Theo báo cáo của Bộ Công Thương, trải qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, lấy ý kiến từ doanh nghiệp, chuyên gia và các bộ ngành, dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm & hiệu quả (Luật SDNLTK&HQ sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2025, với nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách, tập trung vào 4 nhóm vấn đề chính.

Cụ thể, Luật sửa đổi lần này đã được chỉnh lý toàn diện với 19 điều được sửa đổi, 1 điều mới được bổ sung, đặc biệt là quy định về mô hình Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ, tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO), cơ chế dán nhãn vật liệu xây dựng, và ưu đãi tài chính xanh.

Những điểm mới đáng chú ý trong dự thảo Luật bao gồm: Thành lập Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ (Điều 41a) nhưng không tạo thêm tổ chức mới, mà vận hành độc lập, xã hội hóa nguồn lực, đóng vai trò thúc đẩy đầu tư, tài trợ các sáng kiến SDNLTK&HQ; Tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO) được quy định rõ ràng về chức năng, mô hình hoạt động, cơ chế hỗ trợ và khuyến khích phát triển hệ thống dịch vụ tư vấn, kiểm toán năng lượng; Dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng nhằm tích hợp tiết kiệm năng lượng trong công trình xây dựng, góp phần giảm phát thải ngay từ khâu thiết kế, vật tư; Bãi bỏ ưu đãi thuế chưa phù hợp, tăng cường chính sách tài chính xanh phù hợp với quy định hiện hành, đồng thời tạo hành lang pháp lý minh bạch cho tín dụng ưu đãi, vay xanh trong ngành năng lượng; Tiếp tục phân quyền, cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục nhằm tăng hiệu quả quản lý nhà nước, tránh chồng chéo, nâng cao tính thực thi ở các cấp địa phương.

Phát biểu khai mạc tại Diễn đàn, Bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới và Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, đặc biệt là hiện thực hóa cam kết tại COP26, việc hạn chế các nguồn năng lượng truyền thống, phát triển năng lượng mới, xanh sạch cùng với đẩy mạnh sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là trụ cột quan trọng và cấp bách. 

Theo Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, đến năm 2030 Việt Nam cần khoảng 150.000MW công suất nguồn điện, gần gấp đôi hiện nay để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân 8%/năm 2025 và cao hơn trong các năm tiếp theo. Chính vì vậy, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng.

Với sự đồng hành, vào cuộc mạnh mẽ của các bộ ngành, doanh nghiệp và người dân, bà Nguyễn Thị Lâm Giang kỳ vọng phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm năng lượng sẽ được lan toả mạnh mẽ hơn nữa, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia bền vững cũng như thực hiện các cam kết quốc tế, tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới của Việt Nam- kỷ nguyên vươn mình của dân tộc: "Thông qua diễn đàn lần này, Bộ Công Thương mong muốn phổ biến rộng rãi các điểm mới của Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sửa đổi; Tiếp nhận ý kiến, kinh nghiệm từ chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng nhằm triển khai hiệu quả Luật trong thực tiễn; Tiếp tục lan tỏa nhận thức về tiết kiệm năng lượng như một giải pháp thiết yếu để đảm bảo an ninh năng lượng và thực hiện cam kết “Net Zero” vào năm 2050.

Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) Nguyễn Thị Lâm Giang cũng cho biết, Bộ Công Thương sẽ sớm ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành chi tiết; Xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng; Đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng, đổi mới hình thức truyền thông qua các cuộc thi, diễn đàn, hoạt động cộng đồng; Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho thị trường kiểm toán và tư vấn năng lượng; Giám sát thực hiện tại các địa phương, tạo chuyển biến rõ rệt từ trung ương đến cơ sở.

++ Với vai trò là cơ quan đầu mối về năng lượng, Bộ Công Thương đã tiên phong trong triển khai Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả từ năm 2010 đến nay. Trong 15 năm qua, Bộ đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý cũng như xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch hành động nhằm thực thi Luật và chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả. Cụ thể, đã ban hành hệ thống văn bản hướng dẫn, tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng; hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến công nghệ; tổ chức kiểm toán năng lượng; đẩy mạnh truyền thông, giáo dục và nâng cao nhận thức xã hội về tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm điện.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, chương trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ giai đoạn 2016 - 2020 đã giúp cả nước tiết kiệm được khoảng 5,65% tổng năng lượng tiêu thụ, tương đương hàng tỷ kWh điện. Từ năm 2020 đến nay, các chương trình sử dụng năng lượng tiếp tục được đẩy mạnh, đặc biệt là tiết kiệm điện với mục tiêu đạt từ 2% tổng sản lượng điện thương phẩm/năm trở lên.

Bộ cũng chủ động hỗ trợ các ngành tiêu thụ nhiều năng lượng như xi măng, thép, dệt may, chế biến thực phẩm cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng. Đồng thời, phát triển thị trường thiết bị hiệu suất cao, thúc đẩy dán nhãn năng lượng rộng rãi cho hàng chục dòng sản phẩm.

Tuy nhiên, trước những biến đổi của bối cảnh trong nước và quốc tế, các quy định hiện hành đã có một số hạn chế nhất định, Bộ Công Thương đã chủ động đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật SDNLTK&HQ để phù hợp với yêu cầu mới, đồng thời nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý, thực thi chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (số 50/2010/QH12) được Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khóa XII, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 17 tháng 6 năm 2010, có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2011. Sau gần 15 năm triển khai thi hành Luật, đến nay đã có nhiều phát sinh, bộc lộ bất cập, chính vì thế Bộ Công Thương đã đề xuất, báo cáo Chính phủ, Quốc hội cho phép sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và đã được Quốc hội thông qua vào ngày 18/6/2025 với nhiều điểm mới quan trọng như: Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước; Phát triển thị trường tư vấn, công ty dịch vụ năng lượng; Chính sách ưu đãi tài chính, tín dụng xanh; Mở rộng dán nhãn năng lượng đối với vật liệu xây dựng.

Một số hình ảnh tại Hội thảo:

PV Nguyên Long