Bước chân vào nghề báo chỉ khoảng 5 năm, nhà báo Hoàng Văn Chiên, Báo Nông thôn Ngày nay/Báo điện tử Dân Việt đã 5 năm liên tiếp đạt giải Báo chí Quốc gia với những phóng sự điều tra sắc sảo, vạch trần những thủ đoạn tinh vi, hành vi vi phạm pháp luật, góp phần bảo vệ sự thật và lẽ phải.
Gặp Hoàng Văn Chiên ngoài đời, ít ai nghĩ anh là một cây bút điều tra "cứng cựa". Dáng người nhỏ nhắn, gương mặt dễ gần sau cặp kính cận. Cái dáng dấp ấy, trong mắt nhiều người, không gợi lên vẻ quyết liệt, càng không có nét “đá tảng” thường thấy ở những người làm công việc được ví như là “nhà báo cảnh sát”. Ấy vậy mà suốt 5 năm kể từ ngày bước chân vào nghề báo, Hoàng Văn Chiên chỉ miệt mài làm một việc: viết phóng sự điều tra. Anh nói rằng, chính vẻ ngoài “vô hại” ấy lại trở thành vỏ bọc giúp anh lấy được sự tin tưởng của các đối tượng trong quá trình thâm nhập thực tế. Nhờ đó, anh và đồng nghiệp đã cho ra đời hàng loạt phóng sự điều tra gây tiếng vang như “Xẻ thịt nàng tiên cá, mổ bụng moi trứng rùa biển”, “Đường đi của gỗ lậu qua xe chuyển phát nhanh”, "Xẻ thịt" Công viên Địa chất Toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, hay “Hủy diệt thế giới của Vua thủy tề”...
Bằng loạt phóng sự công phu, những tác phẩm này đã “bóc trần” những thủ đoạn tinh vi của nhiều đường dây phạm pháp. Đặc biệt, nhiều tác phẩm đã tạo được hiệu ứng xã hội lớn. Điển hình như loạt bài “Đường đi của gỗ lậu qua xe chuyển phát nhanh” - sau khi đăng tải, lực lượng Công an tỉnh Lai Châu đã vào cuộc, khởi tố và bắt tạm giam 32 đối tượng có liên quan, trong đó có Chánh thanh tra tỉnh Lai Châu. Một vụ án lớn được khui ra từ những dấu vết nhỏ nhất mà báo chí đã dày công lần theo.
Nói về cơ duyên với nghề báo, nhà báo Hoàng Văn Chiên chia sẻ, anh tốt nghiệp Trường Cao đẳng Phát thanh - Truyền hình, học chuyên ngành Báo chí và Truyền thông. Trước khi trở thành một nhà báo, anh có 10 năm làm việc tại Trung tâm Con Người và Thiên nhiên, đảm nhiệm vai trò của một cán bộ truyền thông. Công việc của anh lúc đó thiên về tổ chức các chuyến công tác, mời phóng viên của nhiều tờ báo tham gia điều tra, phản ánh các vấn đề liên quan đến tài nguyên môi trường và phát triển bền vững. Chính những chuyến đi cùng các nhà báo kỳ cựu đã giúp anh học hỏi nhiều điều. Từ đó, anh nuôi khát vọng trở thành một phóng viên điều tra, phản ánh những vấn đề gai góc của xã hội.
Năm 2020, anh chính thức đầu quân về Báo Nông thôn Ngày nay/Báo điện tử Dân Việt. Và cũng từ đó, hành trình làm báo điều tra của nhà báo Hoàng Văn Chiên mới thực sự bắt đầu.
Nhà báo Hoàng Văn Chiên không ngại khẳng định: làm báo điều tra là một hành trình học hỏi không ngừng. Học hỏi kinh nghiệm từ những nhà báo đi trước, học kiến thức từ những chuyên gia, học phản ứng nhanh từ chính những tình huống trong cuộc sống, có khi phải tìm hiểu kiến thức chuyên sâu về lâm sản, đất đai, khoáng sản, quy trình đấu thầu hay cả các lỗ hổng pháp luật – những điều mà nếu không nắm được, sẽ không thể “soi” ra vấn đề cốt lõi. Anh và đồng nghiệp của mình đều tìm hiểu vấn đề rất kỹ trước mỗi cuộc điều tra.
Nói về một kỷ niệm đáng nhớ trong nghề, nhà báo Hoàng Văn Chiên kể lại một tình huống bất ngờ gặp phải khi thực hiện loạt bài “"Xẻ thịt" Công viên Địa chất Toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn”. Trong quá trình điều tra loạt bài, nhà báo Hoàng Văn Chiên và các đồng nghiệp đã tiếp cận được một đối tượng môi giới khai thác đá trái phép từ vùng lõi của Công viên địa chất toàn cầu.
Sau một hồi suy tính, nhóm quyết định “đánh lạc hướng”. Một người được cử đi mua hai quả bưởi, đồng thời ghi hình toàn bộ quá trình chọn lựa, hỏi giá. Cùng lúc, hai phong bì trắng được chuẩn bị, đặt cố tình thò ra khỏi túi áo - như một cách ngầm thông báo với người môi giới rằng “đã sẵn sàng”.
Buổi gặp diễn ra suôn sẻ, nhóm được cung cấp những chỉ dẫn về cách “lách luật” để khai thác đá trong vùng lõi Công viên Địa chất Toàn cầu. Ngay sau khi có đầy đủ thông tin, hình ảnh, nhóm phóng viên lập tức rời khỏi thị trấn trong đêm về Hà Nội.
Sau khi Báo điện tử Dân Việt đăng tải loạt bài điều tra, Ủy ban nhân dân thị trấn Đồng Văn, tỉnh Hà Giang đã xác minh vụ việc và cho thôi chức Quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân thị trấn Đồng Văn thời điểm đó, đồng thời không phân công nhiệm vụ mới.
Sau tất cả những gian nan, hiểm nguy, nhà báo Hoàng Văn Chiên vẫn chọn con đường báo chí điều tra - dù biết rõ đó là thể loại khó, tốn thời gian và hao tổn sức lực.Và rồi, khi tác phẩm được đăng tải, được công chúng đón nhận, chia sẻ, bình luận, cơ quan chức năng vào cuộc xử lý vi phạm - đó là lúc người làm báo hiểu rằng: hành trình đi vào vùng tối ấy không vô nghĩa.
Thực hiện: Bích Ngọc - Hương Giang