Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại Việt Nam do Bộ Y tế công bố, hiện có khoảng 15,4 triệu người đang hút thuốc, chiếm gần 42% nam giới trưởng thành. Mỗi năm, hơn 40.000 người Việt Nam tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá – cao hơn tổng số người chết vì tai nạn giao thông, HIV/AIDS và bệnh truyền nhiễm cộng lại. Không chỉ người hút chủ động bị ảnh hưởng, khoảng 75% trẻ em và phụ nữ Việt Nam thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động tại nhà hoặc nơi công cộng. Anh Nguyễn Thành Trung, một người dân đang sinh sống tại TP.HCM chia sẻ: "Không riêng gì tôi mà nhiều người không thích hút thuốc lá. Cái mùi đó khiến họ ho, sặc. Với những người bị viêm mũi thì gây cho họ sự khó chịu ghê lắm. Thứ hai nữa là đang chạy xe máy, người chạy xe phía trước hút thuốc lá nhả khói, người phía sau chạy lên sẽ bị cay mắt, bị sặc có thể dẫn đến tai nạn giao thông đáng tiếc".
Câu chuyện của anh Trung không phải là cá biệt. Mặc dù Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá đã được ban hành, nhưng việc thực thi ở nhiều nơi vẫn còn hạn chế. Nhiều quán cà phê, nhà hàng, thậm chí bệnh viện vẫn xuất hiện tình trạng người hút thuốc, bất chấp quy định cấm. Theo thống kê của Bộ Y tế, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới Việt Nam dù giảm nhẹ trong 10 năm qua, nhưng vẫn ở mức cao đáng lo ngại. Đặc biệt, việc giới trẻ bắt đầu sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang có xu hướng gia tăng, tạo ra thách thức mới trong công tác quản lý. Chỉ trong vòng 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh từ 13 tuổi đến 15 tuổi đã gia tăng đáng kể, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023; sử dụng thuốc lá điện tử cao ở nhóm tuổi trẻ 15 tuổi đến 24 tuổi với tỷ lệ 7,3%; nhóm tuổi 25 tuổi đển 44 tuổi là 3,2% và nhóm tuổi 45 tuổi đến 64 tuổi là 1,4%. Nhiều trường hợp ngộ độc do sử dụng thuốc lá điện tử, hầu hết ở lứa tuổi học sinh, trong đó có cả nữ giới.
Tại các quán cà phê, giải khát, không khó để bắt gặp hình ảnh người trẻ cầm trên tay thiết bị thuốc lá điện tử. Dù được quảng bá là “ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống”, song thực tế, các sản phẩm này vẫn chứa nhiều chất gây nghiện và độc tố ảnh hưởng đến tim mạch, phổi, hệ thần kinh. Thạc sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho biết: "Với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, dù các sản phẩm thuốc nung được nung ở nhiệt độ thấp hơn, nhưng vẫn tạo ra những hóa chất tương tự như trong khói thuốc lá. Dù các hóa chất này ở nồng độ thấp hơn, nhưng chúng không làm giảm nguy cơ. gần đây còn xuất hiện sản phẩm lai giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng".
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, hằng năm, tỷ lệ tử vong do thuốc lá vào khoảng 8 triệu người trên toàn cầu, đồng thời có thêm 1 triệu người tử vong do hút thuốc lá thụ động. Ở nước ta, cứ 7 người thì có 1 người tử vong do thuốc lá gây ra. Bên cạnh đó, có 25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá như: Đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ung thư phổi... Đây đều là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Theo nghiên cứu của Bệnh viện K, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá là 96,8%, số ca tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam. Bác sĩ Nguyễn Quốc Tuấn, Khoa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và hen phế quản, Bệnh viện Phổi Hà Nội phân tích: "Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính đặc trưng bởi sự hạn chế lưu lượng, đồng thời làm cho đường thở của người hút thuốc lá hoặc thụ động hoặc chủ động trở nên dày và lòng hẹp lại, trao đổi khí sẽ khó khăn. Và các hạt trong khói thuốc cũng gây những biến đổi cấu trúc bề mặt của phế quản phổi làm đứt vỡ thành, vách phế nang làm cho việc trao đổi khí khó khăn, tức là sẽ tạo ra bẫy khí, tức là khi bệnh nhân thở ra thì sẽ không thở hết được khí cặn, khí cặn sẽ tồn đọng trong phổi. Lâu dần các phế nang giãn ra và không còn khả năng để trao đổi khí. Có một đặc điểm của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính khác các bệnh lý về phổi khác là bệnh sẽ tiến triển xấu đi không bao giờ quay ngược lại đối với các bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính".
Những con số và lời cảnh báo vừa rồi một lần nữa cho thấy: thuốc lá đang cướp đi sức khỏe, tiền bạc và sinh mạng của hàng chục nghìn người Việt Nam mỗi năm. Phòng, chống tác hại thuốc lá không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế, mà cần sự chung tay của cả cộng đồng. Mỗi người dân cần nói “không” với thuốc lá – không hút, không mời, không dung túng cho hành vi hút thuốc nơi công cộng. Và quan trọng hơn cả, hãy bắt đầu từ hôm nay – vì sức khỏe của chính mình, gia đình và thế hệ tương lai.
Bình luận