Trong khi thị trường lúa gạo khá trầm lắng, thì tại các vựa lúa của người dân, hợp tác xã trồng theo Đề án 1 triệu ha lúa phát thải thấp ở ĐBSCL, không khí thu hoạch vụ Đông Xuân vẫn rất rộn ràng. Nông dân phấn khởi khi lúa chín tới đâu, công ty thu hoạch hết tới đó, giá lúa lại ổn định, thu nhập cao hơn so với lúa trồng thông thường.

Chi phí giảm, lợi nhuận tăng, đất và người đều khỏe vì không ô nhiễm môi trường

Ông Nguyễn Cao Khải, Giám đốc Hợp tác xã Tiến Thuận, Cần Thơ – nơi đang trồng 132 ha lúa theo đề án 1 triệu ha phát thải thấp cho biết, lợi ích rõ rệt nhất khi tham gia Đề án là "chi phí giảm, lợi nhuận tăng", nhất là đầu ra ổn định khi người tiêu dùng cả trong nước và nước ngoài ưa chuộng gạo hữu cơ: “ Mô hình giảm phát thải này của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đưa ra rất thiết thực và có lợi rất nhiều cho người nông dân, giúp chúng tôi thay đổi rất lớn về tư duy, cách trồng so với cấy lúa truyền thống. Canh tác theo phương pháp mới này, lúa giống giảm tới 2/3 mà năng suất lại tăng so với thông thường. Nếu như canh tác theo phương thức truyền thống thì tốn 180kg lúa giống/ha, còn canh tác theo Đề án này chỉ tốn 60kg lúa giống/ha. Thêm vào đó, công nghệ vừa gieo sạ vừa kết hợp bón phân nên không thất thoát lượng phân (giúp giảm 15%-30% lượng phân so với thông thường). Thuốc bảo vệ thực vật cũng giảm mạnh. Nếu như canh tác theo truyền thống phun 7 lần cho một vụ thì giờ mô hình mới chỉ còn phải phun 4 lần. Đầu vào chi phí giảm, năng suất lại tăng bình quân 200 đến 300 tấn/ha, giá bán cũng cao hơn 500 đồng/kg, thành ra lợi nhuận lãi hơn canh tác thông thường 2-6 triệu đồng/ha”.

Chưa hết, việc canh tác theo phương thức mới là chuỗi tuần hoàn khép kín. Thu hoạch lúa bình thường rơm sẽ đốt bỏ, gây ô nhiễm môi trường, còn canh tác theo Đề án 1 triệu ha này, rơm được thu gom lại dùng để trồng nấm bán ra thị trường, còn phụ phẩm sẽ làm phân hữu cơ bón trở lại cho lúa, không cái gì xả thải ra môi trường, tất cả thành một vòng tròn khép kín. Việc làm này đa lợi ích, vừa tối ưu hóa lợi nhuận, vừa giảm ô nhiễm môi trường, khỏe cả người (không phải hít khói bụi từ việc đốt rơm giạ) vừa giúp phục hồi đất.

Vướng mắc khó khăn lớn nhất hiện nay là vốn để đầu tư mua máy cuốn rơm, máy gieo sạ kết hợp bón phân thì đã có ngân hàng Agribank giải quyết. Toàn HTX có hơn 10 thành viên vay của ngân hàng hơn 6 tỷ đồng với lãi suất thấp hơn thị trường 1%. “Chính sách của Chính phủ, của ngân hàng Agribank cho chúng tôi rất nhiều ưu đãi về vốn, giúp chúng tôi an tâm đẩy mạnh đầu tư và thực hiện dự án” – ông Khải khẳng định.

Thực hiện Đề án, nông dân không lo đầu ra, nhà máy xay xát không lo bị “phá kèo”

Tại xưởng xay xát của Công ty TNHH Một thành viên chế biến lương thực Võ Ngọc Trân ở xã Vĩnh Bình, huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ, gần 100 công nhân hối hả, người chuyển lúa tươi vừa thu hoạch từ thuyền lên băng chuyền vào nhà máy sấy, người cho vào bồn xay xát, người khác thì đóng bao phân loại thành phẩm. Anh Võ Thành Phước, quản lý công ty cho biết: diễn biến thị trường lúa gạo năm nay trầm lắng, công ty vẫn thu mua của khách hàng với giá cao hơn so với lúa thông thường. Nhiều công ty chế biến lúa gạo gặp khó đầu ra, nhưng riêng công ty Võ Ngọc Trân đầu ra vẫn ổn định đầu ra, giảm không đáng kể. Hiện công ty đã nâng lượng thu mua lúa gạo chất lượng cao nói chung, lúa phát thải thấp nói riêng lên 50% tổng lượng kho và sẽ tiếp tục gia tăng thời gian tới:

“Từ ngày thu mua lúa phát thải thấp về chiến biến bán xuất khẩu, khách hàng rất hài lòng, công ty xuất khẩu được vào những thị trường khó tính. Còn lúa đại trà thì không vào được các thị trường lớn, chỉ bán được giá thấp. Vì giá bán cao nên thu mua giá lúa cho nông dân cao hơn, trung bình 500-700đ/kg”

Cũng theo anh Võ Thành Phước, thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa phát thải thấp, mối liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp thu mua cũng bền chặt hơn, không bị phá kèo như trước. Nông dân và nhà máy làm hợp đồng bao tiêu sản phẩm, giá thì linh động theo thị trường, có lên có xuống vào thời điểm thực tế mua. Như vậy nông dân yên tâm sản xuất, khi giá lúa thị trường lên nhà máy thu mua lên, không bị thiệt, mà khi giá lúa thị trường xuống, không bán được hàng, nhà máy vẫn thu mua bình thường, dân không sợ tồn kho ép giá. Còn nhà máy khi có liên kết cũng yên tâm mở rộng xưởng chế biến, không lo thiếu hụt nguồn cung khi giá biến động.

Agribank với vai trò bà đỡ về vốn, giúp thúc đẩy ứng dụng công nghệ khoa học, thực hiện thành công Đề án.

Trong mối liên kết này không thể thiếu vai trò của Ngân hàng Agribank – đơn vị được Ngân hàng Nhà nước giao nhiệm vụ cấp nguồn vốn ưu đãi cho doanh nghiệp và người dân thực hiện Đề án. Là ngân hàng chủ lực triển khai thí điểm Đề án này, ngay sau khi Thủ tướng phê duyệt Đề án, tháng 11/2023, Agribank đã ký kết hợp tác với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn để làm đầu mối triển khai.

Ngày 04/11/2024 ,Tổng Giám đốc Agribank đã ký ban hành Văn bản số 16088 về Chương trình cho vay liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp vùng ĐBSCL. Agribank thực hiện cho vay phục vụ nhu cầu vốn ngắn, trung, dài hạn của tất cả các khâu (sản xuất, thu mua, chế biến, tiêu thụ) trong liên kết lúa gạo để phục vụ Đề án 1 triệu héc ta lúa với lãi suất ưu đãi thấp hơn tối thiểu 1%/năm so với lãi suất thông thường.

Các Chi nhánh Agribank trên địa bàn 12 tỉnh, thành phố thực hiện Đề án đã chủ động tiếp cận, tư vấn, cung cấp thông tin tới các đối tượng tham gia Đề án về chính sách, quy trình, thủ tục tín dụng, sản phẩm dịch vụ ngân hàng, đồng thời nắm bắt nhu cầu vay vốn và hoàn thiện sản phẩm tín dụng phù hợp.

Ông Lương Tấn Phát, Phó giám đốc Phụ trách Điều hành Agribank chi nhánh huyện Vĩnh Thạnh, Cần Thơ 2, hiện tại Chi nhánh đã giải ngân cho 2 hợp tác xã tham gia Đề án với tổng dư nợ hơn 12 tỷ 500 triệu đồng:

“Triển khai Đề án 1 triệu ha lúa, Agribank có gói tín dụng ưu đãi, giảm 1% so với lãi suất vay thông thường. Các thành viên của Hợp tác xã vay vốn dùng vào việc mua máy gặt đập liên hợp và các thiết bị máy móc để cơ giới hóa. Thủ tục giải ngân qua Agribank rất đơn giản, tất cả được thực hiện trên môi trường số, không gian mạng, nông dân, doanh nghiệp không phải trực tiếp đến trụ sở làm thủ tục hay nhận tiền mặt mà được ngân hàng chuyển thẳng vào tài khoản, giúp khách không phải chờ đợi, không tốn thời gian và chi phí đi lại.

Trong những năm gần đây, Agribank mở rộng đầu tư các dự án liên quan đến bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng, an toàn sản phẩm nông nghiệp, phát triển nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững; quản lý rủi ro thiên tai; hỗ trợ nông nghiệp carbon thấp; cấp nước sạch và chống hạn, xâm nhập mặn...

Thanh Trường