Những ngày gần đây, tại nhiều địa phương trên cả nước, nhất là tại hai thành phố lớn là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, cơ quan công an liên tiếp tiếp nhận và giải cứu thành công nhiều trường hợp, chủ yếu là học sinh, sinh viên sập bẫy chiêu trò bắt cóc trực tuyến hay còn gọi là “bắt cóc online”. Đáng lo ngại, các đối tượng thường nhắm vào người trẻ tuổi để thao túng tâm lý, đe dọa, khủng bố tinh thần, gây hoang mang tâm lý, ép buộc các nạn nhân “tự giam lỏng” để đòi “tiền chuộc” từ phía gia đình.
Mới đây, ngày 26/7, Công an xã Thạch Hà (Hà Tĩnh) tiếp nhận trình báo từ một gia đình về việc con trai sinh năm 2007 bất ngờ mất liên lạc. Trước đó, gia đình nhận được cuộc gọi từ một nhóm người lạ tự nhận đang giữ cháu này và yêu cầu gia đình chuyển 250 triệu đồng để “chuộc người”.
Một ngày trước đó, trưa 25/7, Công an phường Bạch Mai (Hà Nội) cũng tiếp nhận tin trình báo của một người đàn ông trình bày việc con trai anh sinh năm 2007 bị bắt cóc. Các đối tượng yêu cầu chuyển 150 triệu đồng và tới một địa điểm vắng vẻ, đồng thời cắt liên lạc với gia đình. Lực lượng công an đã kịp thời ngăn chặn hành vi lừa đảo, đưa các cháu trở về an toàn.
Trước đó, một nạn nhân là nữ sinh lớp 12 ở tỉnh An Giang vẫn chưa hết bàng hoàng sau khi được giải cứu, cho biết: Do hồ sơ nộp cho trường có vấn đề nên em đã gửi lại thông tin và làm theo các hướng dẫn thì ngay sau đó nhận được cuộc gọi từ số máy lạ. Tưởng là nhân viên của các trường gọi xác nhận nên em không đề phòng mà làm theo hướng dẫn. Họ gọi điện xưng là cán bộ Công an, cho biết các em có liên quan đến vụ án “Lừa đảo hoặc vụ án ma túy xuyên quốc gia” và yêu cầu em phải thực hiện theo hướng dẫn, nếu không sẽ bị ở tù. Sau đó, nhóm lừa đảo yêu cầu các em đăng nhập vào App “zoom work place” và cung cấp mã ID để tham gia nhóm chat.
“Họ nói có người nhà ở nhà nên không tin được, kêu con ra khách sạn ở một mình mới tin tưởng. Lúc đó kêu con tải app grab về và hướng dẫn con. Lúc con đứng đợi xe vẫn giám sát con qua zoom. Đặt 2 lần xe vẫn không tới. đặt xe lần đầu đợi một chút lại kêu con huỷ rồi kêu con đặt chuyến khác. Đặt chuyến khác thì người đó nói không liên lạc đựợc với con và đặt thêm lần nữa mới được.
Đánh vào tâm lý các em học sinh không muốn di chuyển xa, các đối tượng đã dẫn dụ các em ra khỏi nhà, tự thuê phòng đến khách sạn, nhà trọ để giữ bí mật, phối hợp điều tra. Sau khi liên tục đe dọa và thao túng tâm lý để nạn nhân lo sợ, tự tách biệt với gia đình, các đối tượng ép buộc nạn nhân gọi về gia đình hoặc chiếm đoạt tài khoản zalo của nạn nhân để tự liên hệ người thân nhằm “đòi tiền chuộc”. Phương thức thủ đoạn tương tự, đồng loạt xảy ra ở nhiều nơi đã khiến không ít người dân hoang mang.
Theo lực lượng Công an, đây là một trong những chiêu trò lừa đảo mới, có tính tổ chức và kịch bản bài bản. Không chỉ đánh vào tâm lý nạn nhân, nhóm lừa đảo còn đồng thời gây áp lực lên gia đình bằng cách gọi điện thông báo “đang bắt cóc con” và yêu cầu chuyển tiền chuộc. Trong trạng thái hoang mang, nhiều phụ huynh dễ rơi vào bẫy nếu không giữ được bình tĩnh và báo cơ quan chức năng kịp thời. Trung tá Nguyễn Thanh Bình, Phó trưởng Công an phường Bình Đức, tỉnh An Giang cho biết:
“Đây là hình thức mới đói với các đối tượng lợi dụng trên không gian mạng nhằm gây hoang mang cho gia đình về việc bắt cóc để tống tiền. Công an khuyến cáo phụ huynh đối với các em tuổi mới lớn tiếp cận trên không gian mạng xã hội phải có nhận định các trang mạng chính thống để tránh các đối tượng lừa đảo”.
Để tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra, ông Ngô Minh Hiếu, chuyên gia an ninh mạng, Giám đốc Doanh nghiệp xã hội chống lừa đảo khuyến cáo người dân cần đặc biệt cảnh giác với các cuộc gọi lạ, nhất là khi có nội dung liên quan đến pháp luật, yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân. Đồng thời lưu ý, tuyệt đối không cung cấp số tài khoản, mật khẩu ngân hàng, mã OTP hoặc thông tin cá nhân cho bất kỳ ai qua điện thoại, mạng xã hội. Trong mọi trường hợp nghi ngờ, cần bình tĩnh xác minh và nhanh chóng trình báo với cơ quan Công an nơi gần nhất. Xác minh thông tin nhận được qua trang web (ntrust.vn) hoặc (ai.chongluadao.vn). Trong trường hợp nghi ngờ, cần thực hiện những bước đơn giản nhất để bảo vệ bản thân:
“Không có cơ quan chức năng nào gọi điện thoại hay facetime, video call với chúng ta cả. Cơ quan chức năng làm việc thì thường họ phải có văn bản hoặc giấy mời lên phường, xã để phối hợp hoặc trình diện. Tuyệt đối không chuyển tiền cho đối tượng nào trên không gian mạng mà chúng ta không rõ. Bất kể ai nhắn tin cho chúng ta, kể cả người thân nhắn tin cho mình hỏi về mượn tiền, hỏi về chuyển khoản hoặc nhấp vào đường link nào, tức là chúng ta sẽ dùng điện thoại thường gọi cho người mà đang liên hệ với chúng ta trên không gian mạng thì chúng ta sẽ xác thực được đó có phải là họ hay không”
Chia sẻ về vụ việc con mình vừa được lực lượng công an giải cứu khỏi vụ bắt cóc “online”, một phụ huynh ở tỉnh Phú Thọ cho biết:
Băng: “Tôi rút ra bài học cho mình, đó là cha mẹ phải làm sao luôn luôn kết nối điện thoại của mình với điện thoại của con, định vị được qua tài khoản của con để khi con có bị rút sim ra hay để chế độ máy bay thì khi có mạng mình vẫn có thể định vị được con ở đâu. Khi lên cấp 3, tài khoản ngân hàng con phải lập thì bố mẹ nên kết nối giao dịch giữa tài khoản ngân hàng của con với bố mẹ để khi con có nguồn tiền không hợp lý thì bố mẹ sẽ phát hiện ra để ngăn chặn kịp thời”
Trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi, bắt cóc “online” chỉ là một trong hàng loạt chiêu trò mới. Phòng tránh lừa đảo không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng, mà còn bắt đầu từ chính sự cảnh giác của mỗi người, từ việc cha mẹ quan tâm, kết nối nhiều hơn với con em mình. Chỉ có như vậy, “lá chắn” an toàn trên không gian mạng mới thực sự được thiết lập./.