Tính từ năm 1992 khi tiến hành ca ghép thận đầu tiên, đến nay nước ta đã thực hiện thành công hơn 10.000 ca ghép tạng. Hiện Việt Nam có tỉ lệ ghép tạng cao nhất Đông Nam Á (hơn 1.000 ca/năm) với nhiều kỹ thuật ngang tầm khu vực và thế giới. Cuối tháng 11 vừa qua, các bác sĩ của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 ghi dấu một thành tựu y học mới trên bản đồ ghép tạng quốc gia; Đó là thực hiện thành công ca ghép gan bất đồng nhóm máu cho cô gái 20 tuổi, ở Hà Nội. Người hiến gan là bố của bệnh nhân. Đây là ca ghép gan bất tương hợp nhóm máu ở người lớn đầu tiên tại bệnh viện này.
Nếu như Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đang giữ kỷ lục về số ca ghép gan từ người cho sống nhiều nhất cả nước, thì Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức giữ một kỷ lục khác: Đơn vị thực hiện được nhiều ca ghép tạng nhất cả nước và là một trong số rất ít trung tâm thực hiện được kỹ thuật ghép tim cho trẻ em- một trong những kỹ thuật khó nhất trong lĩnh vực ghép tạng. Theo quy định của pháp luật hiện hành, người hiến tạng phải từ 18 tuổi trở lên, nên khi ghép quả tim của người lớn vào lồng ngực trẻ em là điều càng khó khăn hơn. Thế nhưng các thầy thuốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công nhiều ca “cân não” như thế.
Sau thành công lần đầu ghép đồng thời tim- thận cho người bệnh vào năm 2023, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức là cơ sở y tế đầu tiên ở nước ta tiến hành ghép đồng thời tim- gan trong năm 2024. Đến năm nay, bệnh viện này lần đầu tiên ghép thành công đồng thời tim- phổi cho người suy đa tạng.
Trong số hơn 10.000 ca ghép tạng được thực hiện tại nước ta suốt 33 năm qua, số ca ghép phổi chỉ chiếm vài chục ca, phần nào cho thấy đây là một trong những kỹ thuật khó. Đến nay, cùng với Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Phổi Trung ương và Bệnh viện Trung ương Huế, mới có thêm Bệnh viện Chợ Rẫy (thành phố Hồ Chí Minh) thực hiện được kỹ thuật này.
Bên cạnh những kỷ lục trong công tác vận động hiến mô tạng từ người cho chết não, những thành tựu mới, góp phần hồi sinh sự sống cho hàng nghìn người bệnh. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người cho rằng, mỗi ca ghép tạng thành công là một câu chuyện về y học hiện đại, nhưng trên hết là câu chuyện về sự hy sinh, về trái tim nhân ái của người hiến và gia đình họ. Phía sau một lá gan, quả thận, lá phổi được cấy ghép thành công là cả một hệ thống vận hành rất phức tạp: từ tư vấn, vận động, đến chẩn đoán, đánh giá chết não; hồi sức và bảo quản tạng; điều phối và vận chuyển; phẫu thuật ghép; chăm sóc hồi sức tích cực; điều trị lâu dài bằng các thuốc chống thải ghép; theo dõi suốt đời. Mỗi khâu trong chuỗi đó đều gắn với chi phí rất lớn.
Nếu không có một cơ chế tài chính bền vững và công bằng, đặc biệt là cơ chế chi trả bảo hiểm y tế hợp lý, thì rất nhiều người bệnh sẽ phải đứng ngoài cánh cửa của kỹ thuật ghép tạng dù về mặt y khoa hoàn toàn có thể được cứu sống. Theo Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, nhìn từ góc độ bảo hiểm y tế, hiến, lấy, ghép mô tạng là phép thử rất điển hình cho hai trụ cột của mọi hệ thống y tế hiện đại, công bằng và bền vững. Nếu chi trả quá hẹp, người bệnh khó tiếp cận. Nếu chi trả thiếu khoa học, chi phí không được kiểm soát, quỹ bảo hiểm y tế sẽ chịu áp lực rất lớn. Điều này đòi hỏi phải tìm được “điểm cân bằng vàng”, mà ở đó người bệnh được bảo vệ tối đa và hệ thống vẫn vận hành bền vững.
"Cần nhìn nhận hoạt động hiến, lấy, ghép mô tạng như một “chuỗi dịch vụ liên tục” chứ không chỉ là một ca phẫu thuật đơn lẻ. Việc xây dựng cơ chế chi trả bảo hiểm y tế phải bao quát được toàn bộ chuỗi đó, từ tư vấn, vận động hiến tặng, chẩn đoán và xác định chết não, hồi sức và bảo quản tạng, điều phối và vận chuyển, phẫu thuật ghép, chăm sóc sau ghép, đến theo dõi dài hạn và xử trí biến chứng. Chỉ khi toàn bộ chuỗi giá trị này được thiết kế quyền lợi rõ ràng, bệnh viện mới mạnh dạn triển khai, người bệnh mới yên tâm tiếp cận dịch vụ. Bên cạnh đó, cần cập nhật, mở rộng danh mục dịch vụ, kỹ thuật và thuốc liên quan đến ghép tạng được quỹ bảo hiểm chi trả, một cách có chọn lọc và dựa trên bằng chứng khoa học. Các xét nghiệm miễn dịch tiên tiến, các thuốc chống thải ghép thế hệ mới, các kỹ thuật hồi sức và bảo quản tạng hiện đại nếu được đánh giá đầy đủ về hiệu quả lâm sàng và chi phí hiệu quả, hoàn toàn có thể giúp tiết kiệm chi phí dài hạn cho hệ thống vì giảm thải ghép, giảm tái nhập viện, kéo dài tuổi thọ và chất lượng sống cho người bệnh."- GS.TS Trần Văn Thuấn nhấn mạnh.
Cũng theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, cần có cơ chế bảo vệ đặc biệt hơn đối với người hiến tạng sống. Họ là những người đã tự nguyện chấp nhận rủi ro để cứu sống người khác, vì vậy hệ thống bảo hiểm y tế và ngành y tế nói chung cần có chính sách phù hợp, ví dụ như gói khám sức khỏe định kỳ, tầm soát sớm các bệnh lý có liên quan, hỗ trợ điều trị khi có biến chứng, tư vấn tâm lý và xã hội. Điều này không chỉ là sự tri ân mà còn là thông điệp mạnh mẽ để khuyến khích tinh thần hiến tặng nhân văn trong cộng đồng. Cơ quan chức năng cũng cần sớm hoàn thiện phương thức thanh toán và cơ chế giá dịch vụ ghép tạng theo hướng minh bạch, phản ánh đúng chi phí hợp lý, khuyến khích chất lượng và hiệu quả; Cần tiến tới các mô hình thanh toán theo gói dịch vụ, theo trường hợp bệnh, gắn với hệ thống giám sát kết quả điều trị và chất lượng sống sau ghép, để đồng thời kiểm soát chi phí, giảm gánh nặng thủ tục cho bệnh viện, và bảo đảm an toàn cho quỹ bảo hiểm./.
Văn Hải/VOV1
Bình luận