Từ những "Streamer" trên nương sâm đất …
Ở xã A Mú Sung, tỉnh Lào Cai, cái tên Chảo Thị Yến giờ không chỉ quen thuộc với bà con trong bản, mà còn quen thuộc với cả người mua hàng ở các thành phố lớn. Từng là người đầu tiên của xã đi du học châu Âu, rồi quyết định về quê khởi nghiệp, chị Chảo Thị Yến lựa chọn con đường bắt đầu từ những gì gần gũi nhất: nông sản, dược liệu của chính đồng bào mình.
"Hôm nay Yến sẽ lên nương để thu hoạch sâm đất nha. Đường rất khó đi vì mới mưa xong, trơn và dốc lắm mọi người ơi..."
Những đoạn livestream mộc mạc trên Facebook, TikTok của chị Chảo Thị Yến thu hút hàng ngàn lượt xem. Chị chia sẻ: “Mọi người thích xem những clip thực tế như thế này vì họ sẽ hiểu được củ sâm đất được trồng như thế nào, thu hoạch ra sao. Nhiều người tò mò xem cách chế biến, thưởng thức củ sâm... Nhờ vậy mà lượt tiếp cận khách hàng tăng lên đáng kể.”
Sâm đất là loại nông sản chỉ có ở những xã vùng núi cao của Lào Cai, có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe và đang được người dân ở các đô thị lớn ưa chuộng. Nhờ kết nối trực tiếp với người tiêu dùng qua các nền tảng số, sản phẩm được bán đúng giá trị, không còn phụ thuộc nhiều vào thương lái. Mỗi nương sâm đất, sau một năm vất vả trồng và chăm sóc, đã có thể đem lại 70–100 triệu đồng, giúp nhiều gia đình ổn định, có điều kiện cho con cái học hành. Anh Phu Pớ Giờ, người dân xã Trịnh Tường phấn khởi khoe: “Bán được nhiều tiền lắm, được hơn trăm triệu đấy. Bây giờ cuộc sống khá hơn nhiều, nhà xây ba tầng, mua được cả hai xe tay ga rồi.”
...Đến chiến lược "số hóa" bản đồ dược liệu
Những câu chuyện như của chị Chảo Thị Yến hay anh Phu Pớ Giờ cho thấy: chuyển đổi số không nhất thiết phải bắt đầu từ những công nghệ quá phức tạp, mà nhiều khi chỉ bắt đầu từ việc biết dùng điện thoại để kể câu chuyện của chính mình, đưa sản phẩm của mình lên môi trường số, rút ngắn khoảng cách giữa vùng cao và thành phố.
Không chỉ dừng lại ở những mô hình đơn lẻ, Lào Cai đang có cách tiếp cận bài bản hơn. Theo thống kê, tỉnh hiện có khoảng 850 loài cây thuốc, trong đó 70 loài quý hiếm cần bảo tồn, với tổng diện tích cây dược liệu chính trên 3.550 ha, thu nhập bình quân 120–150 triệu đồng/ha, cao gấp 4–5 lần sản xuất lương thực truyền thống. Tỉnh đang từng bước hình thành vùng sản xuất dược liệu tập trung, gắn với tiêu chuẩn VietGAP, GACP, OCOP và du lịch sinh thái, phấn đấu đến năm 2030 giữ ổn định khoảng 5.000 ha dược liệu, giá trị trên 900 tỷ đồng.
Tỉnh Lào Cai xác định, chuyển đổi số không chỉ là bán hàng qua mạng xã hội, mà còn là quản lý vùng trồng bằng dữ liệu, truy xuất nguồn gốc, kết nối doanh nghiệp chế biến, hệ thống phân phối, sàn thương mại điện tử. Ở các địa phương, nhiều HTX đã bắt đầu áp dụng nhật ký điện tử, mã QR truy xuất vùng trồng, sử dụng nền tảng số để kết nối du lịch trải nghiệm với sản phẩm dược liệu. Chia sẻ kinh nghiệm của địa phương, ông Hoàng Trung Chinh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phúc Lợi cho biết, kinh tế của xã có mức tăng trưởng bình quân đạt 13%/năm, với sự đóng góp lớn từ lĩnh vực lâm nghiệp, mà trong đó cây quế nổi lên như một “trụ cột vàng”. Trong nhiệm kỳ 2025-2030, địa phương sẽ thực hiện đồng bộ các giải pháp để chuyển đổi mạnh mẽ từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp.
Ông Hoàng Trung Chinh, Bí thư Đảng ủy xã cho biết: “Trong nhiệm kỳ 2025-2030, chúng tôi tập trung hỗ trợ vốn, cây giống và đặc biệt là thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp cho hộ nghèo. Mục tiêu đến năm 2030, xã Phúc Lợi sẽ không còn hộ nghèo theo chuẩn đa chiều.”
Hợp tác xã: "Mắt xích" trung tâm của năng lực số
Để chuyển đổi số bền vững, các chuyên gia ngành nông nghiệp cho rằng không thể chỉ dựa vào sự tự phát của cá nhân. Ông Đào Thế Anh, nguyên Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh vai trò của các Hợp tác xã (HTX).
Theo ông, các HTX cần phải được "số hóa" trước để làm cầu nối giữa người dân và doanh nghiệp. “Cần thay đổi tư duy về quản trị sản xuất và thương mại nông sản. Phải minh bạch thông tin vùng trồng theo chuẩn hữu cơ, VietGAP... Khi có cơ sở dữ liệu đầy đủ, việc giao thương sẽ rất thuận lợi và bền vững.” ông Đào Thế Anh phân tích.
Lời kết
Từ một chiếc điện thoại trên nương sâm đất đến các hợp tác xã thực hiện truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, có thể thấy chuyển đổi số đang mở ra cơ hội rất lớn cho vùng cao tỉnh Lào Cai: nâng giá trị nông sản, tăng thu nhập cho hộ nghèo, phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hiện đại, và quan trọng nhất là giúp người dân thoát nghèo bền vững.
Phương Chi
Bình luận