Vậy thì tài chính xanh là gì? Đó là dòng vốn hướng đến các hoạt động sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, và bảo vệ tài nguyên. Không chỉ là chuyện vay – cho vay. Đó là cách nền kinh tế tái cấu trúc để phát triển bền vững và dài lâu.
Ở Việt Nam, xu hướng này đang được khẳng định mạnh mẽ. Từ cam kết phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050, đến các chính sách cụ thể trong Chiến lược Tăng trưởng xanh quốc gia, Việt Nam đang từng bước hình thành một hệ thống tài chính biết “lắng nghe” môi trường.
Nhiều ngân hàng đã bắt đầu chuyển hướng – dành nguồn vốn ưu tiên cho năng lượng tái tạo, cho sản xuất tuần hoàn, cho doanh nghiệp sử dụng công nghệ sạch. Những dự án được gắn nhãn “xanh” không chỉ nhận được lãi suất ưu đãi, mà còn có thêm cơ hội hợp tác với các quỹ đầu tư quốc tế. Đó là minh chứng cho một xu thế mới: đầu tư xanh – lợi nhuận bền.
Với ý tưởng tích trữ nguồn năng lượng từ mặt trời, gió…để phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt, anh Hồ Việt Hải và 2 người bạn của mình đã lập ra Công ty Alternō, khởi nghiệp với công nghệ lưu trữ năng lượng mới là pin cát.
Từ đầu năm 2023, các thực nghiệm pin cát được công ty thực hiện. Theo anh Hồ Việt Hải, pin cát có thể kết nối với nhiều nguồn năng lượng khác nhau, lưu trữ được trong nhiều tháng liền và sản xuất thuận lợi vì nguyên liệu cát dồi dào, thân thiện với môi trường. Pin cát đã được thương mại hóa, sẽ phục vụ sưởi ấm, làm mát hoặc phơi sấy trà, lúa, cà phê…
Nhờ sự nghiên cứu chỉnh chu, kỹ càng ngay từ đầu nên từ lúc đưa ra ý tưởng, xác thực ý tưởng đến lúc ra thành phẩm, cả nhóm chỉ mất khoảng 6 tháng và gọi vốn được từ Quỹ đầu tư Antler. Sau đó, pin cát Alternō còn được sự tài trợ không đòi hỏi cổ phần của Tập đoàn Wacom (một tập đoàn công nghệ đến từ Nhật Bản) để pin cát Alternō hoàn chỉnh bằng sáng chế đầu tiên. Sản phẩm này còn được sự tài trợ của Tổ chức hợp tác quốc tế Nhật Bản JICA để đẩy mạnh sản xuất pin cát, cung cấp nước ấm, nhiệt sưởi phục vụ người dân khu vực phía Bắc và Tây Nguyên của Việt Nam. Anh Hải cho biết thêm, công ty đang mong muốn bằng sản phẩm pin cát sẽ tham gia vào chuyển đổi xanh ở Cần Giờ, TP.HCM:
"Có kế hoạch gần như toàn bộ các tòa nhà hành chính công ở Cần Giờ đều được trang bị pin năng lượng mặt trời… Nếu Alternō được phép tham gia cùng thì mỗi tòa nhà sẽ có một hệ thống pin cát để cung cấp nước nóng cho văn phòng, trạm xá và trường học… để cải thiện tốt hơn đời sống, sinh hoạt của người dân nơi đây".
Tại Việt Nam, dòng vốn đầu tư nước ngoài đang ưu tiên chảy vào các lĩnh vực kinh tế xanh, tăng trưởng xanh, tạo ra nhiều cơ hội phát triển cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Trong hai năm trở lại đây, hàng chục start-up xanh đã nhận được sự hỗ trợ từ Quỹ Antler. Qua 4 chương trình hỗ trợ start-up tổ chức ở Việt Nam từ năm 2021, Quỹ Antler đã đầu tư với tổng số tiền khoảng hơn 3 triệu USD. Nguồn đầu tư này đã giúp 31 công ty khởi nghiệp thành công, trong đó có Buyo- doanh nghiệp cung cấp các giải pháp nhựa sinh học có thể phân huỷ sinh học, Alternō- cung cấp các giải pháp lưu trữ năng lượng nhiệt chi phí thấp cho khu vực Châu Á.
Thay vì tập trung đầu tư vào các công ty đang hoạt động, thì Quỹ đầu tư mạo hiểm Antler tại Việt Nam đã thúc đẩy các nhà khởi nghiệp Việt Nam bằng những khoản đầu tư và giúp start-up tăng tốc khởi nghiệp. Ông Erik Jonsson, Đối tác điều hành Antler tại Việt Nam cho biết, Quỹ trao quyền cho những người khởi nghiệp từ giai đoạn ý tưởng bằng cách kết nối họ với những người có tiềm năng sẽ trở thành những nhà đồng sáng lập, cung cấp nguồn tài trợ tiền, xác thực các ý tưởng khởi nghiệp và tạo điều kiện cho các nhà khởi nghiệp tiếp cận mạng lưới toàn cầu:
"Hiện Antler đã đầu tư, hỗ trợ hơn 70 công ty khởi nghiệp và qua đó cũng gặp hơn 300 nhà sáng lập… Mỗi chương trình mình chỉ đầu tư khoảng 7 đến 10 doanh nghiệp, mỗi doanh nghiệp hiện nay có khoản 3 đến 4 nhà sáng lập. Antler hiện là quỹ duy nhất đầu tư vào giai đoạn ý tưởng thôi, chính vì vậy nếu không có khát khao cống hiến, thì Antler sẽ không đầu tư".
Ông Nguyễn Đức Lệnh – Phó Giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM chia sẻ, NHNN tiên phong trong sự phát triển của tín dụng xanh bằng các cơ chế chính sách, có 3 nhóm chính sách với 7 nhóm nhiệm vụ giải pháp, trong đó có giải pháp tăng cường hợp tác quốc tế để huy động nguồn lực từ vốn nước ngoài:
"Bình thường nguồn vốn nước ngoài có ưu điểm là trung dài hạn, có thể là lãi suất hợp lý nữa nhưng cũng có nhiều điều kiện ràng buộc. Trong bối cảnh cần khai thác tốt các nguồn vốn thì tôi nghĩ tận dụng nguồn vốn từ các định chế tài chính rất tốt. Đồng thời, tiếp tục huy động các nguồn vốn nội lực đó là vốn tín dụng của các ngân hàng thương mại".
Ông Nguyễn Đức Lệnh cho biết thêm, hiện nay, các ngân hàng đã và đang đón đầu trong xu hướng phát triển xanh. Mặc dù bộ tiêu chí, khung pháp lý về tín dụng xanh chưa hoàn thiện nhưng vẫn có trường hợp các ngân hàng vẫn đánh giá hiệu quả và đã triển khai cho vay một số gói tín dụng xanh.
Tuy vậy, để phát triển lâu dài, vẫn cần có hệ thống tiêu chí sẽ làm minh bạch thị trường, giảm tối đa mức độ rủi ro, mở rộng tăng trưởng tín dụng. Khi có đầy đủ khung pháp lý, NHTM mới có thể đánh giá chính xác các dự án, hạn chế rủi ro. Bởi vậy, chính phủ đang từng bước hoàn thiện chính sách:
"Ngân hàng Nhà nước đã xây dựng Thông tư 17 về hướng dẫn quản trị rủi ro môi trường trong các hoạt động tín dụng xanh. Hiện nay gần như 100% các tổ TCTD đã xây dựng quy trình nội bộ về tín dụng xanh rồi. Và đã có 17 tổ chức tín dụng đã thành lập bộ phận chuyên môn, có con người chuyên quản lý về rủi ro tín dụng xanh".
Trong thời đại mới, năng lực cạnh tranh không còn được đo bằng giá rẻ hay tốc độ tăng trưởng ngắn hạn, mà được đo bằng sự bền vững. Doanh nghiệp nào biết đầu tư xanh, doanh nghiệp đó sẽ tồn tại và phát triển. Quốc gia nào có hệ thống tài chính xanh, quốc gia đó sẽ vững vàng trước mọi biến động.
Tài chính xanh – vì thế – không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu. Đó là đòn bẩy cho năng lực cạnh tranh, là lời khẳng định rằng tăng trưởng của Việt Nam hôm nay – không phải là sự đánh đổi, mà là sự phát triển hài hòa giữa kinh tế, con người và hành tinh xanh./.
Bình luận