Trong bài viết "Thực hành tiết kiệm" Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, để đạt yêu cầu cao nhất trong giai đoạn cách mạng mới mà Hội nghị Trung ương 11 (khoá XIII) đã thống nhất, đó là “phát triển chất lượng cao, phát triển nhanh và phát triển bền vững”,“chủ động, tự cường và tự chủ trong phát triển” nhằm đạt mục tiêu cao nhất “ổn định, phát triển và nâng cao đời sống của nhân dân”, phải “thống nhất nhận thức, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là một trong những giải pháp căn cơ nhất để đất nước vượt qua mọi bão giông trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều biến động, tác động trực tiếp, nhiều mặt đến phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an sinh...” PV Nguyên Long có bài “Tiết kiệm để không phải nhập siêu năng lượng, giảm ô nhiễm môi trường” trong Chuyên mục “Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”:

Nhiều người tham gia giao thông vẫn còn nhớ cảnh xếp hàng mua xăng, dầu thời điểm cuối năm 2022. Tiết giảm bớt việc đi lại bằng xe cá nhân, thay thế bằng phương tiện công cộng, đi xe ghép… đã được không ít người như ông Nguyễn Thế Hùng sống tại Khu đô thị Ecopark (Hưng Yên) làm việc trong nội thành Hà Nội áp dụng, và trở thành thói quen từ đó đến nay. "Với tình hình hiện nay thì mỗi gia đình hay cá nhân đều phải tìm cách, có biện pháp để tiết kiệm nhiên liệu thôi. Thí dụ như tôi nếu đi gần thì có thể là đi bộ, chứ còn ô tô thì thực ra mà nói là kinh phí về nhiên liệu rất cao… Thứ hai nữa là đường xá thì nó tắc như thế, hay là chỗ gửi xe thì rất là khó… Cho nên buộc phải tìm cách đi chung với nhau, rồi nếu mà tuyến đường đi mà có cùng cung đường thì chúng tôi đi chung với nhau" - ông Hùng chia sẻ.

Không ít người dân ở miền Bắc cũng đã phải trải qua những ngày thiếu điện đúng thời gian cao điểm của mùa nắng nóng, khô hạn cuối tháng 5 đầu tháng 6/2023. Đây là những chỉ báo về tình trạng thiếu hụt năng lượng do nhu cầu vượt nguồn cung, quá khả năng đáp ứng. Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả được coi là giải pháp “rẻ nhất” và kinh tế nhất để tăng cường nguồn cung các hệ thống năng lượng của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Các chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ được ban hành vào các năm 2020 và 2023 về tăng cường tiết kiệm điện, và mới đây Chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 12/7/2025 về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường đã cho thấy mối quan hệ giữa tiết kiệm năng lượng (như điện, xăng dầu…) tới đảm bảo nguồn cung năng lượng gắn với giảm thiểu ô nhiễm ra môi trường.

Thực tế này cũng đã được chuyên gia kinh tế PGS. TS Đinh Trọng Thịnh chỉ rõ: "Thực tế chúng ta là một trong những quốc gia phát triển rất nhanh về phương tiện, đặc biệt là xe máy. Và rõ ràng là việc tiêu tốn năng lượng và lãng phí năng lượng nó xảy ra một cách đại trà. Cho nên yêu cầu về sử dụng tiết kiệm nguyên nhiên liệu trở thành một trong những đòi hỏi bắt buộc đối với không chỉ sản xuất kinh doanh mà trong đời sống xã hội tiêu dùng là cực kỳ lớn. Vì thế việc nâng cao nhận thức của người dân về sử dụng tiết kiệm nhiên liệu, bảo vệ môi trường cũng như đảm bảo an toàn sức khỏe của người dân trở thành một trong những vấn đề cần được các cơ quan truyền thông cũng như Chính phủ quan tâm, để từ đó góp phần tiết kiệm nhiên liệu, phát triển giao thông công cộng, và đặc biệt là chúng ta cũng phát triển được nếp sống văn minh đô thị, góp phần đảm bảo môi trường xanh, sạch và an toàn cho cuộc sống trong tương lai của chúng ta".  

Báo cáo của Bộ Công Thương cũng đã chỉ ra rằng, mặc dù những năm gần đây việc sử dụng hiệu quả năng lượng đã có nhiều cải thiện, song, so với các nước phát triển - ngay cả trong khu vực - Việt Nam vẫn đang sử dụng quá nhiều năng lượng cho một đơn vị GDP, đồng nghĩa với việc tiêu tốn quá nhiều năng lượng đã dẫn đến sức cạnh tranh của sản phẩm và nền kinh tế còn thấp. Trong khi đó, tiềm năng tiết tiết kiệm năng lượng nói chung, tiết kiệm điện nói riêng vẫn còn nhiều dư địa, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp.

Ông Đặng Tiến Đức - Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Hóa chất Đức Giang - đơn vị có sản lượng tiêu thụ điện lớn của tỉnh Lào Cai (với sản lượng điện bình quân hàng năm khoảng trên 615 triệu kWh) chia sẻ: "Tiết kiệm điện đã đem lại nhiều lợi ích cụ thể cho doanh nghiệp, chẳng hạn như góp phần hạ giá thành sản phẩm, từ đó tăng sức cạnh tranh ra ngoài thế giới vì Công ty Đức Giang chúng tôi là một trong những công ty xuất khẩu, chiếm đến trên 80% các sản phẩm được xuất khẩu ra thế giới, từ đó giảm giá thành sản phẩm sẽ làm tăng sức cạnh tranh thì dễ dàng tiêu thụ sản phẩm hơn. Ngoài ra thì đối với các dây chuyền sản xuất phốt pho trong công ty, việc tiết kiệm được điện thì cũng tương đương với mức tăng công suất, từ đó sản xuất được nhiều sản phẩm hơn để cung cấp ra thị trường hơn".

Theo khảo sát của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 3 (VNEEP 3), các ngành công nghiệp đang chiếm hơn 50% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc. Tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong khối này được dự báo có thể lên tới 25-30% nếu áp dụng công nghệ tiên tiến, thay thế thiết bị sử dụng năng lượng hiệu quả. Với khoảng 3.000 cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, nếu thực hiện tiết kiệm được 2% lượng điện năng tiêu thụ theo Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ thì mỗi năm sẽ tiết kiệm được hơn 1,6 tỷ kWh, tương đương tiết kiệm hơn 3.200 tỷ đồng chi phí điện năng cho doanh nghiệp.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long nhìn nhận: "Theo đánh giá sơ bộ, nhờ thực hiện đồng bộ các giải pháp, giai đoạn 2020 đến nay, tỷ lệ tiết kiệm điện toàn quốc hằng năm đạt trên 2% tổng sản lượng điện thương phẩm mỗi năm. Kết quả này đã giúp giảm bớt áp lực cung ứng điện và đóng góp tích cực trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia cho sản xuất, phát triển kinh tế xã hội, và sinh hoạt của người dân. Những nỗ lực đó là tiền đề quan trọng để chúng tôi tiếp tục xây dựng và triển khai các chương trình, dự án tiết kiệm năng lượng sâu rộng hơn trong thời gian tới, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước".

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long cũng kỳ vọng, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm & hiệu quả đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ đầu năm 2026 sẽ tạo hành lang pháp lý quan trọng thúc đẩy phát triển công nghệ xanh và chính sách sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Ông Chu Bá Thi - Chuyên gia năng lượng cao cấp của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam khẳng định "tiết kiệm và hiệu quả năng lượng đóng một vai trò rất quan trọng trong chuyển dịch năng lượng cũng như phát thải nhà kính. Phải coi TKNL là trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người đối với đất nước".

Đồng quan điểm này, ông Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh nhìn nhận: "TKNL là một trong những yêu cầu quan trọng và cơ bản nhất để có thể thực hiện được các cam kết ví dụ như NET-ZERO mà Chính phủ cam kết tại COP-26 cũng như thực hiện được các yêu cầu như đã nêu trong Nghị quyết 55/NQ-TW của Bộ Chính trị…"

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là “hòn đá tảng” góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững. Trong 3 nhóm nhiệm vụ cần tập trung thực hiện, Tổng Bí thư yêu cầu phải xây dựng văn hoá tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”… Dẫn chứng lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, tiết kiệm là một chính sách lớn, một đạo đức lớn, một nếp làm việc và nếp sống không bao giờ được lơ là”, Tổng Bí Thư khẳng định “để đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới và thành công, nhất định toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phải ra sức thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”.

Việt Nam đã phải nhập siêu năng lượng từ năm 2015, đồng nghĩa nhu cầu tiêu thụ năng lượng trong nước đã vượt xa khả năng cung cấp nội địa. Hằng năm chúng ta phải nhập khẩu một lượng lớn than, khí hóa lỏng và xăng, dầu để đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng trong nước.

Chỉ tính riêng nhu cầu tiêu dùng điện, dự báo đến năm 2030 có thể phải tăng gấp hơn 2 lần so với hiện nay. Trong bối cảnh đó, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là một lựa chọn kinh tế, mà còn là một giải pháp chiến lược, góp phần giảm áp lực nhập khẩu, ổn định cung - cầu, và quan trọng hơn, đó là hướng đi bền vững, giúp giảm ô nhiễm môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu!

PV Nguyên Long