Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo, mọi bất thường về dinh dưỡng trước mang thai cần được khắc phục để đạt cân nặng và chỉ số BMI bình thường (18.5–23.9). Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ đái tháo đường và dị dạng bẩm sinh, trong khi thiếu cân liên quan đến tỷ lệ trẻ nhẹ cân và tăng trưởng kém ở thai nhi.
Một chế độ ăn lành mạnh, giàu trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein nạc được chứng minh cải thiện chất lượng tinh trùng ở nam giới và hỗ trợ sinh lý buồng trứng ở nữ giới.
Trong suốt chu kỳ IVF (kích thích buồng trứng, chọc hút noãn, nuôi cấy phôi), duy trì dinh dưỡng hợp lý là cần thiết để hỗ trợ các giai đoạn đòi hỏi mức độ trao đổi chất cao. Cụ thể:
Chế độ ăn cân bằng và giàu chất dinh dưỡng: Nên tiếp tục ăn đủ bữa, ưu tiên các thực phẩm nhiều protein (thịt gà, cá, trứng, đậu) và carbohydrate phức tạp (gạo lứt, khoai lang, đậu). Thực phẩm giàu chất xơ (rau củ, ngũ cốc nguyên hạt) giúp ổn định đường huyết. Nhiều bác sĩ khuyến nghị theo chế độ Địa Trung Hải (đa dạng rau củ, hạt, dầu oliu) trong giai đoạn này, vì có bằng chứng cho thấy giúp cải thiện kết quả thai kỳ.
Tiếp tục dùng vitamin và khoáng chất: Duy trì viên bổ sung axit folic, vitamin tổng hợp, đặc biệt nếu dùng thuốc ức chế trong quá trình IVF có thể gây thiếu hụt một số loại vitamin cần thiết. Ngoài ra, một số trung tâm khuyên bổ sung dầu cá omega-3 để hỗ trợ tăng chất lượng trứng và chất lượng phôi.
Hạn chế các thực phẩm có khả năng gây hại: Trong giai đoạn bơm thuốc và chọc trứng, nên tránh uống cà phê quá nhiều, cồn và chất kích thích mạnh. Tránh ăn những thức ăn dễ gây ngộ độc thực phẩm (hải sản sống, thực phẩm chưa tiệt trùng) do sức đề kháng có thể giảm nhẹ. Uống đủ nước (khoảng 2–3 lít/ngày) để tránh táo bón do thuốc nội tiết, và có thể chia nhiều bữa nhỏ nếu bị buồn nôn do hormone.
Lối sống lành mạnh: Ngoài dinh dưỡng, duy trì tập thể dục nhẹ nhàng (đi bộ, yoga), ngủ đủ giấc, và quản lý stress cũng góp phần giúp quá trình IVF hiệu quả hơn.
Sau khi thực hiện chuyển phôi, nếu thai kỳ thành công, các thai phụ tiếp tục bổ sung vi chất: Duy trì uống ít nhất 400 μg axit folic và viên đa vi chất trong suốt 3 tháng đầu tiên của thai kỳ giúp giảm thiểu dị tật thần kinh và thiếu máu; chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất: Tăng khẩu phần rau xanh, trái cây, thịt nạc và sản phẩm từ sữa để đảm bảo đủ protein, sắt, canxi và các vitamin thiết yếu. Theo dõi cân nặng để tăng cân hợp lý (thường 1–2 kg mỗi tháng đầu, sau đó 300–400 g/tuần tùy BMI đầu thai) theo khuyến cáo y tế. Ăn thành nhiều bữa nhỏ có thể giúp giảm ốm nghén. Lưu ý bổ sung thêm chất sắt (thịt đỏ, rau lá xanh, đậu) để tránh thiếu máu, đồng thời ăn các thực phẩm giàu vitamin C (cam, ổi) để tăng hấp thu sắt. Hoàn toàn tránh rượu, hút thuốc và các loại thuốc không kê đơn. Hạn chế đồ uống chứa caffeine và đường cao vì có thể gây tiểu đường thai kỳ. Cân nhắc bổ sung thêm vitamin D và i-ốt nếu cần để hỗ trợ phát triển xương và chức năng tuyến giáp thai nhi để có thai kỳ khỏe mạnh,/.
Thạc sỹ, điều dưỡng Nguyễn Thị Huyền
Bình luận