Sáng ngày 02/12, chỉ đạo cuộc họp trực tiếp và trực tuyến với các bộ, ngành, địa phương, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định thẳng thắn nhìn nhận, mục tiêu sau hơn 8 năm triển khai gỡ thẻ vàng vẫn chưa đạt được như kỳ vọng: "Trong suốt một tháng cao điểm vừa qua, tuần nào chúng ta cũng có một buổi họp duy trì thường xuyên. Tôi cho rằng việc triển khai ở Trung ương đã có kết quả. Tuy nhiên, rất tiếc vẫn có một số trường hợp vẫn xảy ra. Hiện nay có một việc chúng ta phải kiên trì và làm bằng được cơ sở dữ liệu và công nghệ số để chúng ta giám sát toàn diện các hoạt động của các con tàu."
Song song với Ủy ban Châu Âu EC duy trì cảnh báo thẻ vàng, sự việc Hoa Kỳ thông báo từ chối công nhận tương đương đối với 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam theo Đạo luật Bảo vệ thú biển cũng đang gây sức ép đối với ngành thủy sản. Theo đó hải sản khai thác theo 12 nghề cá này sẽ bị dừng nhập khẩu vào Hoa Kỳ kể từ ngày 01/01/2026, trong đó nhiều loài hải sản Xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như cá ngừ (mắt to, vây vàng, vằn), cá kiếm, cá mú, cá thu, cá đối, ghẹ, mực. Bà Đỗ Thị Thu Hương, Phó Chánh Văn phòng Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam - Vasep cho biết: "Đối với 12 nghề bị cấm của ta, về phía Cục Thủy sản và Kiểm ngư theo chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang triển khai các hoạt động xây dựng báo cáo tương đương để nộp lại cho Hoa Kỳ trước ngày 1/1/2026. Phía Vasep đã phối hợp thuê chuyên gia tư vấn nước ngoài để rà soát báo cáo kỹ thuật."
Theo báo cáo tuần của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tổng số tàu cá hiện có của các địa phương đã đăng ký và được cập nhật trên Vnfishbase đạt hơn 79.000 tàu (đạt tỷ lệ 100%). Đối với tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, theo báo cáo của địa phương đã được kiểm soát, giao xã/phường, lực lượng, cán bộ quản lý vị trí neo đậu.
Trong tuần, không phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ. Bộ Công an đã đưa ra xét xử 02 vụ với 03 bị cáo về tội "Tổ chức cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh trái phép" và tội "Cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viên thông, phương tiện điện tử". Tính chung từ năm 2024 đến hết ngày 29/11/2025, lực lượng chức năng đã phát hiện gần 21.900 lượt tàu cá bị mất kết nối thiết bị giám sát hành trình hoặc đi vượt ranh giới cho phép khi hoạt động trên biển. Tất cả các trường hợp này đã được kiểm tra. Trong đó, 18% tàu bị xử phạt vì vi phạm. Số còn lại, sau khi xác minh đã được khép hồ sơ và không xử phạt.
Đại diện Tổng công ty Viễn thông Viettel cho biết đã liên thông dữ liệu giám sát hành trình VMS với cơ sở dữ liệu nghề cá và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Hơn 79.300 dữ liệu tàu cá đã được rà soát, tích hợp đầy đủ thông tin về thuyền viên, quá trình xuất nhập bến và hoạt động xử phạt hành chính. Tuy nhiên, dữ liệu cần tiếp tục làm giàu, cập nhật liên tục để đáp ứng yêu cầu giám sát hiện tại.
Mặc dù các bộ ngành, địa phương đã có nhiều nỗ lực triển khai các khuyến nghị của Ủy ban Châu Âu EC nhằm gỡ thẻ vàng, tuy nhiên Phó thủ tướng chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu yêu cầu các cơ quan phải minh bạch tiến trình xử lý vi phạm, đặc biệt là số lượng vụ việc bị phát hiện, xử phạt, thu hồi hay hủy giấy phép tàu cá, phải có con số cụ thể, bằng chứng rõ ràng cho EU và các thị trường quốc tế; jhông thể để tình trạng làm được mà không chứng minh được. "Về số liệu xử lý, tôi đề nghị Bộ Công an chỉ đạo tất cả địa phương chịu trách nhiệm đã vi phạm chủ quyền nước khác bị bắt là xử lý hình sự. Như vậy phải có số liệu các vụ việc mà chúng ta đã xử lý hình sự và chúng ta sẽ giải trình những số liệu vi phạm, minh bạch hóa vấn đề này. Bộ Nông nghiệp phải truyền tải được tinh thần, theo luật phát Việt Nam, vi phạm lãnh hải nước khác là xử lý hình sự, 100% sẽ xử lý theo pháp luật rất nghiêm khắc."
Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu nâng hiệu quả giám sát bằng công nghệ, cơ sở dữ liệu số; kiểm soát tốt từ trên bờ đến ngoài khơi. Cơ sở dữ liệu phải đầy đủ, cập nhật thường xuyên, liên thông với hệ thống giám sát hành trình để bảo đảm truy xuất.
Song song đó, các bộ, ngành phải sớm hoàn thiện thể chế theo khuyến nghị của EU và Hoa Kỳ; xây dựng Quy chế quản lý dữ liệu; rà soát quy định pháp luật nhằm hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế. Đặc biệt, các nội dung cấp thiết phải trình Chính phủ ban hành trong tháng 12.
Hương Giang
Bình luận