Trong bối cảnh tình hình Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp, công tác tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển, đảo gắn với hoạt động sản xuất thủy sản trên biển ngày càng có vai trò đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, mà còn là giải pháp căn cơ nhằm nâng cao nhận thức pháp luật cho ngư dân, giảm thiểu vi phạm trên biển và góp phần khẳng định chủ quyền quốc gia bằng những hành động cụ thể, bền bỉ.
Giai đoạn 2022-2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trực tiếp là Cục Thủy sản và Kiểm ngư, đã triển khai đồng bộ nhiều hoạt động tuyên truyền với nội dung, hình thức ngày càng đa dạng, tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của ngư dân trên các vùng biển.
Thách thức lớn từ thực tiễn biển, đảo
Những năm gần đây, Biển Đông vẫn luôn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp. Các tranh chấp chủ quyền chưa được giải quyết triệt để; một số quốc gia tiếp tục có những hành động đơn phương, áp đặt yêu sách phi lý, đi ngược lại luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; Việc duy trì lệnh cấm đánh bắt cá đơn phương, gia tăng hoạt động của lực lượng chấp pháp trên biển đã tác động trực tiếp đến hoạt động khai thác, cũng như an toàn của tàu cá và ngư dân Việt Nam trên các ngư trường truyền thống.
Việt Nam có vùng biển rộng trên 1 triệu km², bờ biển dài hơn 3.260 km, với hàng chục nghìn tàu cá đang hoạt động. Nghề cá là sinh kế của hàng triệu lao động ven biển, song quá trình phát triển kéo dài theo hướng tự phát đã khiến đội tàu khai thác vượt ngưỡng bền vững, nguồn lợi thủy sản suy giảm nhanh. Đến tháng 10/2025, cả nước có khoảng 80.800 tàu cá từ 6 mét trở lên; tổng sản lượng khai thác đạt khoảng 2,84 triệu tấn/năm; nhưng do các yếu tố chủ quan/ khách quan, trữ lượng nguồn lợi hải sản giảm mạnh so với các năm trước. Trong bối cảnh đó, yêu cầu đặt ra là vừa phát triển nghề cá bền vững, vừa bảo đảm tuân thủ pháp luật và bảo vệ chủ quyền Quốc gia trên biển.
Những điểm sáng trong công tác tuyên truyền
Trước yêu cầu thực tiễn, công tác tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển, đảo trong lĩnh vực thủy sản giai đoạn 2022-2025 đã được triển khai một cách bài bản, có trọng tâm, trọng điểm.
Trước hết là sự chỉ đạo thống nhất từ Trung ương; Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành nhiều văn bản, kế hoạch truyền thông quan trọng, chỉ đạo các địa phương ven biển triển khai đồng bộ, kịp thời. Trong đó, đáng chú ý, Kế hoạch truyền thông chống khai thác IUU giai đoạn 2025-2030 được phê duyệt, tạo khuôn khổ định hướng rõ ràng cho các hoạt động tuyên truyền trong thời gian tới.
Cùng với đó là sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng, Cục Thủy sản và Kiểm ngư tăng cường phối hợp với Hải quân, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển và chính quyền địa phương ven biển trong triển khai các lớp tập huấn, phổ biến pháp luật, tổ chức diễn đàn, tọa đàm với ngư dân. Việc chia sẻ dữ liệu giám sát hành trình tàu cá giữa các lực lượng đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm.
Phương thức tuyên truyền cũng được đổi mới theo hướng đa dạng, linh hoạt. Nhiều chương trình, phóng sự, chuyên mục được phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam và các cơ quan báo chí Trung ương, địa phương. Hàng trăm tin, bài chuyên sâu về chủ quyền biển, đảo, chống khai thác IUU và bảo vệ nguồn lợi thủy sản… được đăng tải trên báo chí trong nước và đối ngoại. Bên cạnh đó, hàng chục nghìn tờ rơi, sổ tay pháp luật đi biển được phát miễn phí cho ngư dân, giúp thông tin pháp luật đến gần hơn với ngư dân- những người trực tiếp bám biển.
Chuyển biến từ nhận thức đến hành động
Từ những nỗ lực đó, nhận thức của ngư dân về chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam trên biển đã được nâng lên rõ rệt. Ngư dân hiểu rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc tuân thủ pháp luật, ghi chép nhật ký khai thác, duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình, đưa tàu cá vào cảng chỉ định để kiểm soát sản lượng.
Đáng chú ý, tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài đã giảm mạnh trong giai đoạn vừa qua. Đặc biệt, không còn tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển các quốc đảo Thái Bình Dương - một kết quả quan trọng, góp phần nâng cao uy tín quốc gia và phục vụ trực tiếp cho nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với sản phẩm thủy sản Việt Nam.
Bên cạnh đó, thông qua hoạt động khai thác hợp pháp, mỗi chuyến tàu vươn khơi không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là minh chứng sinh động cho việc khẳng định chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.
Định hướng thời gian tới
Bước sang giai đoạn 2026-2030, dự báo tình hình Biển Đông tiếp tục tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp; biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và suy giảm nguồn lợi thủy sản sẽ tác động mạnh đến hoạt động khai thác thuỷ sản trên biển. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển, đảo trong lĩnh vực thủy sản cần tiếp tục được đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả.
Trọng tâm là đẩy mạnh tuyên truyền chống khai thác IUU, gắn chặt với quản lý tàu cá, bảo vệ nguồn lợi và thực thi pháp luật. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội và hệ thống giám sát hành trình tàu cá để cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho ngư dân. Công tác phối hợp liên ngành giữa Kiểm ngư, Hải quân, Bộ đội Biên phòng và chính quyền địa phương cần tiếp tục được củng cố, bảo đảm thống nhất từ tuyên truyền đến kiểm tra, xử lý vi phạm.
Về lâu dài, việc phát triển nghề cá bền vững gắn với bảo vệ chủ quyền biển, đảo không chỉ là trách nhiệm của các lực lượng chức năng mà cần sự tham gia chủ động, tự giác của mỗi ngư dân. Khi ngư dân yên tâm bám biển, khai thác đúng pháp luật, thì chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc sẽ được giữ vững từ chính những con tàu và ngư trường truyền thống.
Tạ Minh Phương
Trưởng phòng Tổ chức và Xây dưng lực lượng
Cục Thuỷ sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường
Bình luận