Thế nhưng, một rào cản vô hình đang khiến người dân vùng sâu, vùng xa dần mất đi cơ hội được bảo vệ trước thiên tai, dịch bệnh – đó là những quy định chưa rõ ràng giữa bảo hiểm nhân thọ mang tính đầu tư và bảo hiểm phi nhân thọ phòng ngừa rủi ro trong Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi. Cần một tư duy quản lý mới để bảo hiểm phi nhân thọ thực sự là điểm tựa của nông nghiệp bền vững. Đây là kiến nghị được các chuyên gia tài chính và công ty bảo hiểm đưa ra trước thềm phiên thảo luận của Quốc hội về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các Tổ chức tín dụng vào sáng mai (29/05).
“Gập ghềnh” pháp lý
Sóng gió bắt đầu nổi lên từ đầu năm 2023 khi một số vụ việc vi phạm trong hoạt động bảo hiểm của một số cá nhân, doanh nghiệp bị phanh phui, khiến dư luận mất lòng tin. Nhằm lành mạnh hóa hoạt động bancassurance (bán bảo hiểm qua ngân hàng), Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), có hiệu lực từ 1/7/2024, cấm các tổ chức tín dụng ép buộc khách hàng mua bảo hiểm, đặc biệt bảo hiểm nhân thọ đầu tư, trong quá trình vay vốn.
Tuy nhiên, quy định tại khoản 5, Điều 15 nghiêm cấm “gắn việc bán sản phẩm bảo hiểm không bắt buộc với sản phẩm tín dụng” – lại tiếp tục gây ra cách hiểu cứng nhắc, không phân biệt giữa bảo hiểm nhân thọ đầu tư và bảo hiểm phi nhân thọ phục vụ sản xuất.
Vấn đề nằm ở chỗ: các sản phẩm như bảo hiểm vật nuôi, bảo hiểm mùa vụ… vốn được thiết kế để bảo vệ rủi ro liên quan trực tiếp đến khoản vay, hoàn toàn không mang tính đầu tư, nhưng vẫn bị quy chụp chung. Kết quả là một chính sách tốt có thể vô tình trở thành rào cản, làm giảm hiệu quả của tín dụng nông nghiệp. Các ngân hàng e ngại phối hợp với doanh nghiệp bảo hiểm, làm gián đoạn kênh phân phối bảo hiểm qua ngân hàng, khiến hàng triệu người dân mất cơ hội tiếp cận các sản phẩm bảo hiểm cần thiết, nhất là ở nông thôn.
Những con số biết nói và hệ lụy tiềm ẩn
Khi trận bão Yagi đổ bộ vào Việt Nam, thiệt hại ước tính hơn 85.000 tỷ đồng, nhưng bảo hiểm chỉ chi trả được khoảng 9.000 tỷ – chưa đến 11%. Riêng Quảng Ninh, nơi thiệt hại nặng nhất, chỉ 4,8% thiệt hại được bồi thường. Điều này cho thấy mức độ bảo vệ của ngành bảo hiểm còn quá thấp, đặc biệt ở khu vực nông thôn – nơi bảo hiểm lẽ ra phải là “bàn tay nắm lấy người dân lúc nguy nan.”
Nếu nông dân không có bảo hiểm: họ sẽ không dám vay vốn mở rộng sản xuất, hoặc rơi vào cảnh trắng tay khi gặp rủi ro. Tình trạng nợ xấu tăng, ngân hàng dè chừng cho vay, còn nhà nước lại phải chi ngân sách hỗ trợ, dẫn đến gánh nặng kép cho nền kinh tế.
Cần tư duy quản lý mở để thúc đẩy bảo hiểm phục vụ Tam nông
Tinh thần cải cách đã được Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh nhiều lần, trong đó có chỉ đạo tại Phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 5/2025: “Phải hoàn thành tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế trong năm 2025 để tạo đà phát triển cho giai đoạn tiếp theo.”
Nghị quyết 68/NQ-CP và Nghị quyết 57/NQ-CP của Chính phủ cũng đã nhiều lần kêu gọi rà soát, loại bỏ các quy định chồng chéo, bất hợp lý, làm cản trở đời sống nhân dân và sản xuất kinh doanh. Trong bối cảnh đó, cần nhìn nhận hoạt động đại lý bảo hiểm phi nhân thọ qua ngân hàng là một phần của giải pháp an sinh chứ không đơn thuần là giao dịch thương mại.
Một số công ty bảo hiểm, trong đó có Bảo hiểm Agribank (ABIC) kiến nghị các cơ quan chức năng sớm có văn bản hướng dẫn làm rõ các điểm gồm: Phân biệt rõ bảo hiểm nhân thọ có yếu tố đầu tư với bảo hiểm phi nhân thọ mang tính phòng ngừa rủi ro; Cho phép tổ chức tín dụng được giới thiệu, phối hợp cung cấp các sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ liên quan trực tiếp đến khoản vay; Xem hợp đồng bảo hiểm rủi ro thiên tai như một hình thức đảm bảo bổ sung khi xét duyệt hồ sơ vay vốn; Cho phép kết hợp bảo hiểm với các gói tín dụng ưu đãi và cho vay phí bảo hiểm để tăng khả năng tiếp cận; Tăng cường truyền thông để người dân hiểu đúng về vai trò của bảo hiểm trong phát triển nông nghiệp bền vững.
Quản lý để phát triển, không phải để cấm đoán
Cấm đoán không phải là cách quản lý hiện đại. Cấm giới thiệu sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ một cách cứng nhắc không khác nào đóng cánh cửa an toàn trước mặt hàng triệu người nông dân.
Bảo hiểm phi nhân thọ, đặc biệt trong nông nghiệp, theo nhiều chuyên gia tài chính là một công cụ an sinh cần được tạo điều kiện phát triển. Việc hoàn thiện Luật Các tổ chức tín dụng theo hướng minh bạch, rõ ràng và phân biệt đúng bản chất sản phẩm bảo hiểm là bước đi cần thiết – để bảo hiểm là chiếc cầu nối cho phát triển nông nghiệp bền vững.
Đơn cử như Bảo hiểm Agribank (ABIC), chỉ riêng sản phẩm bảo an tín dụng – bảo hiểm cho người vay vốn – đã giúp gần 2 triệu hộ nông dân, ngư dân, diêm dân giảm thiểu rủi ro tài chính. Trong trường hợp gặp rủi ro, ABIC sẽ thanh toán thay khoản vay cho khách hàng, giúp họ không bị chuyển nợ xấu, giữ được uy tín tín dụng để tiếp tục vay vốn từ ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng khác.
Tính đến nay, ABIC đã giải quyết gần 300.000 hồ sơ bồi thường, với tổng giá trị hơn 6.000 tỷ đồng. Đây là minh chứng rõ ràng cho vai trò “tấm khiên tài chính” mà doanh nghiệp này mang lại cho Tam nông.
Thanh Trường
Bình luận