Báo cáo tại Tọa đàm cho thấy, khối lượng sản xuất bia, nước giải khát của cả nước trong năm 2024 đạt 7,14 tỷ lít, giảm 9,21% so với năm 2023. Về xuất nhập khẩu, tính chung năm 2024, trị giá xuất khẩu rượu, bia, nước giải khát đạt khoảng 410 triệu USD, tăng 7,26% so với năm 2023. Nhập khẩu đạt 712,07 triệu USD, tăng 16,76% so với năm 2023.

Theo số liệu thống kê, ngành đồ uống đóng góp ngân sách nhà nước khoảng trên 60.000 tỷ đồng/năm và có nhiều doanh nghiệp đóng góp ngân sách lớn cho địa phương, mở ra nhiều cơ hội việc làm trực tiếp và gián tiếp trong các cơ sở nhà máy sản xuất và trong chuỗi cung ứng, dịch vụ từ các đơn vị cung cấp nguyên liệu, đóng gói, kho vận, phân phối, các ngành dịch vụ, du lịch, nhà hàng, logistics...

Tọa đàm được tổ chức nhằm giúp các doanh nghiệp, các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn thực trạng của ngành đồ uống, các khó khăn và cả những vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách liên quan để từ đó kiến nghị tới các cơ quan chức năng điều chỉnh chính sách phù hợp hơn.

Mục tiêu của tọa đàm nhằm thúc đẩy các chính sách kích cầu tiêu dùng nội địa “thẩm thấu” vào tới các doanh nghiệp ngành đồ uống, giải pháp hỗ trợ ngành đồ uống, giải quyết các vướng mắc để doanh nghiệp vừa có thể vượt khó, phục hồi và góp phần tăng trưởng kinh tế xã hội, vừa “có sức khỏe” trước thềm thực hiện Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt từ ngày 1/1/2027.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, PGS, TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam nhấn mạnh các đóng góp, vai trò của ngành, đặc biệt trong giai đoạn bước vào kỷ nguyên mới mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề ra.

Ông Việt cho biết, ngành đã và đang đối mặt với nhiều khó khăn. Các cú sốc kéo dài từ dịch Covid-19 đến thiên tai lũ lụt và bất ổn kinh tế chính trị toàn cầu đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng, đồng thời đẩy chi phí nguyên vật liệu, vận chuyển, kho bãi lên cao, tạo nên những khó khăn thách thức cho quá trình sản xuất-kinh doanh của ngành đồ uống.

Tại Tọa đàm, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội – đã đưa ra bức tranh rộng lớn về bối cảnh quốc tế và tác động đến Việt Nam.

Ông Kiên nhận định giai đoạn 2026–2030 sẽ là thời điểm bản lề, không chỉ đối với mô hình kinh tế thế giới mà còn với nỗ lực tăng trưởng hai con số của Việt Nam. Thế nhưng, tình hình địa chính trị toàn cầu vẫn tiềm ẩn nhiều bất ổn, cùng lúc tăng trưởng dự báo chỉ đạt 2,8 đến 3% và lạm phát tiếp tục gia tăng. Đây là những yếu tố tác động trực tiếp đến khả năng điều hành chính sách trong nước.

Theo số liệu 8 tháng đầu năm 2025, nền kinh tế Việt Nam đã ghi nhận nhiều điểm sáng: xuất khẩu tăng trưởng, dòng vốn tư nhân được khuyến khích nhờ Nghị quyết số 68, thị trường tiêu dùng sôi động trong các dịp lễ lớn. Tuy nhiên, sự phục hồi của sản xuất chưa ổn định, áp lực lạm phát vẫn lớn, trong khi các động lực tăng trưởng ngoài đầu tư công còn hạn chế.

Đáng chú ý, sản xuất trong nước vẫn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, trong khi những tháng cuối năm lại đối diện sức mua suy giảm ở các thị trường lớn, tồn kho cao và cạnh tranh gia tăng. “Trong bối cảnh đó, tiêu dùng nội địa cần được xem như động lực quan trọng nhất để đạt mục tiêu tăng trưởng”, ông Kiên nhấn mạnh.

Theo bà Chu Thị Vân Anh – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký của Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam, ngành đồ uống có vai trò kinh tế và đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước khoảng trên 60 nghìn tỷ đồng/năm và luôn đứng ở vị trí những doanh nghiệp đóng góp ngân sách nhất nhì địa phương, tạo hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp.

Trong những năm gần đây, ngành đồ uống đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Ngành đồ uống có cồn, ngoài việc chịu các hạn chế từ các luật chuyên ngành. Ngoài ra, các doanh nghiệp phải đối mặt với khó khăn vấn nạn rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được quản lý chiếm tới gần 63% lượng rượu tiêu thụ, gây thất thu cho ngân sách Nhà nước. Từ đó, ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chính thống.

“Có thể thấy năm 2025 là một năm khó khăn đối với ngành nước giải khát và giai đoạn 2026 - 2027 tiềm tàng nhiều thách thức hơn khi chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt được triển khai. Những tác động này không chỉ giới hạn trong phạm vi doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng rộng tới kinh tế vĩ mô và đời sống xã hội”, bà Vân Anh nói.

Theo số liệu thống kê, trong giai đoạn 2019-2022, ngành đồ uống vẫn duy trì tăng trưởng trung bình khoảng 3,2%. Tuy nhiên, từ 2022 đến 2024, con số này giảm xuống chỉ còn 1%. Trong khi đó, rượu “chui”, rượu trôi nổi chiếm tới 63% lượng tiêu thụ, không chỉ gây thất thu ngân sách mà còn tạo áp lực cạnh tranh khốc liệt lên các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật.

Rõ ràng, các doanh nghiệp đồ uống hợp pháp đang chịu “gọng kìm kép”: chi phí sản xuất tăng, nhu cầu tiêu thụ giảm, lại thêm gánh nặng từ những quy định pháp lý chưa thật sự đồng bộ.

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay chính là chính sách thuế. Theo Nghị định 174, từ nay đến hết 2026, nhiều mặt hàng tiếp tục được hưởng ưu đãi giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT). Tuy nhiên, nước giải khát có đường trên 5g/100 ml lại không được áp dụng ưu đãi này từ năm 2026, trong khi đến 1/1/2027 mới bắt đầu chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB).

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, thẳng thắn chỉ ra sự thiếu công bằng trong cách thiết kế chính sách hiện nay. Bà cho rằng việc phân biệt đối xử dựa trên hàm lượng đường khiến doanh nghiệp và người tiêu dùng lúng túng, đồng thời làm méo mó tác dụng kích cầu của chính sách giảm VAT. “Cần có sự điều chỉnh phụ lục Nghị định 174 để mở rộng phạm vi được giảm thuế VAT 2% cho cả nước ngọt có đường trên 5 g/100 ml, ít nhất đến hết năm 2026, thay vì tạo ra khoảng trống chính sách khó hiểu,” bà nhấn mạnh.

Ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chia sẻ, các doanh nghiệp cho rằng, chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% đối với mặt hàng nước giải khát có đường trên 5g/100ml trong năm 2026 cho thấy sự không đồng bộ nhất quán với chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt trong bối cảnh các mặt hàng này bắt đầu phải chịu thuế TTĐB từ 1/1/2027.

"Kích cầu từ các chính sách tài khoá là giải pháp quan trọng, trong bối cảnh dư địa từ giải pháp tiền tệ đã không còn. Chẳng hạn như các giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh, giải pháp nào có thể thực hiện được ngay thì quan tâm giải quyết như cho phép mặt hàng nước giải khát theo tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5g/100ml tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% từ ngày 1/1/2026 đến hết ngày 31/12/2026, tạo đà tăng trưởng và phục hồi cho ngành nước giải khát trước giai đoạn trước khi bắt đầu chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027", ông Đậu Anh Tuấn kiến nghị.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, ngày 7/9/2025, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì cuộc họp với Hội đồng Tư vấn chính sách về: Ổn định kinh tế vĩ mô, kích cầu tiêu dùng, chính quyền địa phương 2 cấp. Một số định hướng lớn: Đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh trong nước, giảm chi phí đầu vào, tăng sức cạnh tranh của hàng hoá; Nghiên cứu các mức thuế phù hợp hơn với tình hình Việt Nam; Tăng cường xúc tiến thương mại, tổ chức các hội chợ để thúc đẩy mạnh mẽ quảng bá, giao lưu hàng hoá, kết nối cung - cầu; Tiếp tục nghiên cứu giảm phí, lệ phí, giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp, tăng tính cạnh tranh hàng hóa Việt Nam trong nước và quốc tế.

Bà Bùi Thị Việt Lâm, đại diện Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN cho biết thêm, Việt Nam cần khai thác tốt hơn các thị trường mới theo các hiệp định thương mại tự do để thúc đẩy động lực xuất khẩu, đồng thời cần chú trọng hơn tới động lực kích cầu tiêu dùng nội địa. Phía Hoa Kỳ đánh giá cao về những thay đổi tích cực của Việt Nam, đặc biệt là các Nghị quyết trụ cột, các chính sách hỗ trợ mang tính đột phá của Việt Nam để đưa đất nước lên tầm cao mới.

Theo bà Lâm, Việt Nam cần quan tâm hơn nữa tới môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, có thể dự báo trước… để giúp doanh nghiệp vượt khó, hồi phục và đóng góp nhiều hơn vào mục tiêu tăng trưởng của đất nước.

Trong đó, các chính sách hỗ trợ, đặc biệt là hỗ trợ về thuế cần được thực hiện theo đúng tinh thần và thống nhất, đơn cử, vướng mắc về việc miễn giảm thuế giá trị gia tăng 2% đối với mặt hàng nước giải khát có đường trong năm 2026 cần được tiếp tục để giúp các doanh nghiệp ngành nước giải khát vượt khó, phục hồi trước thềm thực hiện thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027.

Những ý kiến tại tọa đàm đã cho thấy một điểm chung: để đạt mục tiêu tăng trưởng, Việt Nam không thể chỉ trông chờ vào xuất khẩu mà cần tạo sức bật từ thị trường nội địa. Chính sách thuế nếu được điều chỉnh kịp thời, đồng bộ sẽ không chỉ giúp ngành đồ uống vượt khó mà còn góp phần khơi thông sức mua, nuôi dưỡng niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng vào triển vọng kinh tế.