Nhân dịp kỷ niệm hai năm nâng cấp quan hệ song phương, phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam có cuộc phỏng vấn với Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam. Ito Naoki, về những thành tựu nổi bật cũng như các nền tảng giúp quan hệ hai nước tiếp tục phát triển sâu sắc trong thời gian tới.

PV:  Thưa Đại sứ, trước tiên xin được hỏi, kể từ khi Việt Nam và Nhật Bản nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện, đâu là những thành tựu nổi bật trong hợp tác song phương? 

Đại sứ Ito Naoki: Năm nay chứng kiến nhiều hoạt động mang tính khởi động cho các hình thức giao lưu mới, đặc biệt là giao lưu và hợp tác cấp địa phương. Mới đây, Diễn đàn hợp tác địa phương Việt – Nhật được tổ chức tại Quảng Ninh với sự tham gia của lãnh đạo các tỉnh thành và doanh nghiệp Việt Nam, cùng đại diện từ 16 địa phương của Nhật Bản. Đây là lần đầu tiên mô hình giao lưu địa phương được triển khai trên quy mô lớn và sôi động như vậy, tập trung vào trao đổi kinh nghiệm, và tìm kiếm cơ hội hợp tác từ thế mạnh đặc thù của từng địa phương hai nước. 

Trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, tháng 10 vừa qua, Nhật Bản tham gia Ngày hội Đổi mới sáng tạo Quốc gia tại Việt Nam. Tại đây, Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản JICA phối hợp với Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia của Việt Nam khởi động chương trình hỗ trợ phát triển ngành công nghệ AI, đặc biệt trong việc nâng cao năng lực thu hút vốn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Về chuyển đổi xanh và năng lượng, trong khuôn khổ Sáng kiến Cộng đồng châu Á về Phát thải ròng bằng 0 do Nhật Bản khởi xướng, hai bên đã thúc đẩy nhiều dự án năng lượng tái tạo như điện gió ngoài khơi và LNG. Hiện có 15 dự án năng lượng sạch được triển khai với tổng vốn đầu tư khoảng 20 tỷ đô-la. Từ tháng 12/2024 đến nay, hai nước đã tổ chức bốn cuộc họp cấp cao nhằm thúc đẩy các dự án cụ thể, qua đó góp phần cải thiện đáng kể môi trường đầu tư của Việt Nam, giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc mua điện từ các nguồn năng lượng sạch. Trong diễn đàn tổ chức trong năm nay, JICA cũng công bố khoản viện trợ vốn vay phục vụ chương trình ứng phó biến đổi khí hậu và chuyển đổi xanh, hỗ trợ khu vực đồng bằng sông Cửu Long tăng trưởng xanh, giảm phát thải, đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp và nâng cao năng lực ứng phó thiên tai.

Về hợp tác hạ tầng, năm nay tiếp tục ghi nhận nhiều điểm nhấn. Bên cạnh dự án đường sắt đô thị số 1 ở thành phố Hồ Chí Minh còn có nhiều dự án lớn như Trung tâm thương mại Aeon Hải Dương, Thành phố thông minh Hà Nội của Tập đoàn Sumitomo và BRG, Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, cùng các dự án điện gió trên bờ và nhiệt điện,.. đều là những minh chứng rõ nét cho tiến độ hợp tác thực chất. Tháng 10 vừa qua, Hà Nội cũng khởi công tuyến đường sắt đô thị số 2 với sự hỗ trợ của JICA.

Giao lưu nhân dân tiếp tục phát triển mạnh mẽ: từ tháng 1 đến 10 năm nay, khoảng 580 nghìn người Nhật đến Việt Nam và 680  nghìn người Việt Nam sang Nhật Bản, tăng lần lượt 10% và 16% so với cùng kỳ năm ngoái. Dự kiến tổng số lượt trao đổi nhân dân giữa hai nước năm nay sẽ vượt 1 triệu.

Trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng, hai nước dự kiến tổ chức lần đầu cuộc họp “2+2” cấp Thứ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng tại Tokyo. Cuộc họp sẽ trao đổi các vấn đề chiến lược khu vực, hợp tác an ninh, chuyển giao trang thiết bị, hỗ trợ không hoàn lại và thảo luận về các vấn đề quốc tế như Biển Đông. Ngoài ra, Nhật Bản đã cử tàu quân sự thăm Việt Nam, và Cảnh sát biển hai nước cũng tổ chức nhiều hoạt động giao lưu.

PV: Vậy đâu là nền tảng giúp quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện Việt Nam - Nhật Bản tiếp tục được thúc đẩy sâu sắc hơn trong tương lai, thưa Đại sứ? 

Đại sứ Ito Naoki: Nền tảng quan trọng nhất chính là sự tin cậy chính trị sâu sắc giữa hai nước, được củng cố bởi giao lưu và đối thoại liên tục ở cấp cao. Dưới chính quyền mới của Thủ tướng Takaichi, Nhật Bản tiếp tục theo đuổi chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở, và luôn coi Việt Nam là đối tác quan trọng trong việc thực hiện tầm nhìn này. Tháng 10 năm nay, ngay sau khi Chính phủ mới được thành lập, lãnh đạo hai nước đã có ba cuộc gặp chỉ trong thời gian ngắn. Đó là tại Hội nghị cấp cao ASEAN, tại APEC và gần đây nhất tại Hội nghị G20 ở Nam Phi. Trong các cuộc hội đàm này, hai bên khẳng định tiếp tục duy trì và phát triển quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện vì hòa bình và ổn định của khu vực.

Lãnh đạo cấp cao Nhật Bản, bao gồm cả cựu Thủ tướng Ishiba trong chuyến thăm Việt Nam năm nay, đều bày tỏ sự ủng hộ với những cải cách mà Chính phủ Việt Nam đang thúc đẩy, nhằm đưa đất nước bước vào một kỷ nguyên phát triển mới. Nhật Bản luôn coi Việt Nam là đối tác quan trọng và mong muốn tiếp tục đồng hành trong tiến trình phát triển này.

Bên cạnh đó, giao lưu nghị viện cũng là một nền tảng quan trọng. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn vừa có chuyến thăm Nhật Bản cuối năm ngoái và tiếp tục thúc đẩy giao lưu song phương thông qua các hoạt động hợp tác tại Cần Thơ vào tháng 8 năm nay. Có thể nói, đây thực sự là năm đánh dấu sự khởi động của nhiều cơ chế giao lưu chính trị cấp cao mới giữa hai nước.

PV: Xin Đại sứ chia sẻ những lĩnh vực sẽ là trọng tâm hợp tác giữa hai nước trong thời gian tới?

Đại sứ Ito Naoki: Chính phủ mới của Nhật Bản tiếp tục nhất quán chủ trương tăng cường và mở rộng quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện với Việt Nam. Ba cuộc gặp cấp cao chỉ trong khoảng thời gian ngắn vừa qua đã khẳng định rõ quyết tâm này. Hiện Chính phủ của Thủ tướng Takaichi đang rà soát và xây dựng các chính sách hợp tác cụ thể, và chúng tôi tin rằng những định hướng mới sẽ tiếp tục phản ánh tinh thần hỗ trợ mạnh mẽ đối với Việt Nam.

Trong thời gian tới, hai nước sẽ tập trung thúc đẩy hợp tác an ninh – quốc phòng. Với cơ chế đối thoại 2 + 2 sẽ giúp hai bên thảo luận sâu hơn về các lĩnh vực hợp tác ưu tiên, từng bước nâng cấp quan hệ chiến lược giữa hai nước vì hòa bình và ổn định khu vực.

Trong lĩnh vực kinh tế, các cải cách đang diễn ra tại Việt Nam đã giúp cải thiện môi trường đầu tư, và Chính phủ Việt Nam cũng rất quan tâm tới ý kiến của doanh nghiệp Nhật Bản. Nhiều vướng mắc trong thủ tục hành chính, ràng buộc ngành bán lẻ hay gia hạn đầu tư đã được tháo gỡ. Hiện có 2 nghìn doanh nghiệp Nhật đang hoạt động tại Việt Nam, và có tới 60% bày tỏ mong muốn mở rộng đầu tư trong 1–2 năm tới. Kim ngạch thương mại song phương năm nay đạt 42,5 tỷ đô-la, tăng 11%, và có thể tiến tới 50 tỷ đô-la trong thời gian tới. 

Về hợp tác chuyên ngành, bán dẫn và đổi mới sáng tạo tiếp tục là trụ cột quan trọng. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo được 500 tiến sĩ trong lĩnh vực bán dẫn, và Nhật Bản đã cam kết tiếp nhận đào tạo một nửa số đó thông qua hợp tác nghiên cứu giữa 5 trường đại học Nhật Bản và 5 đại học tại Việt Nam. 

Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ./.