Vào ngày 9/5, nước Nga kỷ niệm 80 năm Ngày chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại – một trong những ngày lễ lớn và thiêng liêng nhất đối với người dân Nga. Nhân dịp này, Tổng Bí thư Tô Lâm có chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và sẽ tham dự lễ kỷ niệm. Chuyến thăm diễn ra trong thời điểm đặc biệt này cho thấy sự tin cậy chính trị rất cao giữa hai quốc gia, được xây dựng và củng cố qua nhiều giai đoạn lịch sử và là nền tảng vững chắc cho mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt – Nga. Phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam đã phỏng vấn Đại sứ Nga tại Việt Nam Gennady Bezdetko về ý nghĩa của sự kiện Ngày chiến thắng 9/5 cũng như chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Nga trong dịp này. 

Thưa Đại sứ, vào 9/5 tới đây, Nga sẽ kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Đại sứ đánh giá thế nào về ý nghĩa của sự kiện này trong bối cảnh mới hiện nay?

Cuộc Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại như vẫn được gọi ở Liên Xô trước đây và Nga hiện nay là cuộc chiến đẫm máu và tàn khốc nhất trong lịch sử loài người. Kết cục của cuộc chiến này có ý nghĩa mang tính thời đại đối với nhiều quốc gia và dân tộc trên thế giới, có tác dụng làm thay đổi hoàn toàn cục diện chính trị và đặt nền móng cho trật tự thế giới đương đại. Toàn thế giới đều biết rất rõ, gánh nặng chủ yếu của cuộc chiến này đè lên vai người dân Liên Xô trước đây. Theo số liệu chính thức, tính đến mùa hè năm 1944, có khoảng 75% tổng số sư đoàn Đức chiến đấu trên mặt trận Xô-Đức và hầu hết vũ khí trang bị Đức Quốc xã và các đồng minh tập trung trên chiến tuyến này. Tại “Mặt trận phía Đông” – nơi quyết định kết cục của Chiến tranh thế giới thứ hai, 507 sư đoàn Đức Quốc xã và 100 sư đoàn đồng minh của Đức đã bị đánh bại – gần gấp 3,5 lần lực lượng trên tất cả vùng chiến sự khác cộng lại. Để giành thắng lợi, Liên Xô đã nổ lực phi thường và phải trả giá cao chưa từng có với thiệt hại vật chất to lớn, nhiều thành phố và làng mạc bị tàn phá và hơn 27 triệu công dân Liên Xô đã hy sinh.

Bài học của Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại khẳng định rằng hòa bình thế giới và sự phát triển toàn diện chỉ có thể được đảm bảo trên cơ sở tôn trọng nguyện vọng ​​của mỗi dân tộc, tôn trọng quyền của các quốc gia trong việc theo đuổi chính sách độc lập và có chủ quyền dựa trên các giá trị truyền thống. Điều này đặc biệt cần thiết trong bối cảnh địa chính trị hiện nay, khi thế giới đang phải đối mặt với những thách thức và mối đe dọa chưa từng có, khi quan hệ quốc tế đang trải qua quá trình tái cấu trúc căn bản, khi trật tự thế giới mới đang được hình thành. Trong bối cảnh đó, chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng Nga luôn ủng hộ trật tự thế giới đa cực, thúc đẩy trên thực tế nguyên tắc bình đẳng chủ quyền của các quốc gia và đảm bảo cân bằng lợi ích. Đây là cách duy nhất để đảm bảo tính công bằng trong quan hệ quốc tế. Ý nghĩa pháp lý quốc tế của hệ thống này không đòi hỏi bất kỳ sự điều chỉnh nào, mà thay vào đó, Hiến chương Liên hợp quốc phải được thực hiện toàn bộ và trọn vẹn chứ không phải theo cách có chọn lọc.

Ngày Chiến thắng 9/5 là một mốc son chói ngời trong lịch sử thế giới và được xem là ngày chiến thắng chung của các dân tộc yêu chuộng hòa bình. Theo Đại sứ, khi lịch sử lùi xa, khi những con người từng sống, từng cảm nhận sự hào hùng và dấu mốc trọng đại này dần ít đi, làm thế nào để tinh thần của Ngày chiến thắng 9/5 được lưu giữ nguyên vẹn tới các thế hệ mai sau?

Đối với người dân Nga và hầu hết các quốc gia từng thuộc Liên Xô trước đây, ngày 9/5 sẽ mãi mãi là một ngày thiêng liêng, là ngày lễ thấm đẫm nước mắt. Dù bao nhiêu năm tháng trôi qua, Ngày Chiến thắng sẽ sống mãi trong ký ức của chúng tôi với nỗi đau mất mát, vì ở Liên Xô trước đây, hầu như không có một gia đình nào không bị mất mát trong ngọn lửa chiến tranh. Chúng ta mãi mãi biết ơn những người đã hy sinh để làm nên Chiến thắng. Chúng ta sẽ không bao giờ quên những người anh hùng bảo vệ Pháo đài Brest, những chiến sỹ đã hy sinh trong các trận chiến ở ngoại ô Moscow và Stalingrad, trên vòng cung Kursk và những nạn nhân trong Cuộc bao vây Leningrad. Họ sẽ sống mãi trong ký ức lịch sử của chúng ta.

Trải qua nhiều thập kỷ, chúng tôi luôn ghi nhớ đóng góp của tất cả những người đã bảo vệ quyền tự do và độc lập của Tổ quốc, chấm dứt chiến tranh và mang lại hoà bình cho hành tinh này. Chúng tôi vẫn còn nhớ, vào mùa hè và mùa thu năm 1941, trong Trận chiến ở ngoại ô Moscow, những chiến sỹ Việt Nam đã chiến đấu sát cánh cùng các công dân Liên Xô trong hàng ngũ của Hồng quân. Có 5 người đã được Chính phủ Liên Xô truy tặng Huân chương Chiến tranh Vệ quốc hạng nhất vì lòng dũng cảm và gan dạ của họ, và tên tuổi của họ đã được đưa vào bảng vàng danh dự mang tên “Con đường ký ức” tại Công viên tưởng niệm quân sự Patriot ở ngoại ô Moscow. Năm 2024, một tượng đài đã cũng được dựng lên trong khuôn viên của khu phức hợp này để vinh danh những chiến sỹ tình nguyện Việt Nam trong quân phục của Hồng quân Liên Xô. Chúng tôi coi nghĩa vụ đạo đức của mình là gìn giữ và truyền đạt ý nghĩa thiêng liêng của Chiến thắng cho thế hệ trẻ - một chiến thắng mà chúng tôi chưa bao giờ phân biệt “của chúng tôi” và “của người khác”.

Tổng Bí thư Tô Lâm sẽ thăm Nga trong dịp Nga kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng 9/5. Điều đó có ý nghĩa đặc biệt như thế nào trong mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Nga – Việt Nam, thưa Đại sứ?

Chúng tôi coi chuyến thăm Liên bang Nga sắp tới của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam là sự kiện quan trọng trong chương trình tiếp xúc song phương ở cấp cao nhất trong năm nay. Điều đặc biệt là sự kiện này diễn ra trong bối cảnh hai nước chúng ta đang kỷ niệm những ngày lễ quan trọng, những ngày đáng nhớ trong lịch sử, trong đó có kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nga-Việt, kỷ niệm 80 năm Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại và kỷ niệm 50 năm Việt Nam giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước.

Chúng tôi coi sự hiện diện của nhà lãnh đạo đảng cao nhất của Việt Nam trong các sự kiện kỷ niệm ở Moscow là bằng chứng về sự thống nhất quan điểm của Nga và Việt Nam về các quá trình đang diễn ra trên thế giới, về kết cục của Chiến tranh thế giới thứ hai và việc không thể viết lại hoặc xuyên tạc lịch sử với toan tính vụ lợi chính trị. Chúng tôi lạc quan và hy vọng các nhà lãnh đạo của hai nước sẽ thảo luận thực chất về toàn bộ các vấn đề hiện tại trong chương trình nghị sự song phương, tập trung vào việc thúc đẩy hợp tác thực tiễn và giải quyết các vấn đề còn tồn tại. Chúng tôi đang tích cực chuẩn bị cho các cuộc họp và đàm phán sắp tới. Chúng tôi hy vọng rằng kết quả các cuộc gặp và đàm phán sắp tới sẽ đạt được những thỏa thuận quan trọng nhằm tăng cường quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Nga-Việt Nam trong các lĩnh vực trọng điểm.

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp nối những chuyến thăm cấp cao được tổ chức thường xuyên giữa hai nước trong năm ngoái và năm nay. Đại sứ đánh giá như thế nào về vai trò của việc duy trì các chuyến thăm cấp cao như vậy trong việc định hướng chiến lược mối quan hệ song phương?

Các cuộc tiếp xúc ở cấp lãnh đạo cao nhất luôn là cơ hội thuận lợi để tiếp tục thúc đẩy sự phát triển hợp tác trong các lĩnh vực cùng quan tâm. Chúng tôi hy vọng rằng trong chuyến thăm Nga lần này của Tổng Bí thư Tô Lâm, hai bên sẽ thảo luận chi tiết về tình hình hiện tại và triển vọng hợp tác sâu rộng hơn nữa trong các lĩnh vực thương mại và đầu tư, năng lượng, sản xuất công nghiệp, quốc phòng và an ninh, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, văn hóa và du lịch, và trao đổi nhân văn.

Chúng tôi dự kiến sẽ trao đổi về các chủ đề đang được quan tâm trong nền chính trị toàn cầu và khu vực dựa trên sự gần gũi trong lập trường của hai nước về các vấn đề quốc tế chủ yếu, bao gồm triển vọng tăng cường phối hợp hành động tại các diễn đàn đa phương then chốt, trước hết là Liên hợp quốc và các cơ quan làm việc của Liên hợp quốc. Tôi tin tưởng chuyến thăm sẽ thành công. Có đủ mọi điều kiện tiên quyết cần thiết để tin vào thành công này. Chúng tôi hy vọng hai bên sẽ đạt được những thỏa thuận cụ thể về việc tăng cường quan hệ thương mại và kinh tế, bao gồm cả việc triển khai các dự án chung quy mô lớn ở những lĩnh vực triển vọng.

Hiện nay, chúng ta đang chứng kiến ​​những thay đổi địa chính trị trên phạm vi toàn cầu. Trong những điều kiện này, điều quan trọng là duy trì và củng cố mối quan hệ với những người bạn cũ, truyền thống. Chắc chắn rằng trong số đó có Liên bang Nga và Việt Nam.

Đầu năm 2025 này, Nga và Việt Nam đã kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Theo Đại sứ, quan hệ giữa hai nước có triển vọng phát triển thế nào sau dấu mốc quan trọng này?

75 năm là một chặng đường dài đáng kể. Mối quan hệ giữa hai nước chúng ta đã trải qua chặng đường dài và đáng tự hào. Quan hệ đó được hình thành trong những năm tháng gian khổ của cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc và nhân dân Việt Nam, đã vượt qua thử thách của thời gian và không bị tác động của sự biến động tình hình nhất thời. Những yếu tố này đặt cơ sở nền tảng cho quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Nga - Việt trong nhiều thập kỷ.

Tôi tin rằng hợp tác Nga-Việt có triển vọng phát triển hơn nữa dựa trên tình hữu nghị truyền thống và kinh nghiệm phong phú tích lũy được trong nhiều thập kỷ trước. Các lĩnh vực chính bao gồm thương mại và đầu tư, quốc phòng và an ninh, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, và trao đổi nhân đạo.

Ngày nay, hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực kinh tế có tầm quan trọng đặc biệt. Bất chấp tình hình quốc tế khó khăn và các lệnh trừng phạt rất gắt gao, kim ngạch thương mại giữa hai nước chúng ta vẫn tăng trưởng đều đặn. Ví dụ trong năm 2024 tăng trưởng 20,2%. Chúng tôi coi Việt Nam không chỉ là đối tác quan trọng của các tổ chức kinh tế Nga mà còn là “cầu nối” để thúc đẩy hợp tác với các nước Đông Nam Á khác. Chúng tôi ủng hộ việc tăng cường hợp tác giữa Liên minh Kinh tế Á-Âu, ASEAN, Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) và các cấu trúc đa phương khác hoạt động trong không gian Á-Âu. Chúng tôi tin rằng sự kết hợp các nỗ lực đó phù hợp với quá trình hội nhập của hội nhập, không chỉ góp phần hình thành Quan hệ đối tác Á-Âu mở rộng được xây dựng theo sáng kiến ​của Tổng thống Vladimir Putin đề xuất vào năm 2015 mà còn tạo điều kiện cho việc xây dựng một cấu trúc anh ninh bình đẳng và không thể chia cắt trên toàn lục địa Á-Âu.

Trong số các lĩnh vực then chốt của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Nga-Việt Nam có lĩnh vực nhiên liệu và năng lượng. Trong hơn bốn thập kỷ qua, công ty chủ yếu hoạt động trong lực này là liên doanh Vietsovpetro. Công ty Gazprom của Nga-công ty hàng đầu thế giới về sản xuất khí đốt tự nhiên, cũng đang hoạt động tại Việt Nam. Chúng tôi hoan nghênh các dự án hợp tác trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp có tỷ lệ công nghệ hiện đại và tiên tiến cao, ví dụ như xí nghiệp sản xuất xe GAZ mang thương hiệu Nga được thành lập tại Đà Nẵng, Trung tâm nghiên cứu và công nghệ nhiệt đới chung Nga-Việt, nơi tiến hành các công trình nghiên cứu độc đáo trong các lĩnh vực y học, sinh thái và khoa học vật liệu… Hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo đã trở thành truyền thống. Việc đào tạo công dân Việt Nam tại các trường đại học Nga bằng ngân sách liên bang trong khuôn khổ hạn ngạch đặc biệt của Chính phủ Liên bang Nga chứng tỏ có hiệu quả. Hiện nay đang thực hiện dự án xây dựng trường học tiếng Nga đầu tiên tại Hà Nội. Việc nối lại các chuyến bay thẳng giữa Nga và Việt Nam đã góp phần làm tăng lượng khách du lịch. Năm 2024, có khoảng 232 nghìn người Nga đến Việt Nam, tăng gần 85% so với năm trước. Số lượng du khách Việt Nam đến đất nước chúng tôi cũng ngày càng tăng.

Chúng tôi cũng ghi nhận đóng góp của các địa phương của Nga vào sự phát triển quan hệ song phương thông qua việc duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các thành phố và tỉnh của Việt Nam. Trong đó, các địa phương Saint Petersburg, Tatarstan, Kaluga và Ulyanovsk đặc biệt tích cực trong hoạt động này.

Nhìn chung, Liên bang Nga và Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có đủ mọi điều kiện cần thiết để mở rộng quan hệ đối tác bình đẳng, cùng có lợi vì mục tiêu cùng xây dựng và phát triển. Chúng tôi hướng tới tương lai với sự tự tin và lạc quan. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với các bạn Việt Nam để phát huy tiềm năng to lớn nhưng chưa được khai thác của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình và thịnh vượng.

Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ.