Buổi lễ trao Huân chương cho hai Giáo sư Trần Thanh Vân và Lê Kim Ngọc diễn ra trang trọng và ấm áp trong khuôn viên Đại sứ quán Pháp ở Hà Nội, với sự tham dự của Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng và nhiều lãnh đạo các bộ, ngành của Việt Nam. Việc trao tặng huân chương cao quý nhất của nước Pháp nhằm tôn vinh sự cống hiến đặc biệt của hai nhà khoa học, đồng thời thể hiện sự ghi nhận của Pháp đối với những đóng góp to lớn của họ cho quan hệ hợp tác về khoa học giữa Pháp và Việt Nam.
Cả hai giáo sư Trần Thanh Vân và Lê Kim Ngọc đều đã từng được Nhà nước Pháp trao tặng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh hạng Hiệp sĩ lần lượt vào các năm 2000 và 2016. Và đến tháng 7 năm nay, nhân dịp Quốc khánh Pháp, Tổng thống Emmanuel Macron đã ký sắc lệnh thăng hạng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh lên bậc Sĩ quan cho hai Giáo sư. Đây là cặp vợ chồng duy nhất cùng được nhận vinh dự này ở tuổi 91, minh chứng đặc biệt cho những cống hiến to lớn và bền bỉ của họ trong khoa học, giáo dục và công tác xã hội.
Tại buổi lễ, Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet đánh giá cao những cống hiến không ngừng nghỉ của hai vợ chồng Giáo sư Trần Thanh Vân và Lê Kim Ngọc: Hai vị giáo sư đều là những nhà khoa học lớn, những con người tuyệt vời đã cống hiến suốt cả cuộc đời cho khoa học và đưa các nhà khoa học, thế hệ trẻ của hai nước xích lại gần với nhau. Đặc biệt là trong hơn 30 năm qua, họ đã làm được những việc phi thường là thúc đẩy sự hội nhập của giới khoa học Việt Nam vào cộng đồng khoa học quốc tế. Họ đã sáng lập chuỗi Hội nghị quốc tế Gặp gỡ Việt Nam và Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành ở Quy Nhơn với các hoạt động vô cùng có giá trị. Họ cũng đã có những đóng góp to lớn cho tình hữu nghị Pháp- Việt. Vừa là người Pháp, vừa là người Việt Nam, hai nhà khoa học luôn mong muốn và làm hết sức mình để hai nước ngày càng gần gũi và gắn kết.
GS Trần Thanh Vân bảo vệ luận án tiến sĩ vật lý năm 1963 tại Đại học Paris. Trong suốt sự nghiệp, ông đã công bố nhiều công trình khoa học có giá trị, được trao nhiều giải thưởng uy tín, trong đó có Huy chương Tate của Hiệp hội Vật lý Hoa Kỳ, Huân chương Hữu nghị của Chính phủ Việt Nam. Năm 1993, ông cùng cộng sự khởi xướng chuỗi hội nghị “Gặp gỡ Việt Nam”, được tổ chức thường niên tại Việt Nam, tạo cơ hội để các nhà khoa học quốc tế tiếp xúc, trao đổi trực tiếp với các đồng nghiệp và sinh viên Việt Nam. Đỉnh cao của tâm huyết này là việc ông sáng lập Trung tâm Quốc tế về Khoa học và Giáo dục Liên ngành (ICISE) tại Quy Nhơn năm 2013 - nơi đã trở thành điểm hẹn quen thuộc, quy tụ hàng chục nghìn nhà khoa học từ 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 19 giáo sư đoạt giải Nobel cùng nhiều nhà khoa học hàng đầu. Tiến sĩ Trần Thanh Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm ICISE cho biết, hai vị giáo sư đã dồn nhiều tâm sức để gây dựng điểm hẹn khoa học này tại Việt Nam: Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành là dự án cuối đời với rất nhiều kỳ vọng của GS Trần Thanh Vân và GS Lê Kim Ngọc sau nhiều năm cống hiến cho khoa học Việt Nam và khoa học thế giới. Hai giáo sư đã tận dụng mạng lưới nền tảng đã có sau 60 năm để giúp khoa học Việt Nam kết nối với thế giới. Đó là những thứ quan trọng không mua được bằng tiền. Giáo sư Trần Thanh Vân và Giáo sư Lê Kim Ngọc thường nhận mình là những phu lát đường – người đặt viên gạch đầu tiên. Và hy vọng Trung tâm ICISE sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn với sự quan tâm của cộng đồng khoa học Việt Nam và thế giới.
Giáo sư Trần Thanh Vân cũng chính là người khởi xướng và hỗ trợ tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai) xây dựng dự án Trung tâm Khám phá Khoa học tại Quy Nhơn, dự án đầu tiên của Việt Nam nhằm phổ biến khoa học tới trẻ em và công chúng đồng thời khuyến khích niềm đam mê khoa học trong giới trẻ, với phương pháp “Bàn tay nặn bột” - dạy học dựa trên thí nghiệm và nghiên cứu.
Còn GS. Lê Kim Ngọc thì để lại nhiều dấu ấn trong lĩnh vực sinh học. Bà được biết đến là một trong những tiến sĩ khoa học tiên phong trong nghiên cứu về sự phát triển và sinh trưởng của thực vật. Đóng góp quan trọng nhất của bà chính là việc phát triển khái niệm “lát mỏng tế bào”. Các công trình của bà được công bố trên nhiều tạp chí khoa học uy tín như Nature và Science, trở thành tài liệu tham khảo quan trọng cho các thế hệ nhà khoa học sau này.
Tại buổi lễ, Giáo sư Trần Thanh Vân và Giáo sư Lê Kim Ngọc đều bày tỏ niềm xúc động khi được thăng hạng huân chương. Giáo sư Trần Thanh Vân cho rằng phần thưởng cao quý này không chỉ dành cho vợ chồng ông, mà còn những người đã đồng hành cùng với họ trên hành trình kết nối tri thức trong suốt nửa thế kỷ qua: Vinh dự ngày hôm nay cũng chính là để tôn vinh những mối liên kết đã được bền bỉ dệt qua nhiều năm tháng: những cuộc gặp gỡ đã thay đổi cuộc đời tôi, và tôi hy vọng, cả cuộc đời của nhiều người khác. Nếu nước Pháp là nơi nuôi dưỡng để ước mơ của tôi thành hiện thực, thì Việt Nam luôn là nơi tôi hướng về. Cùng với Kim Ngọc, chúng tôi mong muốn đóng góp cho khoa học nước nhà, để Việt Nam vững bước trên bản đồ khoa học quốc tế.
Song song với khoa học, hai giáo sư cũng dành trọn tâm huyết cho công tác nhân đạo. Năm 1970, họ đã sáng lập Hội bảo trợ trẻ em Việt Nam tại Pháp, gom góp kinh phí từ những tấm thiệp Noel đứng bán dưới trời đông giá lạnh của Paris để sau đó góp phần xây dựng 3 Làng trẻ em SOS dành cho trẻ mồ côi tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, hai giáo sư cũng tạo sự kết nối để Quỹ Học bổng Odon Vallet đến được với 57 nghìn bạn trẻ Việt Nam. Những việc làm của hai giáo sư đều là những sáng kiến kết hợp giữa khoa học, giáo dục và nhân đạo, hướng đến thế hệ trẻ và sự phát triển bền vững của quê hương Việt Nam.
Vì thế, việc thăng hạng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh lên bậc Sĩ quan lần này không chỉ là sự tôn vinh cao quý mà Nhà nước Pháp dành cho Giáo sư Trần Thanh Vân và Giáo sư Lê Kim Ngọc, là sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến bền bỉ của hai giáo sư, mà còn là niềm tự hào của Việt Nam, cũng như của cộng đồng khoa học quốc tế./.
Thu Hà
Bình luận