Ở Syria, người ta vẫn kể nhau nghe câu chuyện rằng, từ hơn 2.000 năm trước, những người phụ nữ ở thành phố Aleppo đã tình cờ phát hiện ra sự kết hợp giữa dầu nguyệt quế và dầu ô-liu có thể tạo ra một loại bọt có tác dụng làm sạch rất hiệu quả. Phát hiện này đánh dấu sự khởi đầu của nghề làm xà phòng nổi tiếng ở Aleppo – một nghề thủ công truyền thống được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Cuối năm 2024 vừa qua, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã đưa loại xà phòng Aleppo vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể - danh hiệu càng khơi dậy niềm tự hào và quyết tâm của người Syria để bảo vệ nghề truyền thống này.
Tại xưởng sản xuất có tuổi đời lên đến 700 năm của ông Hesam Jubaili, một lô xà phòng Aleppo bắt đầu được sản xuất. Các nguyên liệu chính là dầu oliu, dầu nguyệt quế và một số phụ phẩm được trộn ở nhiệt độ cao trong các thùng lớn, sau đó đổ xuống sàn và để nguội. Khi đạt được độ cứng nhất định, hỗn hợp này được cắt thành những thanh xà phòng. Các thanh xà phòng này sẽ được phơi khô trong khoảng từ 6 đến 9 tháng cho đến khi màu xanh đậm ban đầu chuyển màu nâu vàng sẫm. Ông Hesam Jubaili cho biết: "Gia đình tôi sản xuất xà phòng từ khoảng 400-500 năm trước. Gia đình chúng tôi đã truyền lại kiến thức và kỹ năng trong nghề này qua nhiều thế hệ. Dù tình hình đất nước thời gian qua rất khó khăn, nhưng niềm đam mê giúp chúng tôi tiếp tục duy trì công việc này"
Nếu như một loại xà phòng thủ công nổi tiếng khác là xà phòng Marseille ở Pháp có thành phần chủ yếu là dầu ô liu, xà phòng Aleppo có dầu nguyệt quế, mang những đặc tính độc đáo. Thông thường, xa phòng có tỷ lệ từ 5% đến 70% xà phòng có chứa dầu nguyệt quế, giúp xà phòng có mùi thơm và đặc tính dưỡng ẩm. Càng sử dụng nhiều dầu nguyệt quế thì chất lượng và giá thành của xà phòng càng cao. Giá dao động từ 1,50 USD/kg xà phòng không chứa dầu nguyệt quế đến 3 đô la cho xà phòng chứa 5% dầu nguyệt quế, và mỗi khi tăng 5% dầu nguyệt quế thì giá lại tăng gấp đôi.
Trước khi xảy ra cuộc nội chiến Syria hồi năm 2011, ở Aleppo có 200 xưởng sản xuất xà phòng thủ công, nhưng con số này hiện nay chỉ còn 15. Sau khi chế độ Bashar al Assad sụp đổ vào cuối năm ngoái, nhiều chủ xưởng sản xuất trước đây bắt đầu tính toán khôi phục dần công việc kinh doanh, và việc UNESCO công nhận xà phòng Aleppo và di sản văn hóa phi vật thể càng tạo thêm động lực cho họ. Dù cơ sở hạ tầng và nguồn cung cấp ở Aleppo vẫn chưa được khôi phục hoàn toàn, nhưng những người thợ thủ công kiên cường hy vọng sẽ gửi đến khách hàng trên toàn thế giới xà phòng của họ như một niềm tự hào của người dân Syria, và ông Hesam Jubaili là một trong số đó. "Chúng tôi muốn quay trở lại những năm tháng bình yên của quá khứ - mọi thứ đã từng như thế. Sự bình yên có thể giúp chúng tôi tập trung vào công việc của mình và bán xà phòng Aleppo trên toàn thế giới. Sản phẩm này đã trải qua nhiều khó khăn quá rồi" - ông Jubaili cho biết.
Giờ đây, một số khu chợ cũ từng rất đông đúc ở Aleppo đã bắt đầu hồi sinh, mặc dù những vết sẹo từ cuộc xung đột kéo dài hơn 10 năm vẫn còn đó. Nhưng có một điều vẫn không thay đổi so với những năm tháng của quá khứ: ngay khi bước qua cổng chợ, mùi hương xà phòng thủ công quen thuộc sẽ phảng phất xen lẫn với mùi các loại gia vị truyền thống. Với nỗ lực gìn giữ nghề truyền thống của dân tộc, mùi hương ấy rồi đây có thể bay xa, vượt ra ngoài biên giới đất nước Syria…
Bình luận