Thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Việt Nam xác định nhiều nhóm công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, blockchain, dữ liệu mở, đô thị thông minh và an toàn thông tin – an ninh mạng. Đây là những lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh, phạm vi tác động rộng và tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu thiếu khung pháp lý – kỹ thuật phù hợp.
Trên cơ sở Quyết định 1131 của Thủ tướng Chính phủ về danh mục công nghệ chiến lược, cũng như thực hiện yêu cầu của Tổ giúp việc tại thông báo số 47 Ban chỉ đạo TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Bộ Khoa học và công nghệ đã phối hợp với các bộ, ngành rà soát, xây dựng và ban hạn các nhóm tiêu chuẩn về: Đô thị thông minh; Công nghệ chiến lược; Trí tuệ nhân tạo; Công nghệ Blockchain; Nền tảng dữ liệu, Dữ liệu mở; và An toàn thông tin, an ninh mạng. Nhằm đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội và thúc đẩy KHCN theo Nghị quyết 57, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia đã tham mưu Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành danh mục các tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) hiện hành cho 6 lĩnh vực trọng điểm và công bố trên Cổng thông tin điện tử của Ủy ban và Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm tạo “hành lang kỹ thuật” cho việc nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới tại Việt Nam.
Một điểm đáng chú ý là bên cạnh hệ thống TCVN, QCVN trong nước, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng khuyến khích các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp áp dụng trực tiếp tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực và tiêu chuẩn nước ngoài phù hợp. Cách làm này giúp rút ngắn thời gian chuẩn hóa, tăng khả năng tương thích quốc tế và đưa các công nghệ mới nhanh chóng đi vào đời sống kinh tế – xã hội.
Theo ông Hà Minh Hiệp- Chánh văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ, tại kỳ họp thứ 9, khóa XV, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Trong đó nhấn mạnh, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật là công cụ quản lý nền tảng, bao trùm mọi lĩnh vực kinh tế – xã hội, bảo đảm an toàn, chất lượng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chất lượng cuộc sống.
“Việc xây dựng hai Luật này sẽ tạo ra một hệ sinh thái hiện đại, đặc biệt là minh bạch- đây là điều quan trọng nhất, dựa trên các công nghệ số và bảo đảm hội nhập quốc tế.”- ông Hà Minh Hiệp cho biết.
Theo các chuyên gia, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn không chỉ đóng vai trò là công cụ quản lý nhà nước mà còn là nền tảng kỹ thuật quan trọng để bảo đảm chất lượng, an toàn và khả năng kết nối của các hệ thống công nghệ. Thông qua tiêu chuẩn hóa, hoạt động thử nghiệm, chứng nhận, đánh giá sự phù hợp được thực hiện thống nhất, góp phần giảm rủi ro, bảo vệ người sử dụng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trên thị trường công nghệ số. Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định nhấn mạnh:
“Với những tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, sau khi hai Luật này có hiệu lực và khi được ban hành thì đều phải đánh giá tác động. Đánh giá tác động là để những đối tượng chịu tác động, ảnh hưởng có ý kiến phản hồi chứ không phải đơn phương là quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia là do cơ quan quản lý nhà nước áp đặt. Có như vậy mới đảm bảo tính tương thích và tính hài hòa về quyền lợi cũng như đảm bảo tuyệt đối về mặt an toàn.”- Thứ trưởng Lê Xuân Định nhấn mạnh.
Để hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn phát huy hiệu quả trong thực tiễn, các cơ quan chức năng đang tập trung đẩy mạnh truyền thông, tập huấn, xây dựng tài liệu hướng dẫn và tăng cường phối hợp giữa cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Đồng thời, việc đầu tư phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia, nâng cao năng lực thử nghiệm, chứng nhận và công nhận theo chuẩn mực quốc tế được xác định là nhiệm vụ then chốt.
Bộ Khoa học và Công nghệ cũng cho biết, trong bối cảnh tiêu chuẩn hóa quốc tế diễn ra mạnh mẽ, việc chủ động cập nhật, hài hòa TCVN, QCVN với các chuẩn mực quốc tế không chỉ giúp Việt Nam theo kịp xu thế công nghệ toàn cầu, mà còn góp phần nâng cao năng lực khoa học công nghệ, thúc đẩy kinh tế số phát triển nhanh và bền vững.
Bộ Khoa học và Công nghệ cũng cho biết, việc hướng dẫn áp dụng tiêu chuẩn, các vướng mắc liên quan thì các tổ chức, cá nhân có thể liên hệ Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia.
Bình luận