Những người con ưu tú của dân tộc đã họp bàn, quyết định vận mệnh đất nước trong giờ phút “ngàn cân treo sợi tóc”. Tại nơi đây, ý chí độc lập, khát vọng tự do và quyền làm chủ của nhân dân Việt Nam đã được kết tinh, thắp lên ngọn lửa Tổng khởi nghĩa Tháng Tám, mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc.
Quốc dân Đại hội Tân Trào không chỉ là sự kiện mang tính bước ngoặt của Cách mạng Việt Nam, mà còn được lịch sử ghi nhận là hình thức sơ khai đầu tiên của cơ quan đại diện quyền lực của nhân dân – tiền thân của Quốc hội Việt Nam ngày nay. Từ Tân Trào, tư tưởng “dân là gốc”, “quyền lực thuộc về nhân dân” đã được đặt nền móng, trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt tiến trình xây dựng Nhà nước Việt Nam độc lập, tự do, vì nhân dân.
Ngày 21/05/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Cao Bằng trở về Tuyên Quang để chỉ đạo phong trào Cách mạng cả nước. Người đã chọn xã Tân Trào làm Thủ đô Khu giải phóng, căn cứ địa Cách mạng.
Đến giữa tháng 8/1945, giữa lúc cao trào kháng Nhật cứu quốc đang diễn ra sôi sục, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã Chỉ thị phải gấp rút triệu tập Quốc dân Đại hội Tân Trào để thành lập Chính phủ lâm thời Cách mạng, lãnh đạo cuộc Cách mạng của nhân dân Việt Nam. Tại đình Tân Trào, hơn 60 đại biểu đại diện cho các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tổ chức cứu quốc trên cả nước đã tề tựu, thể hiện tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc. PGS.TS Nguyễn Danh Tiên, Viện trưởng Viện lịch sử Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng: "Hồ Chí Minh đã lựa chọn Tuyên Quang là nơi tổ chức Quốc dân Đại hội Tân Trào, thể hiện kết tinh truyền thống yêu nước, ý chí kiên cường, một lòng một dạ đi theo Đảng. Quốc dân Đại hội đã phản ánh được tất cả ý chí, nguyện vọng của nhân dân và quyết định những vấn đề lớn của đất nước".
Tại Đại hội, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương Trường Chinh đọc báo cáo trong đó nhấn mạnh hai vấn đề lớn: Tổng khởi nghĩa và bầu Chính phủ cách mạng lâm thời. Đảng Cộng sản Đông Dương chủ trương lãnh đạo quần chúng nổi dậy tước vũ khí của Nhật, giành lấy chính quyền. Trên cơ sở đó, Đại hội đã tán thành chủ trương của Đảng và Tổng bộ Việt Minh, quyết định phát động Tổng khởi nghĩa, lãnh đạo quần chúng nổi dậy, giành chính quyền từ tay quân Nhật, thành lập Ủy ban Giải phóng dân tộc Việt Nam và nhiều chiến lược quan trọng khác của cách mạng Việt Nam.
Phát động toàn dân nổi dậy tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật, kiên quyết chớp thời cơ, hội nghị chỉ rõ: “Tình thế vô cùng khẩn cấp. Tất cả mọi việc đều phải nhằm vào ba nguyên tắc: Tập trung lực lượng vào những việc chính- Thống nhất về mọi phương diện quân sự, chính trị, hành động và chỉ huy, kịp thời hành động, không bỏ lỡ cơ hội”. Đến ngày 18/08/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta… Chúng ta không thể chậm trễ”. PGS.TS Vũ Quang Đạo, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam khẳng định: "Quốc dân Đại hội Tân Trào lúc đó mặc dù chưa có điều kiện tập hợp hết tất cả các đại diện tầng lớp dân chúng, nhưng cơ bản đã đại diện cho nhân dân Việt Nam những người yêu nước cách mạng để quyết định vấn đề hệ trọng nhất đối với cả đất nước. Đó là quyết định lịch sử”.
Đại hội cũng đã thông qua 10 chính sách lớn như: Tiến hành võ trang nhân dân; Tịch thu tài sản của giặc và Việt gian sung công và chia cho dân nghèo…Đặc biệt là chính sách quyết định đem lại quyền phổ thông đầu phiếu, quyền tự do dân chủ và nhiều quyền khác liên quan trực tiếp đến lợi ích của người dân lúc bấy giờ.
Ông Hoàng Ngọc, thành viên đội nhi đồng cứu quốc khi đó, năm nay đã 90 tuổi, dù sức khỏe đã yếu nhưng mỗi khi nhớ về những ngày mùa thu tháng 8/1945, khuôn mặt ông vẫn rạng rỡ niềm vui: "Tôi là một người trong đoàn Đại biểu nam, phụ, lão, ấu đi ra chúc mừng Đại hội. Tôi ra đến nơi thấy ông Trần Huy Liệu đi xuống chào hỏi và giới thiệu là đồng chí Già, chứ không biết đó là Bác Hồ đâu. Bác Hồ cảm ơn sự ủng hộ của đồng bào Kim Long ngày nay, Bác Hồ nhìn thấy tôi và mấy đứa mặc quần áo rách, Bác xoa đầu chúng tôi và nói với các đại biểu chúng ta phải làm thế nào để cho các cháu ở đây phải có cơm ăn, áo mặc và học hành".
80 năm đã trôi qua, nhưng giá trị của Quốc dân Đại hội Tân Trào vẫn vẹn nguyên, từ tư tưởng ‘dân là gốc’, ‘dân quyết định’, đến mô hình đại diện cho nhân dân; đó là bài học về đại đoàn kết toàn dân tộc, về dân chủ gắn với trách nhiệm lịch sử, về vai trò của những quyết sách đúng đắn trong thời khắc bước ngoặt của đất nước.
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, Nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh: "Quốc dân Đại hội là một hình thức sơ khai bởi vì lúc đó chúng ta đang hoạt động bí mật nên số người chỉ ít như thế thôi, nhưng sau này khi mà giành được chính quyền thì Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định là đây là cơ quan quyền lực đại diện của nhân dân thì phải thông qua bầu cử, cho nên mới có cuộc tổng tuyển cử ngày 6/1/1946 và sau này trở đi thì tất cả các khóa thì đều cộng bầu cử những người đầy đủ khả năng uy tín nhất vào cơ quan dân cử. Đây là cơ quan dân cử, cơ quan thông qua Hiến pháp và định ra thông qua các Bộ luật của Việt Nam. Xuất phát điểm là Quốc dân Đại hội, quốc hội Việt Nam phát triển cơ chế hoàn chỉnh hơn ở bộ máy, cơ chế, cách làm việc và cho đến bây giờ chúng ta thấy một Quốc hội khoảng gần 500 đại biểu Quốc hộ thì hoạt động liên tục".
80 năm nhìn lại, Quốc dân Đại hội Tân Trào không chỉ là một sự kiện lịch sử đặc biệt của Cách mạng Tháng Tám, mà còn là dấu mốc khai sinh mô hình đại diện dân chủ đầu tiên, đặt nền móng cho sự ra đời và phát triển của Quốc hội Việt Nam. Những quyết sách được thông qua tại Tân Trào vẫn còn nguyên giá trị thời đại: lấy dân làm gốc, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kịp thời nắm bắt thời cơ lịch sử để quyết định vận mệnh đất nước. Chính từ điểm khởi đầu ấy, Quốc hội Việt Nam không ngừng hoàn thiện, đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động, thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam./.
Bình luận