An toàn hồ chứa - chủ động từ sớm, từ xa (06/10/2025)

Thứ hai, 17:54, 06/10/2025

VOV1 - Trong bối cảnh mưa lũ ngày càng cực đoan, nguy cơ mất an toàn hồ chứa luôn hiện hữu, đòi hỏi các cơ quan quản lý, đơn vị vận hành phải chủ động hơn bao giờ hết.

Bão số 10 vừa qua đã đặt ra không ít thách thức đối với công tác vận hành an toàn hồ chứa ở khu vực Bắc Trung Bộ, nơi tập trung nhiều công trình thủy lợi đang xuống cấp cần phải khẩn trương đầu tư. Những kinh nghiệm từ việc điều tiết nguồn nước, cảnh báo sớm và phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền cho thấy đây là yếu tố then chốt giúp giảm thiểu thiệt hại, bảo đảm an toàn vùng hạ du.

Nghệ An hiện là địa phương có số lượng hồ chứa lớn nhất cả nước với tổng cộng 1 nghìn 061 hồ chứa. Tuy nhiên, nhiều công trình thủy lợi, đặc biệt là các hồ đập, đã được xây dựng từ rất lâu, những năm 80 trở về trước, dẫn đến tình trạng xuống cấp. Ông Nguyễn Trường Thành, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Ủy viên Ban chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Nghệ An cho biết, ngay từ khi có dự báo bão, các Ban quản lý hồ chứa đã tăng cường trực ban 24/24 giờ, cập nhật liên tục thông tin khí tượng thủy văn. Hệ thống cảnh báo, đo mưa tự động và quan trắc mực nước được kích hoạt, giúp đưa ra các phương án điều tiết linh hoạt. Việc thông tin sớm cho chính quyền và người dân hạ du về khả năng xả lũ cũng được chú trọng, bảo đảm người dân có đủ thời gian chủ động ứng phó. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thời tiết trở nên cực đoan, với mưa lũ vượt tần suất trong thời đoạn ngắn, gây nguy hiểm rất lớn cho các công trình thủy lợi. Nguy cơ này đã hiện hữu trong công tác ứng phó với bão số 10 vừa qua. Đây là cũng thời điểm phần lớn các hồ chứa trên địa bàn Nghệ An đã đầy nước, khi bão đổ bộ, lượng mưa diện rộng rất lớn đã cộng hưởng, gia tăng nguy cơ mất an toàn của các hồ.

Theo thống kê, khu vực Bắc Trung Bộ hiện có 2 nghìn 323 hồ chứa thủy lợi và thủy điện. Đáng chú ý, có tới 132 hồ bị hư hỏng nặng, chủ yếu là các hồ chứa thủy lợi vừa và nhỏ. Riêng tại tỉnh Nghệ An, có khoảng 100 hồ, đập xuống cấp cần được sửa chữa, nâng cấp, với 28 hồ hư hỏng nặng đang được đặt trong diện theo dõi đặc biệt. Trước khi bão số 10 đổ bộ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương đã xác định danh sách cụ thể các công trình trọng điểm, nguy cơ xảy ra sự cố khi có mưa lớn; cập nhật và triển khai phương án ứng phó mưa lớn, đảm bảo an toàn công trình phù hợp với dự báo mưa lũ và tình trạng công trình. Đồng thời, kết hợp kết quả quan trắc và dự báo 1 tiếng/1 lần, phối hợp điều chỉnh lưu lượng xả hạ du xuống thấp, giảm thiểu tác động hạ du. Ông Phan Tiến An, Phó trưởng phòng phụ trách Phòng An toàn đập và hồ chứa nước, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi nhận định, các đơn vị, chủ hồ đã chủ động tổ chức vận hành các hồ chứa nước theo quy trình vận hành được phê duyệt. Đặc biệt là các hồ chứa có cửa van xả lũ, thực hiện điều chỉnh mực nước hồ để chủ động đón lũ, bảo đảm tuyệt đối an toàn công trình và không xả lũ bất thường gây mất an toàn cho vùng hạ du. Các chủ hồ cũng đã thực hiện nghiêm túc việc cảnh báo sớm cho người dân vùng hạ du trước khi hồ chứa xả nước. Kinh nghiệm quan trọng nhất được rút ra từ bão số 10 là nguyên tắc “điều tiết sớm, xả từ từ”, nhằm tránh để hồ đầy mới xả, gây nguy cơ dồn nước bất ngờ xuống hạ du. Các hồ thủy lợi, thủy điện đã điều chỉnh mực nước về ngưỡng an toàn trước bão và tuân thủ chặt chẽ quy trình vận hành liên hồ chứa do Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Bài học kinh nghiệm trong vận hành hồ chứa ứng phó với mưa lớn của bão số 10 khẳng định nguyên tắc “chủ động từ sớm, từ xa” là chìa khóa đảm bảo an toàn công trình và tính mạng người dân vùng hạ du. Từ nay đến cuối năm, khi dự báo vẫn còn nhiều cơn bão có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nước ta, việc rà soát, sửa chữa hồ chứa xuống cấp, vận hành đúng quy trình và đặc biệt là nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, sơ tán dân cư cần tiếp tục được ưu tiên. Chủ động phòng ngừa, phối hợp liên ngành và thực hiện nghiêm túc quy trình liên hồ chứa sẽ là giải pháp căn cơ để ứng phó hiệu quả, giảm thiểu rủi ro thiên tai, bảo đảm an toàn cho hạ du trong mùa mưa bão năm nay.