức khỏe nhân dân, bảo đảm an ninh y tế quốc gia"